Thủ tướng nước Cộng hòa Cuba Manuel Marrero Cruz. Ảnh: TTXVN phát
Đây là chuyến thăm ngoài khu vực Mỹ Latinh đầu tiên của Thủ tướng Cuba Manuel Marrero Cruz kể từ khi nhậm chức vào tháng 12/2019, cũng là chuyến thăm đầu tiên của lãnh đạo cấp cao Cuba đến Việt Nam kể từ năm 2018.
Chuyến thăm nhằm triển khai các nội dung thỏa thuận đạt được giữa lãnh đạo cấp cao hai nước, tiếp nối và phát triển quan hệ đặc biệt Việt Nam - Cuba, thể hiện quyết tâm của hai bên trong việc tiếp tục phát triển và thắt chặt hơn nữa quan hệ hữu nghị, đoàn kết thủy chung, tin cậy lẫn nhau, hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước, Chính phủ và nhân dân hai nước.
Mối quan hệ đặc biệt trong lịch sử thế giới đương đại
Việt Nam và Cuba thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 2/12/1960, hai năm sau khi Cách mạng Cuba thành công (1/1/1959). Trong lịch sử thế giới đương đại, hiếm có mối quan hệ nào đặc biệt như quan hệ giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Cuba. Mối quan hệ tốt đẹp giữa nhân dân hai nước đã được Anh hùng dân tộc Cuba José Martí, Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Fidel Castro gây dựng và được các thế hệ lãnh đạo Cuba, Việt Nam dày công vun đắp.
Trong suốt gần 62 năm qua, kể từ ngày hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao, hai dân tộc Việt Nam - Cuba đã luôn kề vai sát cánh trong cuộc đấu tranh vì độc lập, tự do, cũng như trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa ở mỗi nước. Tình đoàn kết thủy chung, trong sáng, đầy tinh thần quốc tế cao cả đó của Cuba được thể hiện vô cùng sinh động trong những câu nói bất hủ của Tổng Tư lệnh Fidel Castro: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”, “Trong hòa bình, Cuba sẵn sàng đổ mồ hôi để góp phần xây dựng lại Việt Nam mười lần to đẹp hơn như Chủ tịch Hồ Chí Minh hằng mong muốn”.
Về phần mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng từng khẳng định: “Việt Nam và Cuba cách xa nhau hàng vạn dặm nhưng lòng dân hai nước gần gũi như anh em một nhà”. Thực hiện di huấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các thế hệ lãnh đạo và nhân dân Việt Nam luôn khẳng định: “Đoàn kết, ủng hộ Cuba là lương tâm và trách nhiệm của những người cộng sản và toàn thể nhân dân Việt Nam!”.
Những năm gần đây, quan hệ đoàn kết truyền thống, ủng hộ và hợp tác toàn diện anh em Việt Nam - Cuba không ngừng được quan tâm củng cố, thúc đẩy và phát triển trên mọi lĩnh vực, chính trị, kinh tế - thương mại, an ninh - quốc phòng, nông nghiệp, xây dựng, giáo dục, y tế, công nghệ sinh học, giao thông, thể dục - thể thao...
Hai bên duy trì trao đổi thường xuyên đoàn các cấp thăm lẫn nhau, nổi bật có các chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (4/2012 và tháng 3/2018), Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng (tháng 3/2014), Chủ tịch nước Trương Tấn Sang (tháng 9/2015), Chủ tịch nước Trần Đại Quang (tháng 11/2016), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (tháng 9/2021), Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tham dự tang lễ Lãnh tụ Fidel Castro Ruz (tháng 11/2016) và các chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Fidel Castro (tháng 2/2003), Chủ tịch Raul Castro (tháng 7/2012), Chủ tịch Hội đồng Nhà nước và Hội đồng Bộ trưởng Cuba Miguel Díaz-Canel (tháng 11/2018), Chủ tịch Quốc hội Esteban Lazo Hernandez (tháng 6/2017)…
Trước tác động của đại dịch COVID-19, lãnh đạo cấp cao và các bộ, ngành hai nước tiếp tục duy trì trao đổi qua hình thức trực tuyến, trong năm 2021 là Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Raúl Castro (9/2/2021); Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Miguel Díaz-Canel (5/5 và 27/7/2021); Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc và Bí thư Thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Miguel Díaz-Canel (23/8/2021); Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Thủ tướng Manuel Marrero Cruz (1/7/2021)… Gần đây nhất, ngày 25/3/2022, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đã hội đàm trực tuyến với Chủ tịch Quốc hội Cuba Esteban Lazo Hernandez.
Hai bên triển khai hiệu quả các cơ chế Ủy ban hợp tác liên Chính phủ; Hội thảo lý luận lần IV giữa hai Đảng; Đối thoại Chính sách Quốc phòng cấp Thứ trưởng Quốc phòng; Tham khảo chính trị cấp Thứ trưởng Ngoại giao.
