Tại dự thảo kinh doanh xăng dầu mới nhất, Bộ Công thương đề xuất không để Quỹ bình ổn xăng dầu tại doanh nghiệp đầu mối mà sẽ do Nhà nước nắm giữ. Ảnh: TTXVN
Dự thảo lần 3 Nghị định kinh doanh xăng dầu được Bộ Công thương gửi Bộ Tư pháp thẩm định có thêm điểm mới. Theo đó, Bộ này không đưa ra các quy định quản lý Quỹ bình ổn giá xăng dầu như tại các bản dự thảo trước đây.
Tại dự thảo, số dư Quỹ bình ổn giá xăng dầu dự kiến không để tại doanh nghiệp đầu mối kinh doanh xăng dầu như hiện nay, mà sẽ do Nhà nước nắm giữ. Việc sử dụng Quỹ theo quy định Luật Giá 2023 (có hiệu lực từ 1/7). Bộ Tài chính sẽ hướng dẫn doanh nghiệp chuyển, nộp số dư Quỹ bình ổn xăng dầu vào ngân sách, theo dự thảo nghị định.
Theo đại diện Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công Thương), Luật Giá 2023 quy định có 5 biện pháp bình ổn, trong đó có biện pháp thứ 5 là sử dụng Quỹ bình ổn đối với mặt hàng đã thành lập Quỹ. Các Bộ, ngành xây dựng phương án bình ổn giá gửi Bộ Tài chính tổng hợp trình Chính phủ cho phép về mặt chủ trương, sau khi có chủ trương các bộ, ngành tổ chức thực hiện. Việc sử dụng Quỹ bình ổn thực hiện theo Luật giá 2023. Biện pháp bình ổn là có thời hạn.
Như vậy, trường hợp giá các mặt hàng xăng dầu có biến động bất thường, gây tác động lớn đến kinh tế - xã hội, sản xuất, kinh doanh và đời sống nhân dân, Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các Bộ, ngành có liên quan đánh giá mức độ biến động giá thị trường mặt hàng xăng dầu, mức độ ảnh hưởng đến kinh tế - xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân; có văn bản gửi Bộ Tài chính tổng hợp để trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương bình ổn giá.
Theo đại diện Vụ Thị trường trong nước, điểm mới là Quỹ bình ổn sẽ không sử dụng thường xuyên, khi giá xăng dầu có biến động bất thường, Bộ Công Thương sẽ chủ trì phối hợp với các Bộ ngành xây dựng biện pháp bình ổn gửi Bộ Tài chính tổng hợp trình Chính phủ xem xét, quyết định chủ trương để thực hiện.
Dự thảo mới nhất tiếp tục giữ đề xuất trao doanh nghiệp quyền tự quyết định giá bán xăng dầu, nhưng phải trên cơ sở các yếu tố do cơ quan quản lý công bố.
Theo đó, cơ quan quản lý sẽ công bố 3 chỉ số: Giá xăng dầu thế giới, premium, bình quân 7 ngày/lần; chi phí vận tải xăng dầu về Việt Nam, chi phí bảo hiểm đưa xăng dầu về Việt Nam bình quân 1 quý/lần (được rà soát, điều chỉnh khi có biến động bất thường); và lợi nhuận định mức (vẫn giữ 300 đồng/lít/kg xăng dầu).
Thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu căn cứ các yếu tố cố định như chi phí thuế, chi phí kinh doanh định mức... để công bố giá bán buôn với dầu mazut và giá bán lẻ xăng dầu. Giá bán công bố không được vượt quá giá được tính toán theo công thức quy định tại nghị định.
Trường hợp chi phí kinh doanh định mức biến động bất thường, tác động đến nguồn cung xăng dầu và có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh năng lượng, Bộ Công Thương lấy ý kiến và báo cáo Thủ tướng rà soát chi phí.
Thời gian công bố giá bán xăng dầu của thương nhân đầu mối, phân phối xăng dầu được thực hiện ngay sau khi Bộ Công Thương công bố giá sản phẩm xăng dầu thế giới, premium.
Cơ sở của đề xuất này, theo Bộ Công Thương, là vừa qua, Thanh tra Chính phủ đã thanh tra và kết luận rằng việc xây dựng giá cơ sở theo quy định hiện hành có nhiều tồn tại, bất cập, dẫn đến giá cơ sở xăng dầu chưa theo sát thị trường, ảnh hưởng đến việc tạo nguồn và phân phối xăng dầu. Do vậy, cơ chế mới như dự thảo khi được thực hiện công khai, minh bạch sẽ khắc phục được những mặt hạn chế đã bộc lộ. Đây cũng là cơ chế điều hành mà nhiều nước trên thế giới và trong khu vực đang áp dụng.
Trong dự thảo lần này, nhằm tạo nguồn cung ứng xăng dầu đa dạng, ổn định, Bộ Công Thương đề xuất bổ sung thương nhân đầu mối được quyền nhập khẩu dầu thô cung cấp cho nhà máy sản xuất, chế biến xăng dầu, cũng như được nhập khẩu xăng dầu nguyên liệu để pha chế xăng dầu.
Thương nhân đầu mối được bán xăng dầu cho cơ quan, tổ chức, nhà máy để phục vụ sản xuất, bán, cung ứng xăng dầu cho thương nhân phân phối và thương nhân bán lẻ xăng dầu.
Việc trao thêm quyền này cũng kèm theo ràng buộc là thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu phải tăng thời gian dự trữ lưu thông và cụ thể hóa sản lượng dự trữ, làm căn cứ cho cơ quan quản lý giám sát, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng.
Đối với thương nhân phân phối, Bộ Công Thương đề xuất bổ sung thương nhân phân phối được bán xăng dầu cho cơ quan, tổ chức, nhà máy để phục vụ sản xuất; cung ứng xăng dầu cho thương nhân bán lẻ xăng dầu; được phân phối xăng dầu thông qua các đơn vị trực thuộc, bao gồm các công ty con, chi nhánh, kho, cửa hàng bán lẻ xăng dầu của thương nhân.
Tuy nhiên, nhằm minh bạch hóa thị trường kinh doanh xăng dầu, loại bỏ việc mua bán lòng vòng làm tăng thêm chi phí, Bộ Công Thương vẫn giữ quan điểm không cho thương nhân phân phối được mua bán xăng dầu với nhau. Đây cũng là ý kiến của các cơ quan thanh tra, kiểm tra.