Việt Nam là nhà cung cấp uy tín, chất lượng cho Philippines về các mặt hàng gạo, cà phê, sắt thép, dệt may, giày dép… Ảnh: Anh Tuấn/TTXVN
Là hai nền kinh tế đang phát triển năng động tại khu vực, hai nước Việt Nam - Philippines có nhiều nét tương đồng, nhất là có thế mạnh trong sản xuất mang tính bổ sung cho nhau nên hai nước hiện còn rất nhiều dư địa để mở rộng hợp tác về kinh tế thương mại.
Thương vụ Việt Nam tại Philippines cho biết: Hàng năm, tổng ngân sách quốc nội (GDP) của Philippines đạt khoảng 400 tỷ USD, GDP bình quân đầu người đạt trên 3.500 USD. Hơn nữa, Philippines có quy mô dân số lớn (tính đến năm 2022, dân số của Philippines đạt khoảng trên 110 triệu người, là nước có dân số đứng thứ 13 trên thế giới, thứ 7 châu Á và thứ hai trong Asean) và do phân hóa xã hội nên người tiêu dùng có sự phân hóa dẫn tới nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ khá đa dạng.
Thị trường Philippines không đòi hỏi quá cao hay quá khắt khe trong tiêu thụ các loại sản phẩm hàng hóa, dịch vụ. Nhu cầu tiêu dùng trong nước đối với hàng hóa, dịch vụ lớn nhưng phụ thuộc nhiều vào sản phẩm nhập khẩu. Sản xuất trong nước của Philippines khá hạn chế. Đặc biệt, trong điều kiện nhu cầu tiêu thụ trong nước lớn tạo nên áp lực mở cửa thị trường cho các loại hàng hóa nhập khẩu, nhất là thị trường các sản phẩm lương thực.
Thống kê cho thấy, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Philippines hàng năm đạt khoảng trên 200 tỷ USD. Năm 2023, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Philippines đạt 199,47 tỷ USD; trong đó, xuất khẩu đạt 73,52 tỷ USD, giảm 7,6% so với năm 2022, nhập khẩu đạt 125,95 tỷ USD, giảm 8,2% so với năm 2022, nhập siêu 52,42 tỷ USD, giảm 9,1% so với năm 2022.
Theo Thương vụ Việt Nam tại Philippines, Top các quốc gia xuất khẩu lớn vào thị trường Philippines bao gồm Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Indonesia và Hoa Kỳ. Việt Nam xếp cuối trong danh sách 10 đối tác thương mại lớn nhất của Philippines. Các mặt hàng nhập khẩu chính vào thị trường Philippines bao gồm các sản phẩm điện tử, khoáng sản, phương tiện giao thông, dụng cụ công nghiệp và sắt thép các loại.
Các sản phẩm xuất khẩu của Philippines chủ yếu là nông sản, trong đó những sản phẩm xuất khẩu chủ lực là dầu dừa và sản phẩm từ dừa, chuối tươi, xoài, các sản phẩm hóa chất, khai khoáng. Các sản phẩm chế biến và các sản phẩm công nghệ cao xuất khẩu còn rất hạn chế.
Từ những đặc điểm trên, cùng với các yếu tố khác như khoảng cách địa lý, nét tương đồng về văn hóa tiêu dùng… khiến Philippines trở thành một thị trường có nhiều tiềm năng cho các sản phẩm hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Có tổng số khoảng 35 mặt hàng/ngành hàng của Việt Nam xuất khẩu sang Philippines, bao gồm những mặt hàng/ngành hàng quan trọng như nông sản, thủy hải sản, bánh kẹo, thức ăn chăn nuôi, xi măng, sắt thép, vật liệu xây dựng, hàng dệt may, máy móc, thiết bị...Trong số đó, mặt nông sản, đặc biệt gạo, luôn chiếm tỉ trọng lớn trong cơ cấu xuất khẩu của Việt Nam sang Philippines. Những năm qua, Việt Nam xuất siêu sang thị trường Philippines.
Theo đại diện Vụ Thị trường châu Á- châu Phi (Bộ Công Thương), dù chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19 nhưng trong năm 2022, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hai chiều Việt Nam - Philippines vẫn đạt trên 7,8 tỷ USD, tăng hơn 14,7% so với năm 2021. Đặc biệt, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào thị trường Philippines năm 2022 đạt trên 5,1 tỷ USD, tăng 11,6% và kim ngạch nhập khẩu đạt trên 2,7 tỷ USD tăng 12,8%.
Gạo là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam vào thị trường Philippines với lượng và kim ngạch xuất khẩu năm 2022 lần lượt đạt trên 3,2 triệu tấn và gần 1,5 tỷ USD, chiếm khoảng 85% trong tổng lượng gạo nhập khẩu của Philippines. Năm 2022, gạo xuất khẩu sang thị trường Philippines chiếm tới 45% về lượng và khoảng 43% về kim ngạch trong tổng lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam. Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam sang thị trường Philippines đạt 1,75 tỷ USD, tăng 17,6% so với năm 2022, lượng gạo xuất khẩu đạt 3,1 triệu tấn, giảm 2% so với năm 2022. Mặc dù vậy, gạo của Việt Nam vẫn chiếm trên 80% tổng lượng gạo nhập khẩu của Philippines.
Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu giữa Việt Nam và Philippines năm 2023 đạt 7,8 tỷ USD, tương đương với năm 2022, trong đó xuất khẩu đạt 5,15 tỷ USD, tăng 1% so với năm 2022, nhập khẩu đạt 2,65 tỷ USD, giảm 2% so với năm 2022. Xuất siêu vào thị trường Philippines năm 2023 đạt 2,5 tỷ USD, tăng 4,2% so với năm 2022.
