Viêm tụy cấp là một cấp cứu cần được can thiệp gấp vì có thể tạo điều kiện cho các cytokine (các chất ức chế miễn dịch) tràn ra ngoài tụy và đổ vào ổ bụng gây viêm phúc mạc, sốc nhiễm trùng và lan sang các bộ phận khác.
Ai có thể bị viêm tụy cấp?
Theo các chuyên gia y tế, những năm gần, đây tỷ lệ viêm tụy cấp do rượu đang tăng lên một cách rõ rệt. Ảnh minh hoạ
Sau đợt lễ tết, các bệnh viện tiếp nhận rất nhiều trường hợp cấp cứu bị viêm tụy cấp. Thống kê tại khoa Nội Tiêu hóa Bệnh viện Chợ Rẫy, có khoảng 760 trường hợp viêm tụy cấp mỗi năm; nhiều nhất là vào những thời điểm như dịp lễ tết. Trong số này, có đến 80% xuất viện an toàn sau 5-7 ngày điều trị nội khoa, 20% còn lại bệnh trở nặng, có thể tử vong vì những biến chứng suy gan, suy thận, suy hô hấp. Nhiều trường hợp bị viêm tụy cấp do ăn quá nhiều dầu mỡ, chất đạm, uống rượu, bia… Theo các chuyên gia y tế, những năm gần đây tỷ lệ viêm tụy cấp do rượu đang tăng lên một cách rõ rệt.
BS.CKII.Lê Hữu Phước, Phó trưởng khoa Gan-Mật-Tụy Bệnh viện Bình Dân, cho biết tuyến tụy vừa có chức năng nội tiết, tiết hormone insulin và glucagon để giữ ổn định lượng đường trong máu vừa là cơ quan ngoại tiết, tiết ra các men tiêu hóa thức ăn. Tình trạng viêm tụy xảy ra khi các men này hoạt hóa trước khi được đổ vào ruột non. Lúc này men tụy sẽ tấn công chính tuyến tụy, gây tổn thương, viêm hoại tử và có thể đe dọa tính mạng người bệnh.
Viêm tụy cấp là một cấp cứu cần được can thiệp gấp vì có thể tạo điều kiện cho các cytokine tràn ra ngoài tụy và đổ vào ổ bụng gây viêm phúc mạc, sốc nhiễm trùng và lan sang các bộ phận khác. Chất độc cũng có thể đi vào máu gây hạ huyết áp, nhiễm trùng huyết, tổn thương các cơ quan bên ngoài ổ bụng.
Bệnh viêm tụy cấp thường gặp ở những người uống rượu thường xuyên. Có hai nguyên nhân thường gặp nhất gây ra viêm tụy là do rượu bia và sỏi mật. Mức độ nặng của viêm tụy cấp có thể làm suy đa cơ quan như suy hô hấp, suy thận, suy gan, nguy hiểm đến tính mạng, dẫn đến tử vong.
“Trong hầu hết các trường hợp, viêm tụy là do sỏi đường mật, uống rượu bia. Viêm tụy cũng có thể xuất hiện do dùng thuốc, bệnh lý tự miễn, nhiễm trùng, chấn thương, rối loạn chuyển hóa và tổn thương tụy sau phẫu thuật ổ bụng. Cần lưu ý là có tới hơn 70% người bệnh viêm tụy mạn tính là do rượu, bia”, BS.CKII.Lê Hữu Phước cho biết thêm.
Số liệu thống kê ở Mỹ, mỗi năm có khoảng 15.000 bệnh nhân tử vong do viêm tụy cấp, cứ 10 trường hợp viêm tụy cấp nặng thì 3 – 4 người chết, những người sống sót sẽ rời viện trong trạng thái sức khỏe đã bị tổn hại nghiêm trọng.
Bệnh viêm tụy cấp dễ nhầm với viêm dạ dày
ThS BS. Võ Ngọc Quốc Minh, khoa Nội Tiêu hóa Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh cho biết, các triệu chứng điển hình của viêm tụy cấp là sau khi uống bia rượu, từ 1 đến 3 ngày thì người bệnh đột ngột đau bụng dữ dội kèm theo nôn ói, ăn uống không được. Có một số trường hợp người bệnh chỉ bị đau nhẹ nên bác sĩ có thể chẩn đoán nhầm là bị viêm dạ dày.
Nếu có triệu chứng đau bụng cấp sau khi uống rượu bia, người bệnh cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị sớm.
Vào khoảng đầu năm rồi, ông T.V.N (56 tuổi, TP Hồ Chí Minh) đã phải nhập viện cấp cứu tại Bệnh viện Bình Dân do viên tụy cấp. Khi nhập viện, ông được các bác sĩ chẩn đoán chỉ số men tụy của ông tăng gấp 20 lần so với mức bình thường. Hình ảnh siêu âm, CT-scan cho thấy vùng thân hoại tử. Ngay tại thời điểm nhập viện, ông đã có dấu hiệu suy thận, vô niệu và cần hồi sức tích cực, bồi hoàn nước điện giải và dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch. Theo lời kể của ông T.V.N, sau bữa tiệc, ông bắt đầu thấy đau vùng trên rốn, khó chịu. Nghĩ mình chỉ bị đau dạ dày, ăn uống khó tiêu, ông tự mua thuốc giảm đau, thuốc dạ dày để uống. Đến ngày thứ 5, khi vùng bụng ngày càng đau dữ dội thì ông được người nhà đưa vô bệnh viện cấp cứu.
Theo BS.CKII.Lê Hữu Phước, đối với người bệnh viêm tụy, việc tiết chế trong dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt rất quan trọng. Có nhiều trường hợp người bệnh bị tái phát do ăn quá nhiều dầu mỡ, chất đạm, uống rượu, bia trong những ngày lễ tết. Việc viêm tụy cấp tái diễn sẽ làm tăng nguy cơ hoại tử tụy và diễn tiến viêm tụy mạn tính, gây đau bụng dai dẳng, biến chứng đái tháo đường do thiếu insulin. Viêm tụy mạn tính hiện vẫn chưa thể điều trị triệt để và có xu hướng diễn tiến ngày càng nặng thêm, làm ảnh hướng lớn đến chất lượng sống của người bệnh.
Bác sĩ Quốc Minh cho biết, khi có các triệu chứng viêm tụy cấp kể trên thì tất cả người bệnh đều phải nhập viện để điều trị, không nên điều trị ngoại trú hay ở các phòng khám. Cách điều trị cho người bệnh bị viêm tụy cấp là cho nhịn ăn uống, truyền dịch để đảm bảo cung cấp đủ nước và chất dinh dưỡng cho người bệnh, sau đó mới cho người bệnh ăn lại từ từ.
Để phòng tránh bệnh, cần sử dụng rượu bia ở mức độ chừng mực, nếu người bệnh đã bị viêm tụy cấp do rượu bia thì nên tránh không tiếp tục uống vì sẽ có khả năng tái phát, lần sau sẽ nặng hơn những lần trước.
“Nếu có triệu chứng đau bụng cấp sau khi uống rượu bia, người bệnh cần đến cơ sở y tế để khám và điều trị sớm”, bác sĩ Lê Hữu Phước nhấn mạnh.