Điện Biên là mảnh đất có thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng, khí hậu trong lành; có lịch sử hào hùng, văn hóa đặc sắc; là nơi hội tụ tinh hoa của vùng Tây Bắc. Đây là những tiềm năng, thế mạnh quan trọng giúp Điện Biên có thể bứt phá trong phát triển du lịch, vươn lên mạnh mẽ trở thành trung tâm du lịch của Tiểu vùng Tây Bắc.

Điện Biên là tỉnh biên giới miền núi thuộc vùng Tây Bắc của Tổ quốc, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về quốc phòng, an ninh và nổi tiếng với chiến thắng Điện Biên Phủ “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”. Điện Biên là địa phương có đường biên giới với cả Trung Quốc và Lào, nổi tiếng với cột Mốc số 0, ba cạnh, được đặt tại nơi cực Tây của Tổ quốc - nơi một con gà gáy ba nước cùng nghe.

Điện Biên có thiên nhiên hùng vĩ, thơ mộng; lịch sử hào hùng, văn hóa đặc sắc, khí hậu trong lành, là nơi hội tụ tinh hoa của vùng Tây Bắc. Đây là tiềm năng, thế mạnh quan trọng giúp Điện Biên vươn lên mạnh mẽ, bứt phá trong phát triển du lịch với nhiều sản phẩm du lịch đặc sắc, khác biệt.

Sản phẩm du lịch đặc biệt và khác biệt nhất của Điện Biên chính là về du lịch lịch sử - tâm linh. Chiến trường Điện Biên Phủ hào hùng đã để lại cho Điện Biên một quần thể di tích với 45 di tích thành phần, nổi bật như Đồi A1, cầu Mường Thanh, Sở Chỉ huy Chiến dịch Điện Biên Phủ, hầm Đờ Cát… Những di tích này hàng năm thu hút đông đảo du khách đến tham quan. Đây là lợi thế khác biệt, là cốt lõi để Điện Biên phát huy giá trị lịch sử, thu hút khách du lịch. Bên cạnh đó, hàng loạt công trình nổi tiếng khác như: Khu tưởng niệm Đại tướng Võ Nguyên Giáp, Đền thờ Liệt sỹ Chiến trường Điện Biên Phủ, Tượng đài Chiến thắng Điện Biên Phủ, Bảo tàng Chiến thắng Điện Biên Phủ, Nghĩa trang Liệt sỹ Quốc gia A1, Đền thờ Hoàng Công Chất… cũng là điểm đến ấn tượng mà du khách muốn dừng chân.

Về tiềm năng du lịch văn hóa - sinh thái, tính đến hết năm 2023, Điện Biên có 33 di tích văn hóa phi vật thể được xếp hạng, trong đó có một di tích quốc gia đặc biệt, 14 di tích cấp quốc gia và 18 di tích cấp tỉnh. Cùng với đó, tỉnh có 18 di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, trong đó có hai di sản được UNESCO ghi danh là Nghệ thuật xòe Thái và Di sản thực hành Then.

Bên cạnh đó, Điện Biên còn có thế mạnh về phát triền du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch văn hóa, ẩm thực, du lịch khám phá, nghỉ dưỡng… Điện Biên là mảnh đất đa sắc màu văn hóa với 19 dân tộc, mang nhiều giá trị văn hóa truyền thống độc đáo, hấp dẫn. Điện Biên còn nổi tiếng với các danh thắng, hang động đẹp như hồ Pá Khoang, hồ Huổi Phạ, động Pa Thơm, động Khó Chua Là, Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường Nhé, các điểm khoáng nóng, đồi Pha Đin, cao nguyên đá Tủa Chùa, vườn chè Shan Tuyết cổ thụ được công nhận là Vườn cây Di sản…

Cùng với tiềm năng du lịch nội tỉnh, Điên Biên có thế mạnh mở rộng liên kết với các tỉnh khác trong vùng và trong cả nước, đặc biệt là tuyến du lịch quốc tế. Hiện nay, một số công ty lữ hành đã khảo sát các tuyến quốc tế như: Vân Nam - Điện Biên - Luông Pha Bang -  Phong Sa Lỳ; U Đôm Say - Điện Biên - Hạ Long - Hà Tĩnh; Vân Nam - Sa Pa - Điện Biên - Hạ Long…

Đặc biệt hơn nữa, Điện Biên là tỉnh duy nhất của vùng Tây Bắc có cảng hàng không, hiện được các hãng khai thác tuyến Điện Biên - Hà Nội và Điện Biên - TP Hồ Chí Minh. Đây được xem là lợi thế lớn để thu hút du khách cũng như các nhà đầu tư đến với mảnh đất này.

