Quốc khánh 2/9: Vùng 'đất lửa' Quảng Trị vươn lên mạnh mẽ

Dấu ấn sâu đậm trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại

Vào dịp nghỉ Lễ Quốc khánh 2/9, nhiều người dân Quảng Trị và du khách đã đến viếng, dâng hương tưởng nhớ các Anh hùng liệt sỹ an nghỉ tại Nghĩa trang Liệt sỹ quốc gia Đường 9, Nghĩa trang Liệt sỹ quốc gia Trường Sơn, Thành cổ Quảng Trị, sông Thạch Hãn và các nghĩa trang liệt sỹ khác. Tất cả mọi người đều thành kính tri ân các Anh hùng liệt sỹ đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân.

Trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện có 72 nghĩa trang liệt sỹ, trong đó có hai nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Đường 9 và Trường Sơn, là nơi an nghỉ của gần 60.000 liệt sỹ khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước. Những con số này đã nói lên Quảng Trị chính là nơi thử thách và tôi luyện phẩm chất kiên cường, quả cảm bất khuất của con người Việt Nam; nơi chứng kiến khát vọng sống, khát vọng hòa bình bất diệt của một dân tộc đã làm lay động mạnh mẽ lương tri của nhân loại.

Ngược dòng thời gian, trước Cách mạng tháng Tám 1945, làng Mỹ Lộc, xã Triệu Hòa, huyện Triệu Phong là cơ sở hoạt động và đầu mối liên lạc của Đảng ở Xứ ủy Trung Kỳ và Tỉnh ủy Quảng Trị. Tại đây, đêm 22 rạng sáng 23/8/1945, Lệnh khởi nghĩa ở tỉnh Quảng Trị được phát ra. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, đông đảo quần chúng nhân dân đã tập hợp biểu tình, rồi kéo lên thị xã Quảng Trị - tỉnh lỵ của tỉnh Quảng Trị lúc bấy giờ, hô vang các khẩu hiệu cách mạng và giành chính quyền.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân ta đã trường kỳ kháng chiến, buộc thực dân Pháp phải ký Hiệp định Giơnevơ ngày 21/7/1954 về đình chỉ chiến tranh, khôi phục hòa bình ở Đông Dương. Hiệp định này đã lấy Vĩ tuyến 17 trên sông Bến Hải (Quảng Trị) làm giới tuyến quân sự tạm thời trong hai năm để chuẩn bị Tổng tuyển cử thống nhất hai miền Nam - Bắc. Sau khi Hiệp định Giơnevơ được ký kết, đế quốc Mỹ đã dựng lên chính quyền tay sai ở miền Nam, ngang nhiên bội ước, rắp tâm xâm lược nước ta, biến miền Nam thành bàn đạp để tấn công miền Bắc. Sông Bến Hải trở thành nơi chia cắt đất nước ta thành hai miền Nam - Bắc. Từ đây Quảng Trị trở thành tuyến đầu của miền Bắc xã hội chủ nghĩa và hậu phương trực tiếp của tiền tuyến lớn miền Nam, đồng thời là chiến trường khốc liệt nhất trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.

Là nữ du kích chiến đấu ở bờ Nam sông Bến Hải giai đoạn từ năm 1969 - 1972, bà Hoàng Thị Chẩm (77 tuổi, xã Trung Hải, huyện Gio Linh) kể: Nhà cửa, ruộng đồng bị đốt phá, Mỹ - ngụy đã biến nơi đây thành một “vành đai trắng” không còn sự sống chỉ còn chết chóc đau thương. Nhưng với ý chí quyết tâm “đánh cho Mỹ cút đánh cho Ngụy nhào”, bảo vệ quê hương đất nước, quân và dân ta đã đoàn kết vượt qua gian khó, thiếu thốn và hy sinh, kiên trì bám trụ vây ép, tiêu diệt địch.

Ngày nay, dòng nước mát lành của sông Bến Hải vẫn êm ả trôi. Cầu Hiền Lương rợp sắc đỏ cờ Tổ quốc tung bay phấp phới. Cột cờ Giới tuyến tại bờ Bắc Di tích Quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải vẫn đứng hiên ngang kiêu hãnh như tinh thần bất khuất của ông cha trước kẻ thù. Bờ Nam sông Bến Hải trong thời chiến là “vành đai trắng” nay là những cánh đồng trù phú, những khu dân cư đông vui nhộn nhịp. Cuộc sống thanh bình, yên vui nơi giới tuyến đã hiện hữu hàng ngày.

