Rào cản phát triển thương mại biên giới

Việt Nam đang có cơ hội để trở thành cửa ngõ huyết mạch kết nối giữa một trong những nền kinh tế lớn và phát triển nhanh nhất thế giới là Trung Quốc và các nước ASEAN. Tuy nhiên, thương mại biên giới cũng đang gặp phải nhiều thách thức lớn cản trở sự phát triển.

Cơ sở hạ tầng yếu kém


Mặc dù được Nhà nước và các địa phương chú trọng, nhưng cơ sở hạ tầng cho thương mại biên giới vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế. Điểm yếu này làm giảm hiệu quả của thương mại biên giới, tăng chi phí giao dịch, giảm chất lượng hàng hóa do thời gian giao dịch kéo dài.

Ông Nguyễn Văn Hội, Ủy viên Ban chỉ đạo Thương mại Biên giới Trung ương, Phó Vụ trưởng Vụ Thương mại biên giới và miền núi (Bộ Công Thương) cho rằng, cơ sở hạ tầng cửa khẩu như hệ thống kho, bãi phục vụ lưu giữ hàng hóa của doanh nghiệp, các thiết bị phục vụ công tác kiểm tra, kiểm soát của các lực lượng chức năng cho đến hệ thống đường giao thông kết nối, còn kém phát triển và thiếu đồng bộ. Đây là một trong những nguyên nhân khiến thương mại qua biên giới phát triển chưa xứng với tiềm năng.

Tại Diễn đàn Đối tác phát triển quốc tế về thương mại qua biên giới diễn ra mới đây, đại diện các tỉnh Lai Châu, Điện Biên, Cao Bằng, Hà Giang cũng khẳng định, vấn đề khó khăn nhất đối với hoạt động thương mại qua biên giới là hệ thống đường giao thông nối với cửa khẩu rất khó khăn. Hệ thống giao thông hiện chỉ đạt tiêu chuẩn cấp 4, 5 miền núi. Trong khi đó, hạ tầng kỹ thuật như các trung tâm thương mại, siêu thị, chợ cửa khẩu, kho tàng, bến bãi vẫn chưa được đầu tư nhiều.

Hạ tầng kém dẫn đến chất lượng yếu của các loại hình dịch vụ hỗ trợ thương mại biên giới, như bốc dỡ hàng hóa, thông quan, vận tải, kho vận, chưa nói các dịch vụ gia tăng như đóng gói, chế biến... làm chi phí tăng cao, giảm tính cạnh tranh, chất lượng của nông sản, thực phẩm giảm chất lượng.

Cần sự tham gia của khu vực tư nhân

Theo đề xuất của 25 tỉnh biên giới, Việt Nam cần cải thiện 61 cửa khẩu; đầu tư 4 khu kinh tế biên giới; nâng cấp hoặc xây mới 122 chợ biên giới; nâng cấp, mở rộng 93 tuyến đường giao thông, đường dẫn và cầu đường bộ. Tuy nhiên, việc xây dựng cơ sở hạ tầng trên đòi hỏi nhu cầu vốn lớn.

Theo chuyên gia kinh tế, GS.TS Võ Đại Lược, để phát triển cơ sở hạ tầng cho thương mại biên giới không nên trông chờ nguồn vốn Nhà nước. Nếu chúng ta có chính sách tốt, khu vực tư nhân sẽ giữ vai trò chính trong đầu tư cơ sở hạ tầng thương mại biên giới. Giải pháp đổi đất đất lấy hạ tầng là giải pháp có thể áp dụng để khu vực tư nhân có thể làm được việc này.

Theo ông Nguyễn Văn Hội, Bộ Công Thương đang tham mưu kiến nghị Chính phủ xây dựng một cơ chế đầu tư trở lại từ ngân sách Nhà nước nhằm tăng cường hơn nữa việc đầu tư xây dựng phát triển hạ tầng thương mại, kỹ thuật khu vực các cửa khẩu biên giới. Bên cạnh đó, Bộ Công Thương sẽ đẩy mạnh việc kêu gọi nguồn vốn đầu tư từ các nhà tài trợ quốc tế cho thương mại biên giới.

Hiện Bộ Công Thương đã đề xuất 7 ý tưởng cụ thể chia thành 2 nhóm dự án với thời gian thực hiện từ nay đến 2020. Theo đó, nhóm 1 bao gồm các dự án đầu tư xây dựng hạ tầng và dịch vụ như cải thiện cửa khẩu biên giới, xây dựng các khu hợp tác kinh tế, phát triển chợ biên giới và cải thiện các tuyến đường giao thông kết nối cửa khẩu. Trong đó có 10 cửa khẩu; 1 - 4 khu kinh tế biên giới, 45 chợ biên giới xây mới/nâng cấp; 15 tuyến đường kết nối cửa khẩu với tổng số vốn là 5,5 triệu USD. Nhóm 2 gồm 3 dự án tập trung vào việc xây dựng cơ chế chính sách, thỏa thuận, quy hoạch và chiến lược phát triển thương mại, tăng cường năng lực cho các DN vừa và nhỏ trong hoạt động thương mại qua biên giới.    


Quốc Huy