Lựa chọn những đại biểu đủ tiêu chuẩn vào cơ quan quyền lực nhân dân

Nội dung cuộc trao đổi liên quan đến việc hướng dẫn giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội đối với các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở Trung ương; giải pháp để lựa chọn được những đại biểu Quốc hội đủ đức, đủ tài, đóng góp tốt hơn cho chất lượng hoạt động của Quốc hội...

Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Nguyễn Văn Pha. Ảnh: Nguyễn Dân - TTXVN

Xin ông có thể nói rõ hơn về việc thể hiện dân chủ trong Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất vừa qua của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và việc dự kiến người ứng cử đại biểu Quốc hội?

Theo quy định của Luật bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sau khi thống nhất ý kiến với Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội ở Trung ương sẽ đưa ra bản dự kiến cơ cấu, thành phần, số lượng người được giới thiệu ứng cử.

Quá trình Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia với Thường vụ Quốc hội để chuẩn bị dự thảo này đều được các bên cơ bản nhất trí.

Riêng khối các địa phương, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được quyền giới thiệu với Ủy ban Thường vụ Quốc hội 15 cơ cấu Mặt trận Tổ quốc (để chọn lấy 10) và 6 cơ cấu tôn giáo để Thường vụ Quốc hội xem xét, đưa vào bản dự kiến cơ cấu, thành phần, số lượng người ứng cử đại biểu Quốc hội khối các địa phương.

Theo Luật định, sẽ có 3 hội nghị hiệp thương để giới thiệu người ứng cử. Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất là để thỏa thuận về cơ cấu, thành phần, số lượng người của các cơ quan, tổ chức, đơn vị được giới thiệu ứng cử.

Kết quả Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất có thể coi như một cái "khung" cho phép cơ quan, tổ chức, đơn vị nào được giới thiệu người ứng cử, giới thiệu bao nhiêu người. Các hội nghị hiệp thương tiếp theo đều căn cứ theo "khung" này để xem xét, lựa chọn, giới thiệu người ứng cử.

Tinh thần dân chủ của Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ 12 của Đảng đã được tiếp tục thể hiện trong Chỉ thị của Trung ương Đảng, hướng dẫn của Hội đồng bầu cử quốc gia, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và qua hiệp thương lần thứ nhất của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp. Theo báo cáo của 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, việc hiệp thương giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội, ở tất cả các địa phương đều thể hiện theo đúng tinh thần Luật định.

Hội nghị hiệp thương lần thứ nhất của Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam có sự tham gia của đại diện Hội đồng bầu cử Quốc gia, Ủy ban Thường vụ Quốc hội... vì vậy các ý kiến góp ý sẽ được lắng nghe và có phản hồi tích cực. Việc thảo luận cũng rất dân chủ, sau cùng chốt lại một bản dự kiến về danh sách thống nhất.

Thưa ông, việc hướng dẫn giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội đối với các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở Trung ương, có điểm gì cần lưu ý đối với các cơ quan ở Trung ương chỉ giới thiệu một người?

Việc giới thiệu người ra ứng cử của các cơ quan, tổ chức, đơn vị được thực hiện theo ba bước: Đó là ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị họp dự kiến người của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình được giới thiệu ra ứng cử đại biểu Quốc hội.

Sau đó sẽ tổ chức hội nghị cử tri nơi người được dự kiến giới thiệu đang công tác làm việc. Nơi nào dưới 100 cử tri sẽ tổ chức hội nghị toàn thể nhưng bắt buộc phải có 2/3 số cử tri tham dự. Nơi nào có trên 100 cử tri, có thể mời đại diện cử tri nhưng phải đảm bảo có 70 cử tri tham dự. Hội nghị cử tri đó để nhận xét tín nhiệm với những người được dự kiến giới thiệu ứng cử.

