Tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, người dân không chỉ được Nhà nước hỗ trợ mức đóng mà còn được hưởng nhiều quyền lợi thiết thực như: có cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng và được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí để đảm bảo cuộc sống và chăm sóc sức khỏe khi hết tuổi lao động; người thân được nhận chế độ tử tuất khi chẳng may người tham gia qua đời.
Năm 2017 - trước thời điểm Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội ban hành, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện của cả nước là 224 nghìn người. Từ khi triển khai Nghị quyết 28, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện không ngừng tăng, kể cả trong tình hình kinh tế - xã hội bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19. Nếu như năm 2018 - năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết 28, toàn quốc có trên 277 nghìn người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, thì đến hết tháng 3/2023, con số này là gần 1,5 triệu người (gấp 5,4 lần so với thời điểm năm 2018).
Cùng với đó, hệ thống tổ chức dịch vụ thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và mạng lưới cộng tác viên được mở rộng, phủ khắp đến từng xã, phường, thị trấn với mạng lưới cộng tác viên được trải đều đến từng thôn, bản, tổ dân phố…, tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận chính sách và tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện
Với những kết quả đạt được cho thấy, chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện đang ngày càng khẳng định vị trí, vai trò trong việc đảm bảo an sinh xã hội cho nhân dân, hướng tới mục tiêu bảo hiểm xã hội toàn dân của Đảng, Nhà nước.
Cùng với quá trình xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, các quy định về bảo hiểm xã hội tự nguyện được sửa đổi theo hướng gia tăng quyền lợi thụ hưởng; thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng nhằm khuyến khích, thúc đẩy người dân tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để tự đảm bảo an sinh cho chính mình.
Theo đó, người tham gia được lựa chọn mức đóng và được Nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng. Khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, Nhà nước sẽ hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng bảo hiểm xã hội hằng tháng bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn.
Cụ thể, hỗ trợ bằng 30% đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ nghèo; bằng 25% đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ cận nghèo; bằng 10% đối với các đối tượng khác. Thời gian hỗ trợ tùy thuộc vào thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thực tế của người tham gia, nhưng tối đa không quá 10 năm (120 tháng).
Như vậy, sau khi được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng, mức đóng thấp nhất hằng tháng của người thuộc diện hộ nghèo là 231 nghìn đồng, người thuộc hộ cận nghèo là 247.500 đồng và người thuộc đối tượng khác là 297 nghìn đồng.
Đặc biệt, nhằm tạo điều kiện cho người lao động tự do được tiếp cận và thụ hưởng chính sách bảo hiểm xã hội, hiện nay, nhiều tỉnh còn hỗ trợ thêm từ ngân sách địa phương cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện ngoài mức quy định của Nhà nước. Do đó, số tiền thực đóng của người dân khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại các địa phương này tiếp tục thấp hơn.
Không chỉ được lựa chọn mức đóng, người lao động khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện còn được lựa chọn phương thức đóng phù hợp với thu nhập của bản thân theo các hình thức đóng định kỳ (hằng tháng; 3 tháng một lần; 6 tháng một lần; 12 tháng một lần; nhiều năm một lần - không quá 5 năm/lần); đóng 1 lần cho những năm còn thiếu (không quá 10 năm) để đủ điều kiện hưởng lương hưu.
Người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện khi có đủ các điều kiện theo quy định, được hưởng lương hưu hằng tháng khi đủ điều kiện; lương hưu với mức hưởng cao hơn nhiều so với mức đóng và định kỳ được điều chỉnh tăng theo chỉ số giá tiêu dùng, tăng trưởng kinh tế phù hợp với ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm xã hội để đảm bảo cuộc sống của người tham gia. Qua đó, người lao động có nguồn thu nhập ổn định khi hết tuổi lao động.
Bên cạnh đó, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt quá trình hưởng lương hưu, với mức hưởng bằng 95% chi phí khám bệnh, chữa bệnh.
Thân nhân của họ được hưởng chế độ tử tuất (trợ cấp mai táng và trợ cấp tuất một lần) nếu người tham gia qua đời. Trong đó, người tham gia có thời gian đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ đủ 60 tháng trở lên hoặc người đang hưởng lương hưu khi qua đời, người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức lương cơ sở. Trường hợp người đang đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, đang bảo lưu thời gian đóng, đang hưởng lương hưu mất, thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần.