Hơn một năm chuẩn bị, số lần hội chẩn không đếm xuể và trên hết là sự nỗ lực tuyệt vời của gần 100 “thiên thần áo trắng”, sau 12 giờ căng thẳng, ca đại phẫu lịch sử tách cặp song sinh Trúc Nhi – Diệu Nhi diễn ra thành công trong niềm hạnh phúc vỡ òa của mọi người.

Ca phẫu thuật tách rời cặp song sinh dính nhau vùng bụng chậu được đánh giá là một trong những ca tách song sinh khó và phức tạp bậc nhất Việt Nam. Sự kiện tách rời thành công cặp song sinh này đã đánh dấu một bước tiến mới vượt bậc về y khoa Việt Nam.

Vào tuần lễ thứ 16 của thai kỳ, qua thăm khám định kỳ, vợ chồng chị Trần Thị Hồng Thúy (26 tuổi, quận 9) “choáng váng” khi biết tin lần mang thai đầu tiên này lại là thai đôi dính nhau vùng chậu, 2 thai có chung 1 dây rốn. Đây là cú “sốc” lớn đối với hai vợ chồng chị Thúy. Tuy nhiên, với suy nghĩ con cái là "cái lộc trời cho”, hai vợ chồng chị vẫn quyết tâm giữ lại để hai con có cơ hội chào đời.

Vào tuần thứ 33 của thai kỳ, các bác sĩ Bệnh viện phụ sản Hùng Vương (TP Hồ Chí Minh) chẩn đoán thai nhi chậm tăng trưởng nặng và có dấu hiệu đe dọa tử vong. Sáng 7/6/2019, êkip bác sĩ Bệnh viện phụ sản Hùng Vương đã thực hiện mổ sanh an toàn 2 bé gái dính với nhau ở phần bụng chậu với cân nặng tổng cộng 3,2kg. Sau khi sinh, cả hai bé được nuôi dưỡng bằng một chế độ dinh dưỡng rất đặc biệt.

Tháng 7/2019, hai bé được chuyển đến Bệnh viện Nhi đồng Thành phố. Tại đây, các bác sĩ hồi sức sơ sinh đã tích cực điều trị ổn định tình trạng suy hô hấp do bệnh màng trong của 2 bé cũng như các bệnh lý liên quan đến trẻ sinh non, nhẹ cân khác.

Qua thăm khám và làm các  xét nghiệm kiểm tra ban đầu, các bác sĩ nhận định, đây là trường hợp song sinh dính nhau vùng bụng chậu với 4 chân tách rời theo kiểu ischiopagus tetrapus (quadripus) cực kì hiếm gặp. Theo ước tính trên thế giới, tỉ lệ song sinh dính nhau là 1 trên 200.000 trẻ sinh sống. Trong số đó, chỉ có 6% là dính nhau kiểu ischiopagus tetrapus.

Qua chẩn đoán hình ảnh, cặp song sinh Trúc Nhi – Diệu Nhi có chung một phần hồi tràng, một khung đại tràng và chỉ có một lỗ hậu môn; có hai bàng quang nằm hai bên của ổ bụng chung, mỗi bàng quang được hai niệu quản xuất phát từ hai bé khác nhau đổ vào thay vì của cùng một bé, có tử cung, âm đạo đôi. Ngoài ra, hai bé còn có hở khớp mu, khung chậu hai bé lại xếp thành một vòng tròn.

Sau quá trình chăm sóc điều trị liên tục, 2 bé đã được 13 tháng tuổi, nặng 15 kg với các chỉ số phát triển gần với những trẻ bình thường, đủ điều kiện sức khỏe cần thiết để được tách dính. Theo đó, để chuẩn bị cho cuộc đại phẫu thuật tách rời cặp song sinh cực kỳ phức tạp này, Ban giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố và các thành viên chủ chốt tham gia cuộc mổ tách dính cặp song sinh Trúc Nhi – Diệu Nhi đã tổ chức rất nhiều cuộc hội chẩn.

