Đây là một trong những chế độ được quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản hướng dẫn thi hành. Theo đó, người lao động có thể lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần khi không còn điều kiện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc không muốn tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Tuy nhiên, việc lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần đồng nghĩa với việc người lao động tự làm mất đi một số quyền lợi của mình, như: Người lao động không còn trong hệ thống bảo hiểm xã hội được Nhà nước bảo hộ, mất cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng; mất đi cơ hội được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để hưởng các quyền lợi về khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già; thân nhân của người lao động không được hưởng chế độ tử tuất khi không may người lao động qua đời. Ngoài ra, số tiền người lao động nhận bảo hiểm xã hội một lần thiệt hơn so với số tiền đã đóng vào Quỹ Bảo hiểm xã hội. Theo công thức tính tiền bảo hiểm xã hội một lần được quy định tại Thông tư số 01/2016/TT-BLĐTBXH, số tiền này chỉ bằng 1/3 số tiền đã đóng vào Quỹ.
Do đó, Bảo hiểm xã hội tỉnh Gia Lai khuyến cáo, người lao động nên bảo lưu thời gian tham gia bảo hiểm xã hội để khi có điều kiện tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc hoặc tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trong đó, nếu tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí (với các mức hỗ trợ từ 10%, 25%, 30% trên chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn tùy nhóm đối tượng tham gia).
Bên cạnh đó, trong quá trình bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội, nếu không may người lao động qua đời, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng (tối đa 4 người) đến khi con trưởng thành hoặc đến khi qua đời (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi lao động và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở).
Để tạo thuận lợi cho người lao động trong việc nhận tiền một lần, từ ngày 1/1/2023, Bảo hiểm xã hội Việt Nam đã áp dụng thí điểm xác thực chữ ký số trong quy trình giải quyết hưởng bảo hiểm xã hội một lần trên Cổng dịch vụ công quốc gia. Theo Quyết định số 3612/QĐ-BHXH của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, thủ tục này chỉ áp dụng cho người lao động thuộc diện hưởng bảo hiểm xã hội đã được cấp sổ bảo hiểm xã hội bản điện tử, có tài khoản trên Cổng dịch vụ công Quốc gia và chữ ký số tích hợp trong ứng dụng trên thiết bị di động.