Việt Nam là một trong những quốc gia có tỉ lệ người khuyết tật khá cao so với tổng dân số. Ngoài nhiều chủ trương, chính sách riêng cho người khuyết tật được Đảng, Nhà nước ban hành, tạo khuôn khổ pháp lý để chăm sóc và bảo vệ quyền lợi của người khuyết tật, cộng đồng xã hội cũng tích cực giúp đỡ đông đảo người khuyết tật về cơ hội học tập, làm việc để họ chủ động vươn lên trong cuộc sống.

Với trên 300 học sinh, chia thành hai khối giáo dục tiểu học và giáo dục đặc biệt, Trường Tiểu học Bình Minh (quận Hoàn Kiếm, Hà Nội) không chỉ là ngôi trường mà còn là mái nhà thứ hai của các em học sinh khuyết tật trí tuệ. Nơi đây, suốt 31 năm qua, các thầy, cô giáo luôn đầy ắp tình yêu thương và sự tận tâm dành cho bao thế hệ học trò, giúp các em từng bước hòa nhập với xã hội.

Theo chia sẻ của cô giáo Nguyễn Thị Thu Nga, giáo viên lớp 2B, Trường Tiểu học Bình Minh, xác định chỉ có yêu thương mới giúp được những học trò đặc biệt hòa nhập với cuộc sống bình thường, cô đã tìm hiểu rất kỹ tình trạng sức khỏe, tâm sinh lý và sự phát triển lứa tuổi của các học sinh khuyết tật trí tuệ cũng như các trò khác trong lớp. Trên cơ sở đó, cô có những đánh giá đúng mức độ chậm phát triển trí tuệ của từng học trò để cùng nhà trường đưa ra những phương pháp giúp đỡ, hướng dẫn can thiệp chính xác đối với mỗi em.

“Có những học sinh thời gian mới vào lớp, chỉ cần nghe ai hơi nói to là trò này hay dỗi, khóc, rồi tự cấu chí bản thân. Có con lại gặp vấn đề về ngôn ngữ và cảm giác nên không nói được những câu có khoảng 5 từ trở lên, thường hay nói vuốt đuôi. Nhưng sau một thời gian đi học, các trò này đã tiến bộ vượt bậc, sẵn sàng ngồi với những bạn khác trong lớp và có thể tự tin giao tiếp”, cô giáo Nguyễn Thị Thu Nga chia sẻ.

Trao đổi về mô hình giáo dục hòa nhập ở Trường Tiểu học Bình Minh, cô Trịnh Thị Lệ Thu, Phó Hiệu trưởng Trường Tiểu học Bình Minh cho hay: Ở trường, thay vì áp dụng một phương pháp chung, giáo viên linh hoạt điều chỉnh theo từng giai đoạn phát triển của học sinh. Bằng kinh nghiệm, chuyên môn và sự tận tâm, các thầy cô đã giúp học sinh, cả khuyết tật và không khuyết tật, tiến bộ rõ rệt. Giáo viên chủ động nghiên cứu, thử nghiệm, kết hợp với tài liệu nước ngoài và sự hỗ trợ của chuyên gia để tạo cơ hội hòa nhập và phát triển kỹ năng xã hội cho học sinh. Trường cũng phải tự biên soạn chương trình giảm tải phù hợp cho học sinh khối tiểu học, do chưa có quy định cụ thể từ ngành giáo dục cho học sinh khuyết tật theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

“Với mỗi học sinh đặc biệt trong khối học sinh chậm phát triển trí tuệ, nhà trường xác định không thể áp dụng cùng một nội dung, phương pháp nào, mà luôn phải linh hoạt điều chỉnh, bổ sung theo từng giai đoạn phát triển của trẻ và theo từng năm học. Ở đây, mỗi cán bộ, giáo viên, nhân viên của trường đều hiểu rõ tính nết của từng học sinh. Chúng tôi tạo sự tin tưởng cho các con bằng sự quan tâm thực chất từ trong tâm của mình. Nhiều gia đình cho rằng con rất khó bảo, nhưng khi giáo viên yêu cầu, con lại phối hợp rất tốt”, cô Trịnh Thị Lệ Thu chia sẻ.

Trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, Đảng, Nhà nước ta đã có nhiều chủ trương, chính sách được thể hiện trong các quy định của Luật Người khuyết tật và văn bản dưới Luật nhằm hỗ trợ người khuyết tật tiếp cận, sử dụng công nghệ thông tin.

Nhờ được hỗ trợ tiếp cận, công nghệ thông tin đã trở thành cái tay của người khuyết tật vận động, cái tai của người khiếm thính, con mắt của người khiếm thị. Công nghệ số cũng giúp thu hẹp khoảng cách giữa người khuyết tật và người không khuyết tật. Nhờ có công nghệ, người khuyết tật có thể hòa nhập và tự mình thực hiện các hoạt động như: sử dụng dịch vụ công, dịch vụ y tế, giao tiếp, mua sắm trực tuyến... Chuyển đổi số tạo điều kiện cho người khuyết tật có cơ hội nâng cao kiến thức và tiếp cận các thông tin về việc làm dễ dàng hơn.

Ông Đặng Văn Thanh, Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp hội về người khuyết tật Việt Nam khẳng định, sự phát triển của khoa học và công nghệ đã góp phần hỗ trợ không nhỏ đối với người khuyết tật, thúc đẩy quá trình hòa nhập đầy đủ và bình đẳng vào cộng đồng xã hội. Công nghệ giúp ích rất lớn cho người khuyết tật như xóa bỏ khoảng cách, giao lưu, tìm kiếm thông tin, việc làm...

Trên thực tế, rất nhiều người khuyết tật đã thay đổi cuộc sống nhờ công nghệ thông tin, thậm chí trong lĩnh vực này họ còn đạt được những thành tựu, thành công mà không phải người bình thường nào cũng làm được. Công ty Cổ phần Nghị lực sống - doanh nghiệp xã hội (Nghị lực sống) do chị Nguyễn Thị Vân, một trong những nhà sáng lập là một điển hình. 

Với phương châm “chúng tôi chỉ là những người gieo hạt”, từ khi thành lập đến nay, Nghị lực sống đã hỗ trợ cho hàng nghìn người khuyết tật thông qua việc đào tạo nghề công nghệ thông tin miễn phí và các kỹ năng giúp họ tìm được việc làm phù hợp. Qua đó, giúp người khuyết tật tự tin, dễ dàng hòa nhập hơn với cộng đồng và tự tạo dựng cuộc sống trong tương lai.

Từ năm 2008, Nghị lực sống đã triển khai các lớp đào tạo nghề miễn phí cho người khuyết tật về công nghệ thông tin. Những năm 2018, chuyển đổi số trên các lĩnh vực đã tạo ra nhiều việc làm trong lĩnh vực công nghệ mà người khuyết tật có thể làm được. Nhờ đó, các học viên sau khi học tại đây đa số đã có việc làm ổn định, tự nuôi sống mình và đóng góp cho xã hội.

Em Dương Văn Dũng (sinh năm 2000), học viên tại Nghị lực sống chia sẻ, em đã gặp vô vàn khó khăn suốt 12 năm học phổ thông. Em luôn mặc cảm, tự ti với sự khiếm khuyết của cơ thể mình. Không muốn mình là gánh nặng cho gia đình và xã hội, chàng trai nhút nhát ấy đã tìm tòi trên mạng xã hội và biết đến Nghị lực sống. Dũng mạnh dạn đăng ký tham gia lớp học công nghệ thông tin miễn phí và “khăn gói” từ Lạng Sơn xuống Hà Nội quyết tâm học nghề. "Sau một thời gian học tập tại Nghị lực sống, em đã có nhiều kiến thức về photoshop. Em mong muốn sẽ tìm được công việc ổn định trong tương lai", Dương Văn Dũng chia sẻ. 