"Nhạc trưởng" trong cuộc đại phẫu thuật cho cặp “song Nhi”, TS. BS Trương Quang Định, Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Trải qua bao lần hội chẩn không đếm nổi, chúng tôi đã quyết định thực hiện ca đại phẫu thuật vào ngày 15/7/2020. Một trường hợp hiếm hoi, với thành công không phải là nhiều trong y văn. Dù quyết định tách dính mang tính táo bạo, nhưng chắc chắn sẽ thật nhân văn. Sẽ là một hành trình dài, gian khó và đầy thách thức sau mổ”.

Chuẩn bị nguồn nhân lực chuyên khoa cho cuộc mổ tách dính này, ngành y tế đã huy động tổng cộng 93 nhân viên, bao gồm hơn 60 y, bác sĩ điều dưỡng và nhân viên Bệnh viện Nhi đồng Thành phố; đồng thời phối hợp hội chẩn nhiều lần cùng với gần 30 chuyên gia từ các bệnh viện và trung tâm lớn trên địa bàn thành phố như Bệnh viện Nhi đồng 1, Bệnh viện Nhi đồng 2, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Mắt, Bệnh viện Xuyên Á và Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh để lên kế hoạch phẫu thuật chi tiết. Các chuyên gia đã lên phương án chi tiết cho cuộc mổ thuộc lĩnh vực được phân công phụ trách, bao gồm cả kế hoạch xử lý những rủi ro có thể xảy ra trong lúc mổ.

Trước khi bước vào ca đại phẫu tách rời cặp "song Nhi", TS.BS Trương Quang Định, Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, Trưởng ê kip phẫu thuật chia sẻ: “Với bao bỡ ngỡ thăng trầm đã đủ mùi nếm trải, hôm nay chúng tôi lại đứng trước một thách đố trí não của tạo hóa. Và sáng nay (15/7), các bác sĩ xin phép đấng tạo hóa để khai sinh ra hai con một lần nữa với nguyên vẹn hình hài. Tâm nguyện của chúng tôi là trả lại cho hai bé một cuộc đời lành lặn như bao trẻ khác”.

Theo đó, 5 giờ 30 phút sáng 15/7, “song Nhi” được đưa vào phòng mổ và bắt đầu gây mê lúc 6 giờ 30 phút. Đến 7 giờ 30 phút, các nhóm phẫu thuật hội ý lần cuối trước mổ để xác định lại các phương án thực hiện, các giai đoạn phối hợp của các nhóm phẫu thuật viên. Khi cánh cửa phòng mổ đang dần khép lại, bố mẹ của bé Trúc Nhi – Diệu Nhi bật khóc. Cả hai vợ chồng nắm chặt tay nhau cùng vượt qua thời khắc khó khăn nhất nhưng cũng đầy hi vọng và sự tin tưởng vào ê kip phẫu thuật. Mẹ của cặp song sinh dõi mắt nhìn vào phía phòng phẫu thuật nghẹn ngào nói: “Em chỉ mong 2 bé được bình an khỏe mạnh vượt qua ca phẫu thuật này. Còn về tương lai đến đâu tính đến đó chứ em cũng chưa biết phải làm sao”.

9 giờ 51 phút ngày 15/7, TS. BS Trương Quang Định rạch đường da đầu tiên bắt đầu cuộc mổ. Sau đó, TS.BS Trần Văn Dương - Bệnh viện Chợ Rẫy, Trưởng nhóm phẫu thuật tạo hình bắt đầu rạch da, cân cơ và mở bụng tách 2 bé để sau đó nhóm phẫu thuật ngoại tổng quát tiến vào thám sát ruột và thực hiện phương án chia đôi ruột.

10 giờ 41 phút, nhóm phẫu thuật viên ngoại niệu tách bàng quang, tử cung, âm đạo, niệu quản. Nhóm phẫu thuật viên không gặp khó khăn trong việc tách dính và phân chia các cơ quan. Các mốc giải phẫu được xác định giống như các hình ảnh đã chẩn đoán trước mổ. 12 giờ 40 phút, nhóm phẫu thuật viên chỉnh hình tách xương chậu của 2 bé. Đến 14 giờ 7 phút, hai bé đã được tách rời hoàn toàn. Theo đó, mỗi bé được đưa ra bàn mổ riêng, chuẩn bị các công đoạn chỉnh hình khung chậu, kéo vạt da che các cơ quan của bé.

