Tai nạn lao động nghiêm trọng vẫn nhức nhối

Tai nạn lao động gia tăng ở nhóm lao động tự do

Tại cuộc họp triển khai Tháng hành động an toàn lao động (tháng 5 hàng năm), Cục An toàn lao động (Bộ LĐTBXH) công bố thống kê trong năm 2023, cả nước đã xảy ra 7.394 vụ tai nạn lao động, giảm 324 vụ, tương ứng với 4,2% so với năm 2022. Số vụ tai nạn lao động đã làm 7.553 người bị nạn, giảm 370 người, tương ứng với 4,7% so với năm 2022. Con số này bao gồm cả khu vực có quan hệ lao động và khu vực lao động làm việc không theo hợp đồng lao động.

Trong số các vụ tai nạn lao động trên, có 662 vụ tai nạn lao động chết người, giảm 58 vụ tương ứng 8,06% so với năm 2022. Số người chết vì tai nạn lao động là 699 người, giảm 55 người tương ứng 7,29% so với năm 2022. Số người bị thương nặng do tai nạn lao động là 1.720 người, tăng 73 người tương ứng với 4,43% so với năm 2022.

Bà Chu Thị Hạnh, Phó Cục trưởng Cục An toàn lao động cho biết, về tình hình tai nạn lao động năm 2023, khu vực có quan hệ lao động giảm về số người chết và số vụ tai nạn lao động chết người. Tuy nhiên, khu vực người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động tăng về số người chết và số vụ tai nạn lao động chết người so với năm 2022.

Những địa phương có số người chết vì tai nạn lao động nhiều nhất trong năm 2023 ở cả hai khu vực là: Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Bình Dương, Quảng Ninh, Đồng Nai, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Bình Định, Gia Lai.

Ngoài một số vụ tai nạn lao động nghiêm trọng đang trong quá trình điều tra, năm 2023, có 10 vụ tai nạn lao động đề nghị khởi tố, 9 vụ đã có quyết định khởi tố của cơ quan Cảnh sát điều tra.

Phân tích từ các biên bản điều tra tai nạn lao động chết người nhận được cho thấy, những lĩnh vực sản xuất kinh doanh xảy ra nhiều tai nạn lao động chết người là: Xây dựng chiếm 18,27% tổng số vụ và 20,03% tổng số người chết; khai thác mỏ, khai thác khoáng sản chiếm 16,14% tổng số vụ tai nạn và 17,8% tổng số người chết; cơ khí, luyện kim chiếm 11,78% tổng số vụ và 10,77% tổng số người chết; sản xuất vật liệu xây dựng chiếm 9,56% tổng số vụ và 9,09% tổng số người chết; dệt may, da giầy chiếm 7,18% tổng số vụ và 7,88% tổng số người chết; dịch vụ chiếm 4,5% tổng số vụ và 4,22% tổng số người chết.

Các yếu tố chấn thương chủ yếu làm chết người nhiều nhất: Tai nạn giao thông chiếm 31,64% tổng số vụ và 29,81% tổng số người chết; ngã từ trên cao, rơi chiếm 17,92% tổng số vụ và 16,8% tổng số người chết; máy, thiết bị cán, kẹp, cuốn chiếm 17,32% tổng số vụ và 16,41% tổng số người chết; điện giật chiếm 11,01% tổng số vụ và 10,47% tổng số người chết; đổ sập chiếm 8,21% tổng số vụ và 9,57% tổng số người chết.

Về nguyên nhân chủ yếu để xảy ra tai nạn lao động chết người, nguyên nhân do người sử dụng lao động chiếm 46,05% tổng số vụ và 44.37% tổng số người chết. Nguyên nhân người lao động vi phạm quy trình quy chuẩn an toàn lao động chiếm 15,85% tổng số vụ và 16,3% tổng số người chết. Số vụ còn lại do các nguyên nhân khác như: tai nạn giao thông, do người khác gây ra, khách quan khó tránh.

Vẫn còn nhiều tồn tại

Từ những số liệu thống kê trên đây, bà Chu Thị Hạnh đánh giá, công tác an toàn, vệ sinh lao động vẫn còn một số tồn tại.

Trước hết, số vụ tai nạn lao động, số người mắc bệnh nghề nghiệp, số sự cố nghiêm trọng vẫn còn ở mức cao và đáng lo ngại. Diễn biến tình hình tai nạn lao động trong khu vực không có quan hệ lao động có dấu hiệu gia tăng về số vụ, số người bị nạn.

Về bệnh nghề nghiệp, năm 2023 khám, phát hiện 696 trường hợp bệnh nghề nghiệp, chiếm khoảng 0,1% số người được khám. Số lao động được giám định bệnh nghề nghiệp năm 2023 là 600 người. Số người lao động được khám sức khỏe năm 2023 là hơn 2,4 triệu người. Tỷ lệ sức khỏe loại yếu loại 4 và 5 là 8,9%.

Bà Chu Thị Hạnh lý giải, nguyên nhân của tình trạng trên là do nhiều người sử dụng lao động chưa quan tâm, chủ ý thực hiện quy định của pháp luật về quản lý, kiểm soát nguy cơ, rủi ro; nhiều người lao động chưa được huấn luyện an toàn, vệ sinh lao động, thiếu kiến thức, kỹ năng làm việc an toàn đầy đủ và tác phong công nghiệp còn rất hạn chế, chủ quan. Công tác thông tin, tuyên truyền an toàn, vệ sinh lao động cho khu vực không có quan hệ lao động đang bị hạn chế nhiều về nguồn lực. Chính quyền cơ sở ở một số nơi cũng chưa thực sự quan tâm, dành nguồn lực cho công tác an toàn, vệ sinh lao động.

Đa số các vụ tai nạn lao động đã được khai báo và điều tra đúng quy định. Tuy nhiên, một số địa phương còn chậm gửi biên bản điều tra về Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Số biên bản nhận được chiếm 35,3% tổng số vụ tai nạn lao động chết người, tăng 7,5% so với năm 2022.

Tỷ lệ báo cáo của các doanh nghiệp về tình hình tai nạn lao động gửi Sở Lao động-Thương binh và Xã hội còn thấp, đạt khoảng 7,52%. Số doanh nghiệp chấp hành báo cáo tình hình tai nạn lao động chưa đầy đủ. Do vậy, việc tổng hợp, đánh giá tình hình tai nạn lao động trên toàn quốc còn gặp nhiều khó khăn.

Từ tổng hợp báo cáo địa phương cho thấy, thiệt hại về vật chất do tai nạn lao động xảy ra năm 2023 để chi phí tiền thuốc, mai táng, tiền bồi thường cho gia đình người chết và những người bị thương..... là hơn 16.357 tỷ đồng. Con số này tăng khoảng 2.240 tỷ đồng so với năm 2022. Thiệt hại về tài sản là hơn 722 tỷ đồng, tăng khoảng 454 tỷ đồng so với năm 2022. Tổng số ngày nghỉ do tai nạn lao động là hơn 149.770 ngày, tăng khoảng 6.302 ngày so với năm 2022.

Theo đánh giá của Bộ LĐTBXH, trong năm 2023, công tác điều tra tai nạn lao động đối với khu vực không có hợp đồng lao động chưa được triển khai đầy đủ theo quy định của pháp luật. Việc lập biên bản ghi nhận tai nạn lao động đối với người làm việc không theo hợp đồng lao động của UBND cấp xã triển khai còn rất hạn chế.