Tập trung thúc đẩy hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư
Quan hệ chính trị tốt đẹp giữa hai nước đã tạo đà cho hợp tác kinh tế thương mại phát triển. Năm 2020, kim ngạch thương mại hai chiều đạt mức 178,5 triệu USD, giảm 21,3% so với năm 2019 (226,8 triệu USD) do tác động của dịch COVID-19, trong đó xuất khẩu sang Cuba đạt 175,6 triệu USD, giảm 20,7% so với năm 2019 (221,6 triệu USD) và nhập khẩu từ Cuba đạt 2,9 triệu USD, giảm 44,2% so với năm 2019 (5,2 triệu USD). Năm 2021, kim ngạch song phương đạt 261,7 triệu USD, tăng 46,6% so với năm 2020; 8 tháng năm 2022, kim ngạch đạt 106 triệu USD, giảm khoảng 20% so với năm trước. Cuba nhập từ Việt Nam khoảng 300.000 - 400.000 tấn gạo/năm… Vào ngày 1/4/2020, Hiệp định thương mại Việt Nam - Cuba ký ngày 9/11/2018 chính thức có hiệu lực với nhiều cam kết ưu đãi thương mại mới, đem lại lợi ích cho doanh nghiệp hai nước và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa song phương.
Hai nước cũng tích cực hợp tác lĩnh vực nông nghiệp. Dự án hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển sản xuất lúa gạo quy mô hộ gia đình giai đoạn 2011 - 2015 với tổng số vốn đầu tư 43 triệu USD đạt kết quả tích cực. Các dự án hỗ trợ Cuba sản xuất ngô, đậu tương và nuôi trồng thủy sản giai đoạn I và II đã đạt kết quả tốt đẹp. Hai bên đang tiếp tục nghiên cứu và triển khai các dự án nông nghiệp - thủy sản khác, trong đó, Chính phủ đã phê duyệt Dự án “Hợp tác Việt Nam - Cuba phát triển sản xuất lúa gạo giai đoạn 2019 - 2023” và đang triển khai. Bộ Quốc phòng, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đang hỗ trợ kỹ thuật giúp bạn phát triển cây ngô cao sản. Hai bên cũng đã thống nhất nội dung triển khai Dự án hỗ trợ Cuba nuôi trồng thủy sản giai đoạn 3 (2022 - 2025).
Trong bối cảnh đại dịch, hai nước tăng cường hợp tác vaccine. Nhân chuyến thăm chính thức Cuba của Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc (18 - 20/9/2021), hai bên đã ký hợp đồng mua 5 triệu liều vaccine Abdala và tiếp nhận 900.000 liều đầu tiên trong chuyến thăm này; đồng thời tiếp nhận 150.000 liều Abdala do Bộ các Lực lượng vũ trang Cách mạng Cuba tặng Bộ Quốc phòng Việt Nam. Cuba đã chuyển tiếp 4,1 triệu liều vaccine Abdala còn lại trong tháng 10/2021. Tháng 1/2022, Thủ tướng Cuba thông báo sẵn sàng trao tặng Việt Nam 180.000 liều vaccine Cuba dành cho trẻ em; sẵn sàng cử Đoàn Y tế Henry Reeve gồm 300 người sang Việt Nam hỗ trợ chống dịch COVID-19.
Trong các lĩnh vực đầu tư, một số doanh nghiệp Việt Nam đang triển khai các dự án đầu tư về xây dựng hạ tầng khu công nghiệp, sản xuất vật liệu xây dựng, sản xuất bột giặt và tã lót tại Đặc khu Phát triển Mariel, San Miguel, Santa Cruz. Trước những thay đổi về chính sách quản lý kinh tế, môi trường đầu tư của bạn, doanh nghiệp Việt ngày càng quan tâm mở rộng hợp tác đầu tư tại Cuba.
Trong lĩnh vực ngoại giao đa phương, hai bên duy trì quan hệ hợp tác và ủng hộ lẫn nhau tại các tổ chức quốc tế và diễn đàn đa phương, nhất là tại Liên hợp quốc. Gần đây, Việt Nam ủng hộ Cuba ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2021-2023; tích cực thúc đẩy, hỗ trợ Cuba ký kết TAC/ASEAN (10/11/2020). Cuba đã ủng hộ Việt Nam ứng cử vào Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021... Việt Nam nhất quán ủng hộ chấm dứt chính sách bao vây, cấm vận kinh tế - tài chính của Mỹ chống Cuba.
Được xây dựng, vun đắp từ tình cảm, trí tuệ và sức lực của hai dân tộc, được thử thách qua những năm tháng khó khăn nhất của lịch sử, quan hệ Việt Nam - Cuba trở thành tài sản vô giá và nguồn cổ vũ lớn lao cho sự nghiệp cách mạng ở mỗi nước.
Chuyến thăm hữu nghị chính thức Việt Nam của Thủ tướng Cuba Manuel Marrero Cruz là dịp một lần nữa khẳng định hai bên sẽ tiếp tục kế thừa và phát huy mạnh mẽ truyền thống tốt đẹp, quyết tâm đưa quan hệ đặc biệt hai nước sang giai đoạn phát triển mới, ngày càng đi vào chiều sâu và hiệu quả; trong đó tập trung nâng quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư từng bước lên ngang tầm với quan hệ chính trị tốt đẹp giữa hai nước.