Cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long (phải) và cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh.
bị cáo này bị truy tố về các tội: Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; vi phạm quy định về quản lý tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí; đưa hối lộ; nhận hối lộ; lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ; lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi.
Trong số bị cáo, có 30 bị cáo bị tạm giam, 8 bị cáo tại ngoại. Ba bị cáo trong vụ án này đã được đưa ra xét xử sơ thẩm trong Vụ án Công ty Việt Á và Học viện Quân y do Tòa án Quân sự Thủ đô Hà Nội từ ngày 27 - 29/12/2023 gồm: Phan Quốc Việt (Tổng Giám đốc Công ty Việt Á) bị phạt 25 năm tù, Vũ Đình Hiệp (Phó Tổng Giám đốc Công ty Việt Á) 6 năm tù và Trịnh Thanh Hùng (cựu Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ) 15 năm tù về các tội: "Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ", "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
Tại phiên tòa, tổng số có 72 luật sư đăng ký tham gia bào chữa cho bị cáo; trong đó, Phan Quốc Việt có 4 luật sư bào chữa, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long có ba luật sư, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh có một luật sư… 24 nguyên đơn dân sự, 139 người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan… được triệu tập tới Tòa. Trong số 24 nguyên đơn dân sự, có 17 Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) của 17 tỉnh, thành phố và đại diện 2 Sở Y tế tỉnh, 5 Bệnh viện đa khoa.
Đại diện Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ được triệu tập tới phiên tòa với tư cách tham gia tố tụng là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Hội đồng xét xử có 5 người, gồm 2 thẩm phán, 3 hội thẩm nhân dân. Thẩm phán Trần Nam Hà làm Chủ tọa. Ba Kiểm sát viên của Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao (biệt phái về Viện Kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội) và hai Kiểm sát viên Viện Kiểm sát nhân dân thành phố Hà Nội được phân công thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử.
Trong vụ án này, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long bị Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao truy tố về tội “Nhận hối lộ”. Bị cáo Phan Quốc Việt bị truy tố về 2 tội: “Đưa hối lộ” và “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng”. Cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh và cựu Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc bị truy tố cùng tội danh “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.
Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao, khi COVID-19 bùng phát, lợi dụng chủ trương của Nhà nước về việc giao các đơn vị chủ động nghiên cứu, chế tạo sinh phẩm phục vụ công tác phòng, chống dịch, Phan Quốc Việt đã thông đồng, cấu kết với với các bị cáo là những người có chức vụ, quyền hạn tại Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ để Công ty Việt Á được phối hợp tham gia thực hiện Đề tài nghiên cứu cấp Quốc gia về test xét nghiệm do Bộ Khoa học và Công nghệ đại diện chủ sở hữu. Bằng nhiều thủ đoạn, các bị cáo đã thực hiện chuỗi hành vi sai phạm, biến test xét nghiệm từ sản phẩm nghiên cứu của Đề tài thuộc sở hữu của Nhà nước thành sản phẩm thuộc sở hữu của Công ty Việt Á, sản xuất, bán thương mại trên cả nước với giá đã được nâng khống, thu lời bất chính đặc biệt lớn.
Phan Quốc Việt đã thông đồng, cấu kết với Trịnh Thanh Hùng để Hùng tác động tới Chu Ngọc Anh, Phạm Công Tạc quyết định cho Công ty Việt Á được phối hợp thực hiện Đề tài nghiên cứu chế tạo test xét nghiệm trái pháp luật. Với mục đích được sản xuất, bán test xét nghiệm thu lời bất chính, Việt đã tiếp tục cấu kết với Trịnh Thanh Hùng, Nguyễn Thanh Long và nhiều bị cáo khác thực hiện nhiều hành vi sai phạm giúp Công ty Việt Á được kiểm định test xét nghiệm; được nghiệm thu giai đoạn 1 của Đề tài để lập hồ sơ gửi Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành tạm thời, chính thức, biến test xét nghiệm từ sản phẩm thuộc sở hữu của Nhà nước thành sản phẩm thuộc sở hữu của Công ty Việt Á.
Để thuận lợi cho việc bán sản phẩm test xét nghiệm trên cả nước, Việt cấu kết với các bị cáo thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ để được đề nghị tặng Bằng khen đánh bóng hình ảnh, thương hiệu cho test xét nghiệm; cấu kết với các bị cáo thuộc Bộ Y tế để được hiệp thương theo giá đã được nâng khống, chậm kiểm tra giá hiệp thương để tạo mặt bằng giá test xét nghiệm; giới thiệu với các lãnh đạo tỉnh, thành phố để bán thương mại test xét nghiệm thu lời bất chính.
Để được các đồng phạm can thiệp, giúp đỡ như nêu trên, Phan Quốc Việt đã thỏa thuận ăn chia, đưa tiền hối lộ, tiền cảm ơn nhiều lần, với tổng số tiền 3,45 triệu USD và 4 tỷ đồng. Trong đó, Phan Quốc Việt đã 2 lần đưa hối lộ Trịnh Thanh Hùng với tổng số tiền 350.000 USD (tương đương 8 tỷ đồng); trực tiếp và chỉ đạo Vũ Đình Hiệp đưa hối lộ cho các bị cáo tại Bộ Y tế tổng cộng 2,65 triệu USD (tương đương 60 tỷ đồng) và 4 tỷ đồng.
Để tiêu thụ test xét nghiệm tại các địa phương với số lượng lớn và được thanh toán theo giá đã nâng khống, Phan Quốc Việt, Vũ Đình Hiệp và các nhân viên Công ty Việt Á đã thông đồng, cấu kết với lãnh đạo, nhân viên các cơ sở y tế công lập thực hiện hành vi trái quy định của pháp luật về đấu thầu, ứng hàng sử dụng trước, hợp thức thủ tục, hồ sơ thanh toán sau theo đơn giá do Công ty Việt Á đưa ra. Quá trình tiêu thụ test xét nghiệm, Phan Quốc Việt chỉ đạo các nhân viên tính toán và chi tiền phần trăm ngoài hợp đồng; trực tiếp hoặc chỉ đạo nhân viên đưa hối lộ tổng cộng 34 tỷ đồng cho các lãnh đạo, nhân viên tại các cơ sở y tế công lập trên phạm vi cả nước.
Cáo trạng kết luận, tổng số tiền Việt đưa hối lộ là hơn 106 tỷ đồng. Hành vi của Việt đã gây thiệt hại hơn 1.235 tỷ đồng; trong đó, thiệt hại cho Ngân sách Nhà nước 402 tỷ đồng.