Một số đối tượng đã lợi dụng sự thông thoáng về chính sách, sự phát triển của TMĐT, dịch vụ chuyển phát nhanh, dịch vụ ký gửi hàng hóa, hành lý… để thực hiện các hành vi vi phạm.
“TMĐT Việt Nam đang tăng rất nhanh. Bối cảnh đó đặt ra yêu cầu làm sao Việt Nam có một hành lang pháp lý đủ mạnh, đủ thông suốt để vừa đảm bảo lợi ích chính đáng của người tiêu dùng cũng như các nhà cung cấp, các bên tham gia; đồng thời phải đảm bảo quản lý Nhà nước, đảm bảo về về an ninh, quốc phòng, phù hợp với các hiệp định, hiệp ước mà chúng ta đã ký kết với song phương, đa phương”, ông Bùi Trung Kiên - Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho biết.
Ông Đào Duy Tám - Phó cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan). Ảnh: TCHQ
Theo Tổng cục Hải quan chiều 8/10, ngành Hải quan đang tích cực triển khai các giải pháp quản lý TMĐT xuyên biên giới. Ông Đào Duy Tám - Phó cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) cho biết: “TMĐT vẫn là mô hình mới tại Việt Nam, mặc dù các hoạt động giao dịch qua sàn giao dịch TMĐT đã có từ lâu, đặc biệt sau khi COVID-19 xảy ra, hoạt động TMĐT ở Việt Nam ngày càng sôi động.
“Cơ quan Hải quan đang được Chính phủ giao xây dựng Nghị định về quản lý đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thông qua giao dịch TMĐT và dự thảo Nghị định này cũng đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ từ năm 2023”, ông Đào Duy Tám cho biết.
Tổng cục Hải quan đã đưa ra các biện pháp kiểm soát chặt chẽ nhằm ngăn chặn tình trạng buôn lậu và gian lận thương mại qua các kênh TMĐT.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, sau khi có hệ thống công nghệ thông tin để phục vụ cho việc quản lý các hoạt động mua bán, giao dịch trên sàn, khi đó Nghị định này sẽ ban hành và chính thức đi vào cuộc sống.
Giai đoạn hiện nay, khi tham gia vào các hoạt động giao dịch TMĐT, các tổ chức, cá nhân thường mua hàng thông qua các hệ thống giao dịch điện tử, hoạt động vận chuyển hàng hóa được thực hiện thông qua các cái công ty chuyển phát nhanh. Cơ quan Hải quan luôn tạo thuận lợi cho các hoạt động giao dịch này dựa trên nguyên tắc tuân thủ các thông lệ quốc tế cũng như các Công ước về quản lý đối với hàng hóa vận chuyển, bưu chính chuyển phát nhanh, tuân thủ các tiêu chuẩn miễn thuế tuân thủ theo các quy định về của Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.
Phía hải quan cũng tiếp tục rà soát các chủ trương, chính sách để đảm bảo các quy định của hoạt động TMĐT vừa tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân được mua bán được nhanh chóng, cũng như là bảo hộ nền sản xuất trong nước…
Hiện nay, Việt Nam được coi là một trong 10 quốc gia có tốc độ tăng trưởng TMĐT cao nhất toàn cầu và dẫn đầu khu vực Đông Nam Á. Năm 2023, tổng doanh thu từ giao dịch giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng trên các nền tảng TMĐT đã đăng ký tại Việt Nam đạt khoảng 498,9 nghìn tỷ đồng, trong đó, tổng doanh thu của 5 nền tảng TMĐT lớn Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và Tiktok shop lên đến 233,2 nghìn tỷ đồng, tăng 53,4% so với năm 2022 (theo Metric).
Theo Amazone công bố, doanh thu bán lẻ hàng hóa xuyên biên giới của Việt Nam tăng trưởng trên 20% mỗi năm và dự kiến đạt 256,1 nghìn tỷ đồng (11,1 tỷ USD) vào năm 2026.
Mặc dù vậy, sự phát triển mạnh mẽ của TMĐT đã và đang đặt ra nhiều vấn đề, thách thức mới đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, trong đó, bao gồm cả việc quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới.
Nhằm tạo cơ sở pháp lý để thực hiện quản lý đối với loại hình giao dịch TMĐT, Tổng cục Hải quan hiện xây dựng dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua TMĐT để trình Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành.
Do chưa có quy định cụ thể cho hàng hóa TMĐT, các thủ tục hải quan vẫn dựa trên các loại hình giao dịch thông thường như: bưu chính, chuyển phát nhanh, hay đường bộ, đường biển.
Trong đó, Dự thảo Nghị định có một số nội dung như: Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý về chính sách TMĐT, chính sách mặt hàng, thanh toán đối với giao dịch TMĐT nhằm tạo thuận lợi cho TMĐT phát triển đảm bảo sự vận hành thông suốt giữa người mua, sàn giao dịch TMĐT, nhà sản xuất, đơn vị vận chuyển nhưng vẫn đảm bảo được việc quản lý của các cơ quan nhà nước.
Xây dựng một hệ thống để kiểm soát các giao dịch TMĐT đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trên nền cơ chế một cửa Quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN; thực hiện đồng bộ các giải pháp như: Hoàn thiện cơ sở pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng quản lý rủi ro đối với các đối tượng có tham gia vào hoạt động giao dịch TMĐT. "Việc ban hành Nghị định còn phụ thuộc tiến độ đầu tư Hệ thống hải quan số; đồng thời ngành Hải quan cần có thời gian để rà soát lại các chủ trương, chính sách để đảm bảo làm sao các quy định của hoạt động TMĐT", đại diện Tổng cục Hải quan cho biết.
Bà Đỗ Thị Thu Thủy, Giám đốc Pháp lý và Hải quan, Công ty trách nhiệm hữu hạn chuyển phát nhanh DHL - VNPT cho biết: Hoạt động TMĐT xuyên biên giới có vai trò và ý nghĩa rất lớn đối với doanh nghiệp. Thời gian qua, cơ quan hải quan đã hỗ trợ mạnh mẽ, đồng hành cùng doanh nhiệp trong việc thực hiện thủ tục hải quan.
Công ty DHL kỳ vọng, để Nghị định có thể được ban hành sớm và sớm đưa vào hiệu lực để làm sao giúp là cơ quan hải quan quản lý một cách hiệu quả cũng như đảm bảo tạo thuận lợi thương mại.
Tổng cục Hải quan đang xây dựng dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hóa xuất nhập khẩu qua TMĐT, để Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành.
Mục tiêu chính của Dự thảo là tạo hành lang pháp lý cho việc quản lý hàng hóa giao dịch qua TMĐT, góp phần thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này tại Việt Nam.