Bên lề Đại hội các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập ngày 20/4, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Vũ Luận (ảnh) về những việc cần làm trong quản lý giáo dục đại học hiện nay.
´Bộ trưởng đánh giá như thế nào về vị trí, vai trò của các trường ĐH, CĐ ngoài công lập (NCL) trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam? Năm 2006, chúng ta có 45 trường, đến nay có 82 trường NCL. Sự có mặt nhiều hơn số trường NCL đã khiến cho bức tranh tổng thể của hệ thống giáo dục đại học cả nước có sự thay đổi về chất. Gần đây còn có thêm sự xuất hiện của các trường có yếu tố nước ngoài. Việc tăng các loại hình trường đã tạo nên sự đa dạng, phong phú của mạng lưới ĐH, CĐ Việt Nam; đồng thời tạo nên sự phức tạp trong công tác quản lý, đòi hỏi phải nhanh chóng đổi mới.
Ngay cả ở các địa phương khó khăn như Tây Nam bộ, Nam Trung bộ, Tây Nguyên cũng đã xuất hiện các trường NCL. Điều này làm giảm sự mất cân đối về mật độ các trường ở các vùng miền; tăng cơ hội học tập cho học sinh, đặc biệt là các em học sinh nghèo, dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa...
Quy mô HS, SV các trường NCL hiện chiếm gần 15% trong tổng số SV toàn quốc. Trong đó không ít em đã thành thạc sĩ, tiến sĩ, giảng viên của các trường ĐH, tham gia vào các ngành nghề của kinh tế xã hội và làm rất tốt.
Tôi khẳng định các trường CĐ, ĐH NCL là một bộ phận của hệ thống giáo dục. Mỗi thành công thắng lợi của các trường NCL sẽ góp phần vào thành công, thắng lợi chung của ngành giáo dục và mỗi sự hạn chế, tiêu cực của nhà trường cũng làm chúng tôi lo lắng.
´Thưa Bộ trưởng, tại sao đến nay dư luận vẫn cho rằng các trường ĐH, CĐ NCL còn yếu kém? Đây là một thực tế mà chúng ta phải nhìn nhận để có giải pháp khắc phục. Không ít trường ĐH, CĐ NCL có cơ sở vật chất rất tạm bợ: chưa có trường, chưa có chỗ học, đội ngũ giảng viên thiếu, đội ngũ cán bộ quản lý ít kinh nghiệm, giáo trình chưa đủ... Cá biệt có trường NCL chưa chú ý đến việc đầu tư sau khi có quyết định thành lập. Điều này có lỗi của cơ quan quản lý là không căn cứ vào thực tế để cấp phép, vì thế đã tạo ra sự dễ dãi, không theo chuẩn. Nhưng lỗi chủ yếu thuộc về các trường NCL vì sau khi kí cam kết, đóng dấu ký tên đã không thực hiện các điều kiện đã cam kết để đảm bảo chất lượng nhà trường.
Kỷ cương, kỷ luật trong quản lý đào tạo, điều hành nhà trường có nơi chưa hoàn chỉnh, thậm chí còn buông lỏng, vi phạm pháp luật.
Tình trạng mất đoàn kết chủ yếu giữa hội đồng quản trị và hiệu trưởng còn diễn ra, thậm chí không ít trường mất đoàn kết kéo dài. Tôi đã được báo cáo là nhiều vị đứng đầu nhà trường đối xử với nhau không còn tình đồng chí, đồng nghiệp, gây nên hình ảnh xấu trong xã hội.
Chúng tôi thấy quy chế cần thay đổi nhưng không thể làm ngay được. Chúng tôi cũng sẵn sàng thay đổi nếu thấy tốt hơn. Nhưng cũng phải xem lại, vẫn quy chế đó, “bầu trời” đó vì sao ĐH Thăng Long và rất nhiều ĐH khác hoạt động bình thường, không có vấn đề gì. Do vậy, không hẳn mọi chuyện do quy chế.
Theo tôi, điều cốt yếu là phải chú ý xây dựng đội ngũ. Bởi vì cơ sở vật chất yếu, thiếu nhiều như hồi ở Việt Bắc, thời dạy ở chiến khu miền Nam nhưng chúng ta vẫn đào tạo ra những nhân tài vì có thầy gương mẫu và trò chăm chỉ. Ngay cả dưới thời Pháp thuộc, nhiều thầy giáo phải dùng giáo trình do chính quyền thực dân ban hành nhưng bằng tài năng và đức độ của mình vẫn truyền cho học trò lòng yêu nước, ý thức trách nhiệm với dân tộc, sẵn sàng đi theo cách mạng. Thầy không tốt không thể đào tạo được những người trò tốt cho đất nước.
Tôi nói câu chuyện này để thấy những hạn chế hiện nay của một số trường đã vi phạm pháp luật, vi phạm đạo đức người thầy cũng như những chuẩn mực của người thầy.
´Bộ trưởng có thể cho biết những giải pháp đối với giáo dục đại học thời gian tới?
Để đổi mới cơ bản toàn diện giáo dục đào tạo, Bộ GD – ĐT đang cùng Ban Tuyên giáo TW và các cơ quan có trách nhiệm chuẩn bị đề án để thảo luận tại Hội nghị Trung ương 4.
Quán triệt tinh thần Hội nghị Trung ương 3 khẳng định tái cấu trúc nền kinh tế, giáo dục cũng phải triển khai vì công cuộc giáo dục là nhằm cung cấp nhân lực cho CNH, HĐH, thực hiện tái cấu trúc mô hình tăng trưởng. Đổi mới mô hình giáo dục cần phải đi tiếp nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đào tạo.
Trong 20 năm đổi mới, thành tựu của giáo dục là hết sức to lớn. Kết quả đó chủ yếu về phổ cập giáo dục, kiên cố hoá trường lớp... Đã đến lúc chúng ta có đủ điều kiện để nói đến chất lượng. Đó cũng là yêu cầu của cuộc sống.
Gần đây, chúng tôi đã triển khai một số hoạt động để đổi mới mô hình quản lý, chỉ đạo ngành phát triển theo hướng chất lượng.
Bộ đã giao thêm quyền cho các trường ĐH và sẽ giao tiếp. Chúng tôi đang có ý định giao chương trình khung cho các trường. Bộ không làm nhiệm vụ chuyên môn cụ thể để chuyên tâm lo quản lý nhà nước. Đồng thời Bộ cũng sẽ tăng cường rất mạnh việc thanh tra kiểm tra và xử lý nghiêm khắc vi phạm.
Bộ cũng sẽ minh bạch các chính sách, đường lối và yêu cầu nhà trường cũng phải công khai minh bạch.
Chỉ tiêu tuyển sinh cũng giao cho các trường dựa trên quy định chung về đảm bảo chất lượng.
Những thay đổi trên có thể chưa đồng bộ, những bước đầu tiên có thể chưa nuột nà ngay được do cách làm cũ của chúng ta đã bám từ lâu nhưng chúng tôi quán triệt tinh thần Nghị quyết TW 4, nói đi đôi với làm, nói ít làm nhiều tránh việc nói không làm, nói nhiều làm ít.
Xin trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!
Hoàng Hoa (thực hiện)