Luật không quy định giới thiệu một người. Các cơ quan, đơn vị có thể giới thiệu 2- 3 người. Nhưng khi những người đủ điều kiện quá bán thì sẽ có hai hình thức trong hội nghị cử tri, đó là: biểu quyết bằng giơ tay hoặc bằng bỏ phiếu kín để cuối cùng chọn được người mà cử tri tín nhiệm để ứng cử.

Cuối cùng, trên cơ sở ý kiến nhận xét và tín nhiệm tại hội nghị cử tri nơi công tác, nơi làm việc, ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị tổ chức hội nghị mở rộng đến công đoàn các tổ chức trực thuộc để thảo luận, nhất trí chốt lại giới thiệu người đại diện cơ quan tổ chức mình ứng cử đại biểu Quốc hội. Đến danh sách gửi sang Mặt trận Tổ quốc là các cơ quan ở Trung ương chỉ giới thiệu một người.

Việc cơ cấu đại biểu Quốc hội là cần thiết nhưng chất lượng đại biểu Quốc hội mới là điều quan trọng. Theo ông cần có những biện pháp gì để có thể lựa chọn được những đại biểu đạt tiêu chuẩn, có thể đóng góp tốt hơn cho chất lượng hoạt động của Quốc hội?

Về chất lượng của đại biểu, bất cứ là ai, thuộc khối nào, Nhà nước hay ngoài Nhà nước đều phải đủ điều kiện theo Luật định. Với việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, mọi công dân từ đủ 21 tuổi trở lên nếu có đầy đủ các tiêu chuẩn theo quy định của luật bầu cử đều được ứng cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân.

Do vậy không thể có những quy định phân biệt giữa người được giới thiệu ứng cử với người tự ứng cử. Việc đánh giá chất lượng của người ứng cử là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền, nhất là Ủy ban bầu cử và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc các cấp

Vậy, cần có những biện pháp gì để khuyến khích được những người có tâm, có tài ra ứng cử đại biểu Quốc hội, thưa ông?

Đây là việc dành cho những cơ quan tổ chức, đơn vị giới thiệu ứng cử. Người tự ứng cử nếu có đủ điều kiện ứng cử sẽ nộp hồ sơ ứng cử tại Ủy ban bầu cử cấp tỉnh mà thường trực là Sở Nội vụ. Nếu Ủy ban bầu cử cấp tỉnh thấy đủ điều kiện để ứng cử sẽ chuyển hồ sơ đó sang Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh nếu thấy có đủ điều kiện sẽ đưa vào danh sách để hiệp thương.

Ông có thể cho biết việc triển khai Hội nghị Hiệp thương lần thứ hai và thứ ba sắp tới sẽ diễn ra như thế nào?

Sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội thực hiện xong việc điều chỉnh cơ cấu, thành phần, số lượng người ứng cử của các cơ quan, tổ chức, đơn vị ở trung ương và địa phương, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh sẽ có trách nhiệm thông báo, hướng dẫn cho các cơ quan, tổ chức, đơn vị được phân bổ giới thiệu đại biểu làm các thủ tục giới thiệu người của mình ra ứng cử.

Trên cơ sở giới thiệu của các cơ quan, tổ chức, đơn vị và hồ sơ người tự ứng cử do Ủy ban bầu cử cấp tỉnh chuyển đến (đối với cấp tỉnh), Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cấp tỉnh sẽ tổ chức hội nghị hiệp thương lần thứ hai để thỏa thuận lập danh sách sơ bộ những người ứng cử. Danh sách này sẽ được gửi đi lấy ý kiến cử tri nơi cư trú của người ứng cử. Sau khi tổ chức xong hội nghị lấy ý kiến của cử tri nơi cư trú, sẽ tiến hành hội nghị hiệp thương lần thứ ba.

Hội nghị hiệp thương lần thứ ba sẽ thỏa thuận lập danh sách những người đủ tiêu chuẩn ứng cử gửi tới Hội đồng bầu cử quốc gia để công bố danh sách chính thức những người ứng cử và phân bổ về các đơn vị ứng cử.

Xin cảm ơn ông!