Sau khi hai bé đã được tách rời, nhóm ngoại niệu sẽ tiếp tục phẫu thuật phục hồi hệ tiết niệu, sinh dục; nhóm ngoại tổng hợp phẫu thuật phục hồi hệ tiêu hóa; nhóm phẫu thuật tạo hình chỉnh hình phục hồi tầng sinh môn, khung chậu cho 2 bé. Sau khi được tách rời, bé Diệu Nhi ở lại phòng mổ cũ, bé Trúc Nhi được chuyển sang phòng mổ kế bên. Diệu Nhi được giữ lại hậu môn thật và ½ đại tràng trái, Trúc Nhi được giữ lại đoạn hồi tràng chung, van hồi manh tràng và ½ đại tràng phải.

Đến 18 giờ 40, cặp song sinh Trúc Nhi - Diệu Nhi đã được đưa ra khỏi phòng mổ sau khi các bác sĩ hoàn tất khâu tạo hình cuối cùng, khâu vết mổ, bó bột cho hai bé. Hai bé đã được chuyển sang khoa Hồi sức ngoại an toàn, tiếp tục được theo dõi sát tình trạng sức khỏe sau mổ, một hành trình cũng đầy khó khăn không kém.

Tuy vẫn còn khá mệt sau hơn 12 tiếng đồng hồ thực hiện ca phẫu thuật tách cặp song sinh dính nhau vùng bụng chậu cực kỳ hiếm, TS.BS Trương Quang Định hạnh phúc cho biết, ca phẫu thuật tách cặp “song Nhi” đã thành công. Theo TS. BS Trương Quang Định, khó khăn nhất trong quá trình thực hiện ca mổ này đó chính là sức khỏe của bé Diệu Nhi trước đó yếu và có biến chứng thần kinh, do đó trong gây mê sinh hiệu của bé hơi dao động. Ngoài ra, thời điểm phẫu thuật xương của 2 bé đã 13 tháng nên màng xương dính nhau rất cứng, khó khăn trong việc cắt rời.

“Khoảnh khắc khiến chúng tôi lo lắng và hồi hộp nhất trong suốt hơn 12 giờ phẫu thuật chính là khi thực hiện kẹp mạch máu và tách bé ra. Các bé có chung đường tiêu hóa, có chung đường tiết niệu, vùng xương chậu dính với nhau, có nghĩa là một số cơ quan trên cơ thể của hai cháu là duy nhất. Câu hỏi khó nhất với chúng tôi là phân chia các cơ quan này thế nào, có thể phân chia được hay không. Bên cạnh đó, hai bé sống với nhau cộng sinh, phụ thuộc nhau trong thời gian dài thì khi tách nhau ra sẽ ảnh hưởng đến nhịp tim, sinh hiệu. May mắn khi hai bé tách ra, sinh hiệu các bé đều ổn định”, TS.BS Trương Quang Định nói.

Sau khi cánh cửa phòng mổ được mở ra, tin vui về ca phẫu thuật tách rời hai đứa con thương yêu đã thực hiện rất thuận lợi và thành công, bố mẹ của hai bé vỡ òa ôm nhau, khóc trong niềm hạnh phúc khó tả. "Tôi không biết diễn tả cảm xúc của mình như thế nào. Không có lời nào diễn tả được hết niềm vui, niềm hạnh phúc này. Bởi đây là khoảnh khắc gia đình đã chờ đợi từ rất lâu. Khi thấy hai bé được tách rời ra mà sức khỏe cả hai vẫn tốt thì gia đình rất yên tâm”, mẹ của 2 bé nghẹn ngào nói.

