Đồng bào dân tộc Lô Lô tin rằng mọi hoạt động trong đời sống hàng ngày đều do một lực lượng siêu nhiên chi phối, đó là các vị thần linh. Một trong các vị thần đó là thần mưa, do đó, trong các nghi lễ đến nay vẫn được người Lô Lô lưu giữ, có lễ cầu mưa. Người Lô Lô thành tâm nguyện ước trong năm có nhiều hạt mưa rơi xuống tưới cho cây cối tốt tươi, cho dân bản được mùa, con người mạnh khỏe, vật nuôi đầy chuồng, cuộc sống no ấm.
Lễ cầu mưa (lễ cúng thần rừng) tiếng Lô Lô gọi là Mề Pỉ. Đây là một trong những nghi lễ quan trọng gắn với phong tục, tập quán, lao động, sản xuất được người dân lưu giữ và bảo tồn từ đời này qua đời khác. Lễ cầu mưa là ngày hội linh thiêng, ngày hội lớn của dân làng với m nhiều nghi thức cấm kỵ, nhưng mọi người đều phải tuân thủ.
Hàng năm, đồng bào tổ chức nghi lễ cầu mưa vào dịp tháng 3 Âm lịch, không quy định là ngày đầu tháng hay cuối tháng mà phụ thuộc vào sự sắp xếp thời gian của thầy mo chính trong bản.
Dưới đây là hình ảnh tái hiện Lễ cầu mưa của dân tộc Lô Lô (tỉnh Cao Bằng):
Ngày được chọn diễn ra nghi lễ bắt buộc phải là ngày Thìn (rồng) vì theo họ phải làm vào ngày này thì thần Rừng mới cho mưa để phù hộ.
Những lễ vật thờ cúng trong lễ cúng gồm: 1 con bò, 1 con chó, 1 con gà và 1 mâm xôi.
Lễ vật do các hộ người Lô Lô trong xóm cùng nhau đóng góp.
Đồ tế lễ có 2 con vật không thể thiếu là con trâu và con chó. Ngoài ra đồ lễ còn có gà, xôi ngũ sắc, rượu ngô, giấy bản…
Có 1 thầy cúng chính, 1 thầy cúng phụ và một đội phục vụ tham gia tổ chức nghi lễ. Đồng thời có mặt đông đủ bà con trong xóm.
Sau đó, chúng sẽ được các trai tráng trong xóm mang đi làm thịt, chế biến dâng lên cúng lần nữa.
Sau khi thầy mo cúng xong, mỗi gia đình sẽ cử 1 thành viên tới mâm ăn trước cùng thầy mo.
Điều kiêng kỵ lúc này là khi ăn mọi người tuyệt đối không được nói chuyện, phải ăn theo sự chỉ dẫn của thầy mo chính.
Khi thủ tục ăn đã xong, thầy mo chính đứng dậy hô một câu thần chú và mọi người trong mâm cùng nhau rời khỏi vị trí ngồi của mình đến các mâm cỗ của làng đã được chuẩn bị sẵn từ trước đó.
Với mỗi người dân Lô Lô, lễ cầu mưa luôn là ngày được mong chờ để gặp gỡ, chia sẻ, giao lưu và gắn kết cộng đồng.
Khi lễ cúng kết thúc sẽ chuyển sang phần hội, dân bản tập trung quây quần ăn uống, trò chuyện, múa hát xung quanh bàn lễ.