Giá trị kim ngạch xuất khẩu một số mặt hàng của Việt Nam vào thị trường Philippines trong năm 2023, cụ thể gạo đạt 1,75 tỷ USD, tăng 17,6% so với năm 2022; clanke và xi măng đạt 358,3 triệu USD; các loại máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng đạt 352 triệu USD; phương tiện vận tải và phụ tùng đạt 221 triệu USD; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 193,7 triệu USD; thủy sản đạt 133,8 triệu USD; cà phê đạt 152,8 triệu USD; hàng dệt may đạt 125,9 triệu USD; sắt thép các loại đạt 111,4 triệu USD; điện thoại các loại 153,2 triệu USD.
Các mặt hàng nhập khẩu chính của Việt Nam từ thị trường Philippines bao gồm máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện (năm 2023 đạt 1,63 tỷ USD); máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng (năm 2023 đạt 277,7 triệu USD); kim loại thường (năm 2023 đạt 174,2 triệu USD); điện và dây cáp điện (năm 2023 đạt 88,9 triệu USD); thủy sản (năm 2023 đạt 40,4 triệu USD); linh kiện phụ tùng ô tô (năm 2023 đạt 20 triệu USD); bánh kẹo, thức ăn gia súc...
Nhằm khai thác tiềm năng thị trường trong thời gian tới, Thương vụ Việt Nam tại Philippines cho rằng cần tiếp tục củng cố và giữ vững vị thế số 1 về xuất khẩu gạo của Việt Nam tại thị trường Philippines. Bởi, Philippines là quốc gia sản xuất nông nghiệp; trong đó, có sản xuất lúa gạo, tuy nhiên, trong nhiều năm qua sản xuất trong nước luôn không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ.
Hàng năm, tùy thuộc vào các điều kiện canh tác, sản xuất nội địa của Philippines đạt khoảng từ 19 - 20 triệu tấn thóc, tương đương khoảng trên 12,5 triệu tấn gạo. Trong khi đó, nhu cầu tiêu thụ gạo hàng năm khoảng trên 14,5 triệu tấn và dự trữ tối thiểu đảm bảo lương thực đủ cho 30 ngày khoảng là trên 01 triệu tấn, tức là tổng nhu cầu hàng năm khoảng trên 15,5 triệu tấn gạo. Vì vậy, hàng năm Philippines phải nhập từ trên 2,5 triệu đến 3,5 triệu tấn gạo.
Những năm trước, Philippines mua gạo theo phương thức đàm phán liên chính phủ (GTG), Việt Nam cạnh tranh với Thái Lan, là hai đối tác xuất khẩu gạo lớn vào Philippines. Tuy nhiên, kể từ năm 2019, khi Philippines ban hành và thực thi luật cho phép tự do xuất nhập khẩu và thương mại gạo, dỡ bỏ hạn ngạch và hạn chế nhập khẩu gạo thì Việt Nam đã vượt qua Thái Lan trở thành nhà cung ứng quan trọng, chiếm vị thế số 1 xuất khẩu gạo vào thị trường Philippines.
Hiện nay, Philippines là thị trường quan trọng đối với xuất khẩu gạo của Việt Nam bởi đến năm 2022 lượng gạo và kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam vào thị trường Philippines chiếm gần 45% về lượng và 43% về kim ngạch trong tổng lượng và kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam.
Đối với Philippines, gạo của Việt Nam không chỉ là mặt hàng nhập khẩu thông thường mà còn là mặt hàng quan trọng nhằm đảm bảo an ninh lương thực. Hiện nay gạo nhập khẩu từ Việt Nam đã chiếm tới hơn 80% (năm 2022 là trên 83%) tổng lượng gạo nhập khẩu của Philippines. Tại thị trường Philippines, gạo của Việt Nam có lợi thế phẩm cấp, chất lượng phù hơn, giá phải chăng nên có tính cạnh tranh, phù hợp thị hiếu và có thể đáp ứng với nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng, đặc biệt là tầng lớp dân cư đông đảo có thu nhập trung bình và thấp. Ngoài ra, nguồn cung ổn định, khoảng cách địa lý, chi phí và thuận tiện trong chuyên trở, có niềm tin và mối quan hệ bạn hàng lâu năm.
Bên cạnh đó, mở rộng cơ cấu mặt hàng và gia tăng kim ngạch, giá trị xuất khẩu. Với thị trường có nhiều tiềm năng như Philippines nhưng cơ cấu sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam còn chưa cân xứng. Số lượng các mặt hàng/ngành hàng xuất khẩu còn hạn chế, chỉ khoảng 35 mặt hàng, ngành hàng, trong khi còn rất nhiều các mặt hàng/ngành hàng có tiềm năng khai thác tại thị trường Philippines. Ngoài ra, trong cơ cấu mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Philippines tỉ trọng mặt hàng nông sản lớn trong khi các ngành hàng khác manh mún, nhỏ lẻ, sản phẩm ít đa dạng. Vì vậy, mục tiêu mở rộng cơ cấu mặt hàng, gia tăng kim ngạch, giá trị xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam vào thị trường Philippines cần đẩy mạnh hoạt động quảng bá, tăng cường nhận thức của doanh nghiệp trong nước về tiềm năng thị trường Philippines.
Đây là thị trường nhiều tiềm năng, tuy nhiên, trong thời gian qua các doanh nghiệp Việt Nam còn ít quan tâm tới thị trường này, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ. Vì vậy, cần đẩy mạnh hoạt động quảng bá, tăng cường nhận thức của doanh nghiệp Việt Nam về tiềm năng thị trường Philippines, qua đó thúc đẩy xuất khẩu vào thị trường Philippines.