Sự nỗ lực từ địa phương
Du lịch được xem là lĩnh vực bị ảnh hưởng nghiêm trọng từ ô nhiễm rác, đồng thời cũng là nguồn phát sinh đáng kể rác thải nhựa. Do đó, việc giảm thải rác thải nhựa từ chính các đơn vị làm du lịch, du khách có ý nghĩa quan trọng.
Tại Khu du lịch sinh thái Tràng An, sau chương trình tập huấn "Giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch Việt Nam", nơi đây cũng đã triển khai các giải pháp nhằm thực hiện việc giảm thiểu rác thải nhựa trong hoạt động du lịch. Tiêu biểu là các hoạt động như: Thay túi nilon bằng túi giấy, không sử dụng ống hút nhựa, thay bằng nước đóng chai thủy tinh, tái chế chai nhựa làm phao nổi, sử dụng bát đũa thủy tinh, gỗ, thay vì nhựa dùng một lần, thường xuyên vệ sinh môi trường, cảnh quan khuôn viên điểm du lịch, thu gom và phân loại rác từ nguồn, bỏ rác đúng nơi quy định…
Thu gom rác thải nhựa tại một điểm du lịch tại miền Trung. Ảnh: TTXVN
Bà Vũ Thị Mỹ Hạnh, thành viên Hiệp hội du lịch Quảng Nam cho biết: “Khi triển khai tại Hội An, đơn vị xác định chính xác đối tượng truyền thông; tạo sản phẩm du lịch bền vững như Hội An đã xây dựng những điểm đến mang chủ đề 'Không rác thải, trải nghiệm du lịch xanh, du lịch bền vững…'.
Một số đơn vị tham gia ước tính được con số giảm cụ thể như khách sạn La Siesta Hội An Resort & Spa đã cắt giảm hoàn toàn khoảng 3,5 tấn nhựa/năm; Silk Sense Hoi An River Resort sau 1,5 năm thay thế chai nước nhựa bằng chai thuỷ tinh đã giảm được việc sử dụng 20.000 chai nhựa dùng một lần”.
Tuy nhiên, từ thực tế triển khai, đại diện các khu du lịch cho biết, có một số khó khăn, hạn chế như: Chi phí đầu tư ban đầu cao, chưa có sự đồng bộ giữa việc thực hiện giảm thiểu rác thải nhựa trong và ngoài các khu du lịch, du khách đến từ nhiều nơi, nên còn mang theo rác thải nhựa trong lịch trình di chuyển, một số điểm tập kết rác thải dân sinh ảnh hưởng đến mỹ quan khu du lịch…
Hình thành bộ tiêu chí
Ông Vũ Thế Bình, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam (VITA) cho biết: “Việt Nam là quốc gia có nguồn phát sinh rác thải nhựa lớn trên thế giới, với khoảng 3,1 triệu tấn/năm, trong đó lượng rác thải đổ ra đại dương khoảng từ 0,28-0,73 triệu tấn/năm. Ngành du lịch với hàng trăm triệu khách/năm là nguồn phát sinh rác thải nhựa lớn trong nước”.
Theo ông Nguyễn Trung Thắng, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), ước tính trung bình mỗi khách du lịch thải ra môi trường từ 5-10 túi nilông/ngày; 2-4 vỏ chai nhựa, hộp sữa/ngày, chưa kể đến các sản phẩm, vật dụng cá nhân làm bằng nhựa dùng 1 lần. Lượng chất thải nhựa và túi ni-lông của cả nước chiếm khoảng 10-12% chất thải rắn sinh hoạt, đặc biệt một số thành phố có hoạt động du lịch phát triển.
Clip ông Vũ Quốc Trí, Tổng thư ký Hiệp hội du lịch Việt Nam chia sẻ về hoạt động giảm thải rác thải nhựa trong du lịch:
Viện Nghiên cứu phát triển du lịch (ITDR) (Cục Du lịch quốc gia) nhận định, sự tăng trưởng cao lượng khách du lịch và xu hướng du lịch đại trà tại Việt Nam giai đoạn vừa qua đã xả thải lượng lớn chất thải, trong đó có rác thải nhựa. Một số điểm đến tại Việt Nam đang đối mặt với tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa như: Vịnh Hạ Long, ước tính trung bình có 4 tấn rác thải/ngày đêm, chủ yếu là rác thải nhựa trôi nổi trên biển; tại Sầm Sơn, trung bình có 105 tấn rác thải/ngày đêm, trong đó, rác thải nhựa chiếm 24%, tương đương 25,2 tấn/ngày, đêm; tại Đà Nẵng, trong 1.100 tấn rác thải/ngày đêm có tới 17% là rác thải nhựa, tương đương 20,8 tấn mỗi ngày...
ITDR thống kê, năm 2019 trước khi có dịch COVID-19, lượng phát sinh rác thải nhựa từ khách du lịch tại Việt Nam là 116.144 tấn/năm. Nếu không có các biện pháp giảm thiểu, lượng phát sinh rác thải nhựa từ khách du lịch vào năm 2030 sẽ cao gấp khoảng 3 lần so với năm 2019, ở mức 336.400 tấn/năm. Đây là áp lực lớn đến môi trường, nhất là tại các khu du lịch biển, gây phản cảm cho khách du lịch, làm mất đi các sản phẩm du lịch biển, dẫn tới suy giảm lượng khách, thiệt hại hại về kinh tế du lịch.
Nhận thức được tầm quan trọng về tác hại của rác thải nhựa, trong hai năm 2023-2024, VITA đã triển khai dự án Dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam" do Quỹ Môi trường toàn cầu, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP/GEF-SGP) hỗ trợ.
Bà Dương Thị Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Ninh Bình cho biết: “Kinh nghiệm của địa phương là đi từ cộng đồng dân cư. Để giảm rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch cần thông qua truyền thông, nâng cao nhận thức; tham gia xây dựng; xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch xanh, nhân rộng các mô hình giảm thiểu rác thải nhựa; đẩy mạnh hoạt động xúc tiến du lịch gắn với giảm thiểu rác thải nhựa; đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về giảm thiểu rác thải nhựa và huy động nguồn lực quốc tế để thúc đẩy giảm thiểu rác thải nhựa”.
Kế hoạch hành động giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch do VITA triển khai phấn đấu đến năm 2025, 100% các đơn vị thành viên được nâng cao nhận thức về tác hại của rác thải nhựa và tầm quan trọng của việc giảm thiểu rác thải nhựa; 50% các thành viên là khu du lịch, khách sạn không sử dụng túi ni lông khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần. Phấn đấu đến năm 2030, 100% thành viên không sử dụng túi ni lông khó phân hủy và sản phẩm nhựa dùng một lần.
Ông Hà Văn Siêu, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia khẳng định: Việc triển khai dự án "Giảm thiểu rác thải nhựa trong lĩnh vực du lịch Việt Nam" tại Ninh Bình và Hội An (Quảng Nam) đã hình thành cách làm tại doanh nghiệp du lịch, dịch vụ và tiến tới nhân rộng ra các thành viên cho thấy việc đón đầu xu hướng phát triển du lịch xanh, du lịch bền vững.
Cục Du lịch Quốc gia sẽ tiếp nhận các đề xuất, kiến nghị của dự án để đề xuất tới Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Bộ Tài nguyên và Môi trường, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển du lịch gắn với phát tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, chuyển đổi số trong giai đoạn này.