Đến tham quan Di tích Quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, ông Đoàn Anh Dũng (50 tuổi, đến từ tỉnh Thừa Thiên - Huế) chia sẻ: Vĩ tuyến 17 sông Bến Hải đã được nhắc đến rất nhiều trong sách và báo chí, đến đây mọi người hiểu thêm về nỗi đau chia cắt đất nước ta đằng đẵng suốt 20 năm; đồng thời biết ơn các thế hệ đã hy sinh, vượt qua bao gian khổ để mang lại hòa bình và thống nhất non sông, như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một. Sông có thể cạn núi có thể mòn, song chân lý ấy không bao giờ thay đổi”.

Ngoài sông Bến Hải, cầu Hiền Lương, trên vùng “đất lửa” Quảng Trị còn có những địa danh ghi đậm dấu ấn trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc như: Đường Hồ Chí Minh, Địa đạo Vịnh Mốc và Hệ thống làng hầm Vĩnh Linh, Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm năm 1972; Đường 9-Khe Sanh-Làng Vây-Lao Bảo-Sân bay Tà Cơn-đồi Động Tri- Dốc Miếu.

Động lực từ truyền thống cách mạng anh hùng

Ra khỏi cuộc chiến tranh gian khổ và khốc liệt, Quảng Trị phải “gánh trên mình” hậu quả hết sức nặng nề với 95% làng mạc bị tàn phá hủy diệt; trên 80% tổng diện tích đất bị ô nhiễm bom mìn. Với khát vọng vươn lên mạnh mẽ, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Quảng Trị đã cùng chung tay vượt gian khổ, tái thiết và xây dựng quê hương. Từ năm 1989 (Quảng Trị tách ra từ Bình Trị Thiên) đến nay, kinh tế của tỉnh liên tục tăng trưởng, GRDP bình quân đạt 7,8%/năm; quy mô nền kinh tế tăng hơn 190 lần, thu nhập bình quân đầu người tăng 10 lần, tổng thu ngân sách tăng trên 300 lần so với năm 1989.

Trong một lần vào thăm Quảng Trị, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhắn nhủ lời tâm huyết: “Ngoài những tiềm năng sẵn có, với Quảng Trị truyền thống cách mạng anh hùng cũng là một nguồn lực, động lực để thúc đẩy phát triển. Tỉnh Quảng Trị đã anh hùng trong chiến đấu, phải thành công trong kiến thiết, dựng xây. Đảng bộ tỉnh từng được tôi luyện qua thử thách, phải thực sự là hạt nhân, là đầu tàu, phải là một “lũy thép” vững vàng, đoàn kết thống nhất cao để đưa Quảng Trị bứt phá đi lên...”.

Để tạo bứt phá đi lên, tỉnh Quảng Trị chú trọng phát triển công nghiệp, nhất là năng lượng và cơ sở hạ tầng. Tỉnh ưu tiên thu hút đầu tư vào năng lượng sạch gồm điện gió, điện mặt trời và điện khí; phấn đấu đến năm 2030 trở thành Trung tâm năng lượng khu vực miền Trung với khoảng 9.500MW điện. Đến hết tháng 8/2023, Quảng Trị đã có 19 dự án điện gió đi vào hoạt động, 3 dự án điện mặt trời và 11 dự án thủy điện đi vào vận hành với tổng công suất gần 1.000MW. Ngoài ra, tỉnh đang triển khai đầu tư xây dựng 12 dự án điện gió với tổng công suất 454MW, 1 dự án điện khí công suất 1.500MW. Nhiều dự án lớn về điện khí, điện gió ngoài khơi, điện mặt trời cũng được tỉnh đề xuất đưa vào quy hoạch để triển khai thời gian tới. Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Quảng Trị Hà Sỹ Đồng cho biết, xây dựng Quảng Trị trở thành Trung tâm năng lượng của miền Trung sẽ tạo động lực cho phát triển kinh tế của tỉnh. Các dự án điện gió đi vào hoạt động thời gian qua đã chứng minh hiệu quả rất rõ đối với phát triển kinh tế của địa phương.