Điện Biên có nhiều nguồn tài nguyên du lịch phong phú, đa dạng và khác biệt, là nền tảng chắc chắn để phát triển du lịch bền vững. Tuy nhiên, để du lịch của vùng đất cực Tây phát triển, tỉnh cũng gặp không ít khó khăn, thách thức.

Khó khăn dễ nhận thấy nhất đối với đa số các tỉnh miền núi phía Bắc là hệ thống đường giao thông chưa thuận lợi. Địa hình phức tạp đã ảnh hưởng lớn đến đầu tư xây dựng, tu sửa, nâng cấp đường giao thông của Điện Biên, gây cản trở cho du khách tiếp cận các điểm tham quan, du lịch trên địa bàn. Đây cũng chính là điểm yếu trong thu hút các nhà đầu tư lớn, có năng lực, kinh nghiệm, tiềm lực tài chính đến để đầu tư vào lĩnh vực du lịch.

Bên cạnh đó, cơ sở vật chất - kỹ thuật và dịch vụ phục vụ du lịch chưa phát triển đồng bộ cũng là điểm nghẽn lớn cần tháo gỡ. Theo khảo sát, đánh giá của các chuyên gia, hệ thống lưu trú, hệ thống nhà hàng, vui chơi giải trí… tuy có sự phát triển nhưng chậm và chưa đồng đều, chủ yếu tập trung ở thành phố Điện Biên Phủ, khu vực các huyện rất yếu và thiếu. Hơn nữa, nguồn nhân lực du lịch của tỉnh còn hạn chế, thiếu kỹ năng chuyên môn nên chưa đáp ứng được hoạt động du lịch của địa phương.

Theo ông Nguyễn Quang Hưng, Chủ tịch UBND thành phố Điện Biên Phủ, ngoài sản phẩm du lịch lịch sử - tâm linh đã được định hình rõ nét, các sản phẩm du lịch khác như du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch nông nghiệp… trên địa bàn khá mờ nhạt, chưa hấp dẫn du khách. Tính độc đáo, giá trị nguyên bản và ý tưởng làm sản phẩm du lịch còn nghèo nàn, có nhiều sự trùng lắp, tương đồng, chưa đưa ra được sản phẩm du lịch khác biệt với các địa phương khác…

Thêm vào đó, các sản phẩm du lịch của Điện Biên chưa có tính liên kết vùng, liên kết với các trung tâm du lịch lớn của các tỉnh lân cận và trong cả nước. Đây cũng là một trong những lực cản lớn khiến ngành du lịch Điện Biên khó bứt phá. Một lực cản nữa đối với ngành du lịch Điện Biên là nhận thức về làm du lịch và tầm quan trọng của du lịch đối với sự phát triển kinh tế của một bộ phận nhân dân, doanh nghiệp, cán bộ quản lý còn chưa đầy đủ, hạn chế, chưa có giải pháp cụ thể mang tính phát triển bền vững...

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam, thực tế cho thấy, tiềm năng du lịch của Điện Biên mới chỉ ở lợi thế so sánh do chưa tạo được những điểm nhấn riêng. Vì vậy, du lịch Điện Biên hoàn toàn “lép vế” khi đưa ra so sánh với các địa phương trong khu vực, chứ chưa so sánh với các thị trường lớn khác trong nước. Dự báo thời gian tới, ngành du lịch Điện Biên không chỉ chịu áp lực lớn từ sự cạnh tranh giữa các thị trường trong nước, mà còn chịu sự cạnh tranh gay gắt từ thị trường du lịch thế giới, nhất là các nước trong khu vực như Singapore, Malaysia, Thái Lan… Ngay sau đại dịch COVID-19, ngành du lịch các nước này đã trở lại đầy mạnh mẽ với sự đầu tư bài bản, sự chuẩn bị chu đáo để nâng cao sức cạnh tranh trên trường quốc tế…

Nghị quyết số 03-NQ/TU ngày 7/5/2021 của Tỉnh ủy Điện Biên và Quy hoạch tỉnh Điện Biên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 nêu rõ: Lấy du lịch là kinh tế mũi nhọn để phát triển. Trong đó, tỉnh xác định “Phát triển du lịch là nhiệm vụ xuyên suốt, lâu dài và là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị; khuyến khích doanh nghiệp và cộng đồng dân cư tham gia phát triển du lịch…”.

