Nhà hát Cải lương Việt Nam dựng vở, minh oan cho Công chúa Huyền Trân và Trần Khắc Chung

Vở diễn “Ni sư Hương Tràng”, kịch bản TS Bùi Hữu Dược (cũng chính tác giả của kịch bản "Vua Phật", đã được Nhà hát Cải lương Việt Nam dàn dựng), chuyển thể Cải lương Hoàng Song Việt, đạo diễn NSƯT Triệu Trung Kiên; đã khắc hoạ cuộc đời công chúa Huyền Trân, con gái của Đức vua Trần Nhân Tông, em của vua Trần Anh Tông.

Đạo diễn Triệu Trung Kiên phát biểu tại lễ khởi công vở diễn.

Đức vua Trần Nhân Tông là bậc minh quân đệ nhất, đã lãnh đạo quân dân Đại Việt hai lần đập tan âm mưu xâm lược của đế quốc Nguyên Mông, một đội quân xâm lược mạnh nhất lúc bấy giờ. 

Thắng giặc, Ngài trao ngai vàng cho con là vua Trần Anh Tông, xuất gia tu Phật theo hạnh đầu đà, sống thanh bần, làm gương và chỉ cho mọi người con đường cùng theo đạo, lấy triết lý của đạo Phật để cố kết nhân tâm, vun bồi trí đức mà cùng nhau bảo vệ và xây dựng đất nước vững mạnh.

Công chúa Huyền Trân, pháp danh khi xuất gia là Ni sư Hương Tràng; là một tấm gương về sự cống hiến, đức hy sinh vì nước, vì dân; đã đi vào lịch sử để sống mãi với đất nước qua mối tình Chiêm - Việt, để rồi trở thành nguồn cảm hứng cho bao thế hệ tài tử, thi nhân ngợi ca.

Ở vị trí nào, dù là một ni sư "lấy đạo để tạo đời" sau này, hay là công chúa cành vàng lá ngọc của Vua cha Trần Nhân Tông, hay là Hoàng hậu đệ nhất chánh cung kiêu sa, quyền quý của Vua Chiêm... Công chúa Trần Huyền Trân cũng sáng lung linh như một ngôi sao giữa bầu trời đêm.

Nghệ sĩ Minh Lý sẽ đảm nhiệm một vai chính trong vở diễn.

Thông qua cuộc đời của Công chúa Trần Huyền Trân, vở diễn cũng đã khắc hoạ về bối cảnh lịch sử của nước Đại Việt và mối quan hệ đa chiều với các nước lân bang cùng nhiều sự kiện lịch sử đầy chất bi tráng. 

"Vở diễn đã cho thấy mối duyên tình trời định giữa bậc quân vương Chiêm quốc - Chế Mân với Công chúa Đại Việt - Trần Huyền Trân. Thông điệp mà vở diễn muốn gửi tới công chúng là: Mỗi con người ở mỗi quốc gia cần biết quý trọng cuộc sống hoà bình; có ý thức, trách nhiệm xây dựng cuộc sống chung trong tình hữu nghị, đoàn kết giữa các dân tộc. Vở diễn tái hiện lịch sử xưa là để cảnh tỉnh đến mỗi người dân Việt Nam hôm nay, phải luôn ý thức được trách nhiệm của mình trong việc góp phần xây dựng một đất nước vững mạnh trên nền tảng của độc lập, tự chủ, tự cường", đạo diễn Triệu Trung Kiên chia sẻ.

Chia sẻ tại lễ khởi công, tác giả TS Bùi Hữu Dược cho biết, dù có rất nhiều người đã nghiên cứu về cuộc đời của Công chúa Huyền Trân, dù cũng có rất nhiều tác giả khai thác về hình ảnh của bà đưa vào văn học, thơ ca, sân khấu; nhưng để hiểu đầy đủ và chính xác về cuộc đời, công lao, đức độ của Công chúa; vẫn là điều cần thêm thời gian nghiên cứu, khám phá.

Tác giả Bùi Hữu Dược (phải) tặng hoa cho lãnh đạo Nhà hát.

"Có người hỏi tôi sao lại lấy tên vở diễn là "Ni sư Hương Tràng"? Ai cũng biết, ni sư nghĩa là nhà sư nữ,  nhưng cái pháp danh Hương Tràng thì không phải ai cũng biết được. Bản thân tôi cũng đã đi tìm hiểu, nhưng rất nhiều nhà nghiên cứu, nhiều nhà sư cũng "bó tay". Mới đây, tôi mới tìm hiểu được rằng hương ở trong pháp danh chính  là hương thơm, trong đời sống có nhiều loại hương thơm, trong đó có cả hương thơm của con người. Phật giáo có câu: “Mọi mùi hương theo ngược chiều gió thì gió thổi mất,còn hương con người thì càng theo chiều gió, gió càng đẩy lên cao”. "Tràng"  là đất Tràng An, có câu “Chẳng thơm cũng thể hoa nhài, dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”. 