GS.BS Trần Đông A, Cố vấn chuyên môn của Bệnh viện Nhi đồng 2 và ca mổ, nghẹn ngào khi chứng kiến ca phẫu thuật diễn ra thuận lợi với sự chỉ huy của những người học trò mình từng trực tiếp cầm tay hướng dẫn. Ông chia sẻ: "Tôi rất vinh dự vì 32 năm trước tôi đã tiến hành ca mổ dính bụng chậu cho Việt - Đức có 3 chân, bây giờ tôi lại được tham gia ca mổ cũng dính bụng chậu nhưng có 4 chân. Đây là một loại song sinh dính liền hiếm gặp trên thế giới. 32 năm trước, chính tôi là trưởng kíp kiêm phẫu thuật viên chính, 32 năm sau, học trò của tôi lại nối nghiệp làm trưởng kíp của ca mổ này”.

“Mặc dù trải qua một thời gian khá dài với hai bé còn quá nhỏ, nhưng rất may mắn, chúng tôi có đội ngũ ê kíp cũng như trang thiết bị hiện đại nên những chẩn đoán trước mổ về hình ảnh học cũng giống như những dự đoán trong ngày mổ, kế hoạch vạch ra cũng đi đúng theo dự kiến nên ca mổ diễn ra tương đối thuận lợi. Cho đến khi cuộc mổ và mũi khâu cuối cùng chấm dứt thì hai bé vẫn ổn định”, TS. BS Trương Quang Định nói.

TS.BS Trương Quang Định cũng cho biết thêm, hai bé đã trải qua một cuộc mổ với thời dài như vậy nên vấn đề hồi sức cho các bé cũng là một khó khăn và thử thách lớn đối với bệnh viện. Do đó, bệnh viện đã tập trung mọi nguồn nhân lực, làm sao để cuộc mổ này được hoàn tất một cách trọn vẹn.

Cũng theo TS.BS Trương Quang Định, dự kiến trong 3 tháng tới, các bé sẽ được tái tạo đường tiết niệu, tiêu hóa, khép lại khung chậu. Tuy nhiên, tính về lâu dài hơn, sẽ tập vật lý trị liệu điều chỉnh như thế nào để cho hai bé phát triển một cách bình thường từ việc đi lại, đến sinh con sau này… “Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi và điều trị cho hai bé cho đến khi bé 18 tuổi”, Giám đốc Bệnh viện Nhi đồng Thành phố chia sẻ.

TS.BS Trần Thanh Trí, Trưởng khoa Ngoại tổng hợp Bệnh viện Nhi đồng 2- người trực tiếp tham gia tách dính, sau đó phụ trách nhóm phẫu thuật cho bé Trúc Nhi cho biết: "Thời điểm tách thành công, tôi không thể nói nên lời. Đây là kết quả của sự phối hợp đa trung tâm, việc lên kế hoạch cẩn thận, dự trù tất cả các tình huống và sự hỗ trợ của truyền thông đã tiếp thêm động lực cho toàn bộ mọi người".

Trưa ngày 16/7, thông tin từ Bệnh viện Nhi đồng Thành phố cho biết, sinh hiệu hai bé Diệu Nhi - Trúc Nhi sau cuộc mổ tách đôi vẫn ổn định. Sau ca mổ một đêm, hiện tại các dấu hiệu sinh tồn của Trúc Nhi và Diệu Nhi ổn định, chỉ bị sốt nhẹ. Tuy vậy, đây mới chỉ là bước đầu, hiện các bác sĩ đang theo dõi rất sát diễn tiến sức khỏe của hai em. Cứ 12 tiếng đồng hồ, bệnh viện sẽ tổ chức họp giao ban hội chẩn tình hình sức khỏe Trúc Nhi - Diệu Nhi một lần.

“Việc thực hiện ca mổ cho hai bé Trúc Nhi - Diệu Nhi được thực hiện trong điều kiện trang thiết bị hiện đại đó là sự tiến bộ vượt bậc của ngành y tế Việt Nam về mọi mặt. Điều đó không phải nước nào cũng làm được trong vòng 32 năm qua và đây là một mốc lịch sử tiến bộ vượt bậc của ngành y tế Thành phố nói riêng và Việt Nam nói chung”, GS. Trần Đông A khẳng định.

                                                                   Nhóm Phóng viên tại TP Hồ Chí Minh

16/07/2020 04:06