Với quan điểm rõ ràng, Quy hoạch tỉnh Điện Biên xác định, việc phát triển du lịch là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của các cấp ủy đảng; khuyến khích doanh nghiệp và cộng đồng dân cư tham gia phát triển du lịch. Tỉnh xác định phát triển du lịch một cách bền vững, có trọng tâm, trọng điểm trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế, bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử, văn hóa các dân tộc, gắn phát triển với quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Theo Bí thư Tỉnh ủy Trần Quốc Cường, du lịch Điện Biên sẽ phát huy lợi thế “đi sau” để tạo ra sự khác biệt, qua đó nâng cao năng lực cạnh tranh trong quá trình hội nhập với du lịch vùng và quốc gia. Để hiện thực hóa vấn đề này, tỉnh quyết tâm phát triển du lịch theo hướng chuyên nghiệp, chất lượng, hiệu quả; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ và công nghệ thông tin trong việc xúc tiến, quảng bá, tạo ra sản phẩm du lịch mới; chú trọng phát triển nguồn nhân lực; tăng cường liên kết hợp tác trong nước và quốc tế. Bên cạnh đó, tỉnh phát triển đồng bộ các loại dịch vụ, du lịch từ bình dân đến cao cấp, phục vụ du khách trong nước và quốc tế, tạo ra nguồn thu lâu dài, ổn định, đảm bảo hài hòa lợi ích của người dân, doanh nghiệp và nhà nước…

Với tầm nhìn chiến lược trong quy hoạch, tỉnh Điện Biên xác định phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn và dựa trên ba trụ cột chính: Du lịch lịch sử - tâm linh văn hóa; du lịch sinh thái, khám phá cảnh quan thiên nhiên và du lịch nghỉ dưỡng, giải trí, chăm sóc sức khỏe.

Tỉnh đặt ra một số mục tiêu cụ thể cho từng giai đoạn như: Lượng khách du lịch năm 2025 đạt trên 1,45 triệu lượt, trong đó có 300.000 lượt khách quốc tế, tốc độ tăng trưởng lượng khách bình quân là 15%/năm. Tổng doanh thu từ hoạt động du lịch năm 2025 đạt trên 2.0 tỷ đồng, tăng bình quân 15%/năm, đóng góp khoảng 10% GRDP bình quân của tỉnh. Số ngày lưu trú bình quân của khách du lịch đạt 3 ngày.

Điện Biên phấn đấu đến năm 2030, lượng khách du lịch đạt trên 2,65 triệu lượt khách, trong đó 600.000 lượt khách quốc tế. Tốc độ tăng trưởng lượng khách bình quân đạt 15%/năm. Tổng doanh thu từ hoạt động du lịch năm 2030 đạt trên 5.000 tỷ đồng, tăng bình quân trên 14%/năm. Số ngày lưu trú bình quân của khách du lịch đạt 3,5 ngày, tăng 0,5 ngày so với giai đoạn 2021 - 2025.

Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2050 sẽ đón trên 7 triệu lượt khách, trong đó trên 1,2 triệu lượt khách du lịch quốc tế. Tổng doanh thu từ hoạt động du lịch đạt 50.000 tỷ đồng, đóng góp trên 15% GRDP bình quân của tỉnh; tạo việc làm trực tiếp và gián tiếp cho trên 155.000 lao động…

Theo Quy hoạch, tỉnh Điện Biên sẽ tập trung thu hút đầu tư vào một số dự án mang tính chất đột phá về phát triển du lịch như: Dự án phát triển Khu Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Chiến trường Điện Biên Phủ thành một trong những khu du lịch trải nghiệm văn hóa lịch sử hấp dẫn nhất Việt Nam và đạt tầm cỡ quốc tế; Dự án Khu Du lịch Quốc gia Điện Biên Phủ - Pá Khoang với định hướng phát triển thành Khu Du lịch Quốc gia - điểm đến du lịch hấp dẫn, khai thác tiềm năng sinh thái, cảnh quan, văn hóa cộng đồng và lịch sử…; Khu Du lịch quốc tế Việt - Lào - Trung (A Pa Chải), với định hướng khai thác sự độc đáo của thương hiệu “cột mốc 3 biên giới” để phát triển thành khu du lịch mang tính quốc tế với những sản phẩm vui chơi giải trí, thể thao, golf, hội nghị, hội thảo…; Khu Du lịch suối khoáng nóng Uva - Hồ Hồng Sạt với các sản phẩm như Onsen kiểu Thái Lan, sân golf, khách sạn kiểu Thái, đền thủy tổ dân tộc Thái, nông nghiệp bền vững...