Như vậy, "Hương Tràng" là hương của đất Tràng An, nơi sinh ra của một công chúa, từ nhỏ tới lớn, với sự xuất chúng của trí tuệ, đã làm nức lòng Tràng An lúc bấy giờ. Lớn lên được gả cho Chế Mân- vua Chiêm thành, lại trở thành một danh tiết trong đời sống, không chỉ của người Việt, mà cả người Chiêm. Rồi đến lúcdo sự biến thiên của lịch sử, quay trở về đất Việt, trở thành một nhà sư, bà lại tiếp tục tỏa sáng và tỏa hương thơm trong vai trò của mình. Có thể nói, từ lúc sinh ra đến khi về với Phật, lúc nào hình ảnh của bà cũng đẹp nhất trong mắt mọi người, hương của bà cũng thơm nhất trong vườn hương của xã hội. Chính vì thế, pháp danh Ni sư Hương Tràng gắn với bà từ khi xuất gia tới cuối đời và cho tới nay, bà vẫn là nguồn "hương thơm" đầy cảm hứng cho các nghệ sĩ", tác giả Bùi Hữu Dược chia sẻ.

Theo tác giả, qua vở diễn này, các nghệ sĩ muốn ca ngợi một người phụ nữ Việt Nam trong rất nhiều vai trò, trong đó có 1 vai trò hết sức quan trọng là một người yêu nước, mở nước, muốn làm vẻ vang cho đất nước của mình. Ngay khi xuất gia, đi tu, bà  vẫn thể hiện vai trò hết sức quan trọng của mình là giáo dục cho thế hệ trẻ tình yêu quê hương, đất nước, yêu nền độc lập và yêu sự tự cường của dân tộc ta.

"Cũng qua vở diễn này, tôi muốn giải quyết 1 vấn đề lịch sử, mà cho đến nay vẫn là nỗi buồn của nhiều người, về một nhân vật  Hành khiển Trần Khắc Chung. Nhân vật này trong nhiều vở diễn vẫn là một tội đồ, vì là một vị quan ngoài 50 tuổi, khi cứu công chúa từ Chiêm Thành về, bị mang tiếng là một người tư thông với công chúa, 8 tháng cùng công chúa lênh đênh trên biển. Cái tích của lịch sử đó là một vết nhơ, nhưng  sự thật không phải là như vậy. Tôi đã hỏi rất nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt nhà sư… họ đều nói thời đó là thời của võ, nhưng cũng là thời của văn, của Phật, của đạo; không đời nào có chuyện một vị tướng đi cứu nàng công chúa tuổi mới đôi mươi, vừa mất chồng, chết con; lại nỡ làm việc vô đạo như thế. Chính vì thế, trong vở diễn, chúng tôi có ý muốn minh oan cho Trần Khắc Chung. 8 tháng đi đón Công chúa Huyền Trân, họ không phải lênh đênh trên biển, mà 8 tháng thuyền của họ đi trên biển gặp sóng to, phải dạt vào bờ để chữa thuyền, lấy quân lương. Cùng với việc vào bờ chữa thuyền, nạp quân lương, thì chính bằng tài năng, đức độ của mình, Trần Khắc Chung đã cử những người tâm phúc đi tìm Thái tử Chế Đa Đa. 6 tuần cử tâm phúc đi tìm mà không tìm được, nên họ lại phải lên đường trở về đất nước", tác giả Bùi Hữu Dược cho biết.

Tiếp tục thực hiện định hướng nghệ thuật của Nhà hát, nối tiếp thành công của các tác phẩm gây tiếng vang trong thời gian gần đây, vở diễn “Ni sư Hương Tràng” vẫn được xây dựng với tiêu chí vừa đạt chất lượng nghệ thuật cao, vừa phần nào thỏa mãn những thị hiếu lành mạnh của các tầng lớp khán, để nghệ thuật Cải lương thực sự có chỗ đứng vững chắc trong đời sống xã hội hiện đại, nhất là năm 2017 đánh dấu sự kiện kỷ niệm 100 năm hình thành và phát triển của nghệ thuật Sân khấu Cải lương Việt Nam.