Do sức khỏe yếu, Nguyễn Thúy Hằng (sinh năm 1994, ở tỉnh Thái Nguyên) chỉ học đến hết lớp 10. Biết đến Nghị lực sống từ lâu nhưng tới đầu năm 2024, Hằng mới mạnh dạn xuống Hà Nội học nghề. Sau một thời gian học tập, cô gái trẻ này đã khá thành thạo những kỹ năng cơ bản về máy tính. Đặc biệt, em đã được trang bị những kiến thức về marketing online, biết viết nội dung, bán hàng... để phục vụ công việc sau này.

Học xong khóa học tại Nghị lực sống, Hằng mong muốn tìm được công việc phù hợp với bản thân. Cô gái trẻ cũng mong ước trở thành một người giống như các thầy ở Nghị lực sống, truyền cảm hứng cho những người khuyết tật vượt qua giới hạn của bản thân mình, vươn lên trong cuộc sống, trở thành người có ích cho xã hội. 

Thầy Vũ Phong Kỳ, cũng là người khuyết tật, giáo viên tại Nghị lực sống chia sẻ: Nghị lực sống tập trung đào tạo lĩnh vực liên quan đến công nghệ thông tin, học nghề về photoshop, dán nhãn dữ liệu, hay lĩnh lực mới đang “hot” hiện nay là marketing, bán hàng online... Đó là những công việc rất phù hợp với người khuyết tật. Nghị lực sống mong muốn, mỗi khóa học có thể hỗ trợ nhiều nhất có thể cho các học viên.

Từng là cựu học viên của Nghị lực sống, sau khóa học đào tạo, anh Vũ Phong Kỳ có khoảng thời gian dài làm việc cho các công ty về chỉnh sửa ảnh. Trải qua nhiều giai đoạn khó khăn nên anh thấu hiểu khát khao có nghề, có việc làm của những người khuyết tật. Bởi khi người khuyết tật có công việc sẽ có sự thay đổi rất lớn, họ không phụ thuộc vào gia đình, có thể nuôi sống bản thân mình, đóng góp cho xã hội.

Ngoài kiến thức chuyên môn, học viên tại Nghị lực sống được học Tiếng Anh giao tiếp, các kỹ năng trả lời phỏng vấn để có thể tự tin khi tham gia vào thị trường lao động. 

Bà Ngô Thị Huyền Minh, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nghị lực sống - doanh nghiệp xã hội cho biết: Mỗi năm, Nghị lực sống đào tạo cho khoảng 120 người khuyết tật, tỷ lệ có việc làm là 70% cho nhóm công việc về công nghệ thông tin, với mức lương tốt. Nghị lực sống tiếp tục tìm kiếm thêm loại hình công việc liên quan đến công nghệ để đào tạo cho người khuyết tật trong tương lai.

Theo Thứ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Nguyễn Văn Hồi, Việt Nam hiện có trên 7 triệu người khuyết tật, chiếm 7,06% dân số từ 2 tuổi trở lên, trong đó có gần 29% là khuyết tật nặng và đặc biệt nặng và là một trong những nước có tỷ lệ người khuyết tật khá cao trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương và trên thế giới. Việt Nam được cộng đồng quốc tế ghi nhận là điểm sáng trong công tác giảm nghèo và đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, tỷ lệ giảm nghèo đa chiều nhanh từ 60% vào những năm 1990, xuống còn 13,5% vào năm 2014, đến năm 2023 còn khoảng 5%.

Việt Nam rất quan tâm đến công tác người khuyết tật, tạo mọi điều kiện tốt nhất giúp người khuyết tật có thể hòa nhập một cách bình đẳng vào cộng đồng xã hội. Năm 2014, Quốc hội Việt Nam đã phê chuẩn Công ước của Liên hợp quốc về quyền của người khuyết tật. Năm 2019, phê chuẩn Công ước 159 của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) về tái thích ứng nghề nghiệp và việc làm cho người khuyết tật, khẳng định mạnh mẽ hơn nữa cam kết của Việt Nam trong việc đảm bảo người lao động khuyết tật không bị phân biệt đối xử về lao động, việc làm. Năm 2022, Việt Nam gia nhập Hiệp ước Marrakesh về tạo điều kiện cho người khuyết tật nhìn tiếp cận chữ và các tác phẩm của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới.