Về hạ tầng, tỉnh đang đẩy nhanh triển khai các dự án giao thông trọng điểm tạo động lực cho kết nối vùng và quốc tế gồm: Cảng hàng không Quảng Trị công suất 1 triệu hành khách/năm và 3.100 tấn hàng hóa/năm, tổng mức đầu tư hơn 5.800 tỷ đồng; Đường ven biển kết nối Hành lang Kinh tế Đông - Tây dài gần 56km, vốn đầu tư trên 2.000 tỷ đồng; Đường bộ cao tốc Cam Lộ - Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo dài gần 60 km, vốn đầu tư khoảng 8.000 tỷ đồng; Cảng biển nước sâu Mỹ Thủy có thể tiếp nhận tàu có tải trọng 100.000 tấn, vốn đầu tư trên 14.000 tỷ đồng; Quốc lộ 15D nối Cửa khẩu quốc tế La Lay với cảng biển Mỹ Thủy dài 78km, vốn đầu tư trên 3.000 tỷ đồng.

Tỉnh cũng tập trung thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, khu kinh tế với các ngành nghề như chế biến gỗ, dệt may, vật liệu xây dựng. Từ vùng đất “trắng” về công nghiệp sau giải phóng, đến nay tỉnh đã xây dựng 3 khu công nghiệp: Tây Bắc Hồ Xá, Quán Ngang, Nam Đông Hà; hai khu kinh tế: Đông Nam Quảng Trị và Lao Bảo; 15 cụm công nghiệp, 7.770 cơ sở sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp. Trên địa bàn tỉnh có trên 3.600 doanh nghiệp đang hoạt động.

Trong lĩnh vực nông nghiệp tỉnh tập trung phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch, tạo chuỗi liên kết để nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Nhiều sản phẩm nông nghiệp đã và đang được xuất khẩu sang Mỹ, châu Âu, Nhật Bản như: Hồ tiêu, gạo hữu cơ, cà phê, dược liệu, gỗ rừng trồng.

Những địa danh gắn với một thời hoa lửa như: Thành cổ Quảng Trị, Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, Địa đạo Vịnh Mốc, sông Thạch Hãn... nay trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế. Thương hiệu du lịch “Ký ức chiến tranh - Khát vọng hòa bình” đang được tỉnh phát huy với sản phẩm du lịch về nguồn, thăm lại chiến trường xưa. Du lịch biển với “tam giác” Cửa Tùng - Cửa Việt - đảo Cồn Cỏ ngày càng thu hút nhiều du khách và nhà đầu tư vào loại hình nghỉ dưỡng. Tỉnh dự kiến tổ chức “Lễ hội Vì hòa bình” lần đầu tiên vào tháng 7/2024 với thông điệp: “Chung tay kiến tạo thế giới hòa bình”. Không gian chính của lễ hội diễn ra ở Di tích Quốc gia đặc biệt Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải, Thành cổ Quảng Trị, sông Thạch Hãn, nghĩa trang liệt sỹ quốc gia với nhiều hoạt động như thả hoa đăng, thắp nến tri ân, khởi tiếng chuông khát vọng hòa bình.

Chú trọng phát triển kinh tế nhưng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Quảng Trị luôn phát huy truyền thống và đạo lý thiêng liêng của dân tộc: “Ơn liệt sỹ ngàn năm ghi tạc/Nghĩa anh hùng muôn thuở lưu danh”. Tỉnh thường xuyên tổ chức hoạt động tri ân các Anh hùng liệt sỹ và người có công với cách mạng. Quảng Trị thay mặt cả nước chăm sóc chu đáo 72 nghĩa trang liệt sỹ để thân nhân liệt sỹ được an lòng; cơ bản giải quyết nhà ở cho các Mẹ Việt Nam Anh hùng, bố mẹ liệt sỹ, thương binh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn; 99% gia đình chính sách có mức sống bằng hoặc cao hơn mức sống trung bình ở khu dân cư.

Trong không khí hân hoan chào mừng 78 năm Quốc khánh 2/9, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Quảng Trị đang phấn đấu thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020-2025, mục tiêu đưa Quảng Trị trở thành tỉnh có trình độ phát triển thuộc nhóm trung bình cao vào năm 2025 và nhóm tỉnh khá của cả nước vào năm 2030.