Trải qua quá trình hình thành, phát triển lâu dài, đến nay, nghệ thuật Chèo đã đi sâu vào đời sống văn hóa, xã hội, trở thành một trong những môn nghệ thuật truyền thống tiêu biểu, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Ngày 20/10/2021, Chính phủ đã đồng ý để Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch lập hồ sơ đề nghị Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận nghệ thuật Chèo là di sản văn hóa thế giới.
Chèo bắt nguồn từ âm nhạc và múa dân gian, nhất là trò nhại từ thế kỷ X. Qua thời gian, người Việt đã phát triển các tích truyện ngắn của Chèo dựa trên các trò nhại này thành các vở diễn trọn vẹn dài hơn. Trong ảnh: Diễn viên Lê Văn Thơm và Thanh Mai (Nhà hát Chèo Việt Nam) với vai diễn Phù Thủy và Hỷ Đồng trong trích đoạn “Phù Thủy sợ ma”. Ảnh: Văn Đạt/TTXVN
Nghệ sĩ ưu tú Thu Huyền vào vai Thị Màu, trong trích đoạn "Thị Màu lên chùa" nổi tiếng của vở chèo Quan Âm Thị Kính. Ảnh: TTXVN phát
Chèo là hình thức kể chuyện bằng sân khấu, lấy sân khấu và diễn viên làm phương tiện giao lưu với công chúng, và có thể được biểu diễn ngẫu hứng. Trong ảnh: Diễn viên Trần Trung Sỹ (Nhà hát Chèo Ninh Bình) với vai diễn Xã trưởng trong vở “Quan Âm Thị Kính” tại Cuộc thi Tài năng trẻ diễn viên sân khấu Chèo chuyên nghiệp toàn quốc năm 2014. Ảnh: Văn Đạt/TTXVN
NSND Thanh Ngoan, hiện là Giám đốc Nhà hát Chèo Việt Nam. Tên tuổi nghệ sĩ Thanh Ngoan gắn liền với vai diễn đầu tiên trong "Quan Âm Thị Kính" tới vai diễn vàng son trong "Nỗi đau tình mẹ, Vợ chồng Cả Dọc, từ đào lệch tới đào thương, từ hài tới bi...". Ảnh: Thành Đạt/TTXVN
Chèo luôn gắn với chất “trữ tình”, thể hiện những xúc cảm và tình cảm cá nhân của con người, phản ánh mối quan tâm chung của nhân loại: tình yêu, tình bạn, tình thương. Trong ảnh: Trích đoạn “Ông Chài” do các diễn viên của Nhà hát Chèo Thái Bình biểu diễn. Ảnh: Văn Đạt/TTXVN
Chèo là một môn nghệ thuật sân khấu dân gian có ảnh hương rất sâu rộng trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân lao động vùng đồng bằng Bắc Bộ. Trong ảnh: Tiết mục "Trích đoạn Trương Viên" của chiếu Chèo thôn 7, xã Nghĩa Lâm, Nam Định. Ảnh: Đinh Tuấn/TTXVN
Nhân vật trong Chèo thường mang tính ước lệ, chuẩn hóa và rập khuôn. Tính cách của các nhân vật trong Chèo thường không thay đổi với chính vai diễn đó. Trong ảnh: Nguyễn Thị Ngọc Anh và Vũ Thị Quỳnh (Nhà hát Chèo Ninh Bình) với vai diễn Thị Kính và Sùng Bà trong vở “Quan Âm Thị Kính”. Ảnh: Văn Đạt/TTXVN
Số làn điệu Chèo theo ước tính có khoảng trên 200 làn điệu, chủ yếu được hình thành và bắt nguồn từ các làn điệu dân ca, ca dao, thơ giàu chất văn học đằm thắm trữ tình... Mỗi làn điệu Chèo đều có những chức năng biểu cảm, diễn đạt trạng thái của nhân vật trong hoàn cảnh cụ thể của vở diễn. Trong ảnh: Hát Chèo tàu là loại hình diễn xướng độc đáo của người dân xã Tân Hội, huyện Đan Phượng, Hà Nội. Ảnh: Đinh Thuận/TTXVN
Nhằm kéo khán giả đến với nghệ thuật Chèo, thời gian qua, các nghệ sĩ đã cố gắng đưa đề tài đương đại vào Chèo. Nghệ thuật Chèo với đề tài hiện đại luôn là mối quan tâm không chỉ của riêng “làng Chèo” - mà còn của cả giới sân khấu và các cơ quan quản lý Nhà nước. Trong ảnh: Vở diễn "Cánh chim trắng trong đêm" do diễn viên Nhà hát Chèo Hà Nội biểu diễn. Ảnh: Hải Yến/TTXVN
Chèo là một trong những loại hình đặc sắc của sân khấu truyền thống Việt Nam, cần được tôn vinh không chỉ như hiện vật tĩnh mà còn cần được bảo tồn, phát triển song song với sự phát triển của xã hội. Trong ảnh: Một cảnh trong vở chèo dã sử "Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư" của Đoàn nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh. Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN
Chèo là một loại hình sân khấu kịch hát, gắn với các lễ hội dân gian, các hoạt động giao lưu văn nghệ ở vùng Đồng bằng sông Hồng. Trong ảnh: Biểu diễn hát Chèo trên thuyền rồng dọc theo sông Bạch Đằng tại thành phố Hải Dương, trong Lễ hội Văn hóa Du lịch xứ Đông chào đón năm mới 2019. Ảnh: Mạnh Tú/TTXVN
Chèo cần có sự thích nghi nhất định với thời cuộc để tránh bị rơi vào hoàn cảnh như một di sản phi vật thể chỉ để bảo tồn, tránh làm mất đi một trong những hình thức nghệ thuật kể chuyện bằng sân khấu tiêu biểu nhất của dân tộc. Trong ảnh: Hoạt động sân khấu hóa bằng nghệ thuật Chèo để tìm hiểu tác phẩm Quan Âm Thị Kính của học sinh Trường Trung học Cơ sở Lê Quý Đôn, TP Hồ Chí Minh. Ảnh: TTXVN phát
Ngày nay, Chèo cũng như các bộ môn nghệ thuật truyền thống khác như Cẩm, Chầu văn, Ca trù, Tuồng, hay Cải lương đang gặp phải rất nhiều khó khăn khi phải chuyển mình để có thể tồn tại và phát triển. Trong ảnh: Các nghệ sĩ đoàn Chèo Hải Phòng biểu diễn tác phẩm “Ông Vua hóa hổ”. Ảnh: Minh Đức/TTXVN
Nhạc cụ chính được sử dụng trong Chèo truyền thống là đàn nhị, đồng thời dùng thêm trống con và mõ. Ảnh: Minh Đức/TTXVN