Để hiện thực hóa Hiến pháp và các cam kết quốc tế, Chính phủ đã trình Quốc hội ban hành Luật Người người khuyết tật năm 2010 và Bộ luật Lao động, Luật Khám chữa bệnh, Luật Bảo hiểm y tế, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục nghề nghiệp, Luật Xây dựng, Luật Giao thông, Luật Trợ giúp pháp lý cũng quy định các chính sách đặc thù hỗ trợ người khuyết tật. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ đã thành lập Ủy ban Quốc gia về người khuyết tật Việt Nam giúp Thủ tướng chỉ đạo giải quyết những vấn đề về công tác người khuyết tật.

Bên cạnh việc xây dựng hệ thống pháp luật, Nhà nước đã ban hành và thực hiện nhiều chương trình, chính sách nhằm bảo vệ, chăm lo, trợ giúp người khuyết tật hòa nhập cộng đồng khác, bảo đảm thực thi đầy đủ và toàn diện quyền con người và quyền của người khuyết tật trên tất cả các lĩnh vực.

Hiện nay, hệ thống an sinh xã hội không ngừng mở rộng diện bao phủ và nâng cao chất lượng chính sách đối với người khuyết tật, có trên 1,6 triệu người khuyết tật nặng được hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng, 96% người khuyết tật có thẻ bảo hiểm y tế, các bệnh viện đa khoa trung ương, tỉnh và huyện đều có khoa phục hồi chức năng; trẻ em khuyết tật được hỗ trợ học hòa nhập tại các cơ sở giáo dục; đối với trẻ em không có khả năng học hòa nhập được hỗ trợ học tại các cơ sở giáo dục chuyên biệt.

Toàn bộ lực lượng lao động là người khuyết tật (gần 4 triệu người) đã được hỗ trợ học nghề, tạo việc làm, sinh kế hoặc được vay vốn với lãi suất ưu đãi để tự giải quyết việc làm. Họ cũng được quan tâm, ưu đãi khi tham gia giao thông, vào các khu vui chơi giải trí, các công trình văn hóa, di tích lịch sử được miễn, giảm giá vé...

Trong thời gian tới, Việt Nam sẽ tiếp tục tăng cường hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm của các nước trong khu vực và trên thế giới, nhằm đạt được các mục tiêu bao trùm và hòa nhập đối với người khuyết tật; tăng cường trợ giúp về y tế, giáo dục, dạy nghề, việc làm, tiếp cận công trình công cộng, giao thông, công nghệ thông tin và truyền thông đối với người khuyết tật.

“Chúng tôi tiếp tục cụ thể hóa Công ước và các cam kết quốc tế vào pháp luật quốc gia lên tầm cao mới, bảo đảm thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, bao trùm và không để ai bị bỏ lại phía sau, đặc biệt với người khuyết tật”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Hồi nhấn mạnh.

Chia sẻ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước dành cho người khuyết tật, Phó Chủ tịch Thường trực Liên hiệp Hội về người khuyết tật Việt Nam Đặng Văn Thanh đã khẳng định: Sự quan tâm đó đã hỗ trợ một cách tốt nhất cho người khuyết tật hòa nhập với cuộc sống, tạo bình đẳng trong xã hội. Cũng chính vì vậy, đời sống của người khuyết tật Việt Nam đang ngày một cải thiện, quyền của người khuyết tật cũng dần được bảo đảm.

Thúc đẩy giáo dục hòa nhập cho người khuyết tật:

Bài: Hạnh Quỳnh - Vũ Bắc - Minh Anh
Ảnh, đồ họa: TTXVN - TTXVN phát; Video: Vnews
Biên tập: Hà Phương
Trình bày: Hà Nguyễn

08/12/2024 06:10