Năm 2023, tỉnh Điện Biên lần đầu tiên cán mốc 1 triệu lượt khách du lịch, tăng gần 25% so với năm 2022; tổng doanh thu từ hoạt động du lịch ước đạt 1.750 tỷ đồng. Đặc biệt, cuối năm 2023, niềm vui lớn đến với Điện Biên khi Dự án đầu tư, xây dựng, mở rộng Cảng Hàng không Điện Biên hoàn thành và đi vào hoạt động. Việc các hãng hàng không khai thác các chuyến bay bằng máy bay cỡ lớn kết nối Điện Biên với hai trung tâm chính trị, kinh tế lớn của cả nước là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã tạo cho tỉnh một lợi thế cạnh tranh so với các tỉnh Tây Bắc.

Năm 2024, Điện Biên vinh dự được chọn đăng cai Năm Du lịch Quốc gia 2024. Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên Lê Thành Đô khẳng định, sự kiện mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng đối với tỉnh miền núi Điện Biên. Các hoạt động của Năm Du lịch sẽ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội toàn tỉnh. Đây là cơ hội để địa phương tích cực kêu gọi, xúc tiến đầu tư với kỳ vọng đổi mới toàn diện, tạo đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội, tiếp tục nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân…

Đặc biệt, ngay sau Lễ công bố Quy hoạch tỉnh Điện Biên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, tỉnh đã tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Điện Biên: Phát huy tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch bền vững” với sự đồng chủ trì của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà. Tại hội thảo, các nhà quản lý, nhà khoa học, các chuyên gia, lãnh đạo các đơn vị doanh nghiệp… đã phân tích, đánh giá tiềm năng du lịch của tỉnh, đồng thời chia sẻ những kinh nghiệm hay, cách làm sáng tạo, những gợi ý, đề xuất… nhằm góp phần thúc đẩy ngành du lịch Điện Biên phát triển bền vững.

Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Điện Biên, từ ngày 8 - 18/2 (tức từ ngày 29 tháng Chạp đến hết mùng 9 tháng Giêng năm Giáp Thìn), lượng khách du lịch trên địa bàn tỉnh tăng 3,8 lần so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, lượng khách du lịch trong những ngày nghỉ Tết Nguyên đán 2024 đạt gần 84.000 lượt. Tổng thu từ hoạt động du lịch đạt gần 150 tỷ đồng, tăng 3,84 lần so với cùng kỳ năm 2023. Từ ngày 13 - 18/3, thời điểm diễn ra các hoạt động trong khuôn khổ khai mạc Năm Du lịch Quốc gia - Điện Biên và Lễ hội Hoa Ban 2024, địa phương đã đón 80.300 lượt khách với tổng doanh thu từ hoạt động du lịch đạt 140 tỷ đồng… Đây được xem là những tín hiệu vui, tạo niềm tin, động lực cho ngành du lịch Điện Biên đạt mục tiêu năm 2024 sẽ đón 1,3 triệu lượt khách du lịch với tổng doanh thu ước khoảng 2.200 tỷ đồng; số ngày lưu trú bình quân của khách du lịch đạt hơn 3 ngày...

Theo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, việc phát triển du lịch theo quy hoạch vừa được phê duyệt sẽ góp phần làm nổi bật những giá trị vẻ đẹp tiềm ẩn của du lịch Điện Biên. Thực hiện quy hoạch, Điện Biên cần có định hướng cụ thể, tạo nên sự khác biệt từ những sản phẩm du lịch độc đáo, riêng có; tìm kiếm, kêu gọi những nhà đầu tư, lập quy hoạch đầu tư về văn hóa để tạo nên sự hấp dẫn lớn đối với du lịch địa phương, từ đó hình thành trên bản đồ du lịch thế giới, trở thành điểm đến hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, tỉnh cần nhanh chóng chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin để quảng bá du lịch, tạo không gian mới cho phát triển du lịch; đẩy mạnh liên kết, hợp tác với các địa phương tạo thành chuỗi điểm đến. Trong đó, Điện Biên Phủ phải là điểm nhấn để thu hút du khách đến với vùng Tây Bắc…

Bí thư Tỉnh ủy Trần Quốc Cường khẳng định, với tầm nhìn chiến lược, tinh thần và trách nhiệm cao trong quy hoạch ngành du lịch, hứa hẹn mở ra thời kỳ mới với nhiều cơ hội phát triển đột phá. Ông Trần Quốc Cường tin tưởng, với tiềm năng, thế mạnh và những lợi thế khác biệt, cùng sự quyết tâm của cấp ủy, chính quyền các cấp, kết hợp với sức mạnh đại đoàn kết các dân tộc trên địa bàn, ngành du lịch Điện Biên sẽ vững vàng cất cánh, vươn xa.

Bài: Trung Kiên
Ảnh, đồ họa: TTXVN
Biên tập: Hoàng Linh
Trình bày: Nguyễn Hà

31/03/2024 06:10