Ngày 15/8, các điểm trường vùng cao bắt đầu khai giảng năm học mới, sớm hơn định kỳ hàng năm 20 ngày (5/9). Sau hơn một tháng về quê miền xuôi nghỉ hè, mặc dù điều kiện vật chất, đời sống tinh thần, phương tiện đi lại rất thuận tiện, nhưng thầy Trần Mạnh Cường ở Trường Tiểu học Bản Mế, huyện Si Ma Cai và thầy Nguyễn Ngọc Hải ở Trường Tiểu học xã Tả Củ Tỷ, huyện Bắc Hà vẫn không thể quên được hình ảnh những ngôi trường vùng cao và các em học trò nghèo khó, hồn nhiên.
Được dân tin yêu
Phân hiệu Cốc Rế, Trường Tiểu học Bản Mế, huyện Si Ma Cai nằm trên mỏm đồi rộng nhất thôn. Dưới mái nhà này có 3 lớp học (1, 2, 3) với trên 60 học sinh. Thầy giáo Trần Mạnh Cường, sinh năm 1977, vợ con đang ở Bảo Thắng, là người "già nhất" trong số 5 giáo viên ở đây. Gặp chúng tôi, anh mừng rỡ thông báo: "Dù là mùa đông hay hè, có em phải đi bộ 2 km mới tới được trường, nhưng tỷ lệ chuyên cần đạt rất cao. Một phần là do trẻ em ở đây rất thích học, cha mẹ học sinh đã biết lợi ích của sự học". Do làm công tác dân vận tốt, các thầy cô ở đây đã biết bám những người có uy tín trong bản để vận động các gia đình cho con em đi học. Năm học này cũng vậy, nhờ sự hăng hái vận động của ông trưởng thôn Sùng Seo Châu mà học sinh đã đến dự khai giảng năm học mới khá đầy đủ. Ông còn vận động các gia đình đóng góp gạo, thực phẩm, ủng hộ các cháu ở nội trú, bán trú; phân công cha mẹ học sinh thay phiên nhau đến nấu cơm trưa cho các cháu ăn như những năm trước. Đoạn đường vào trường có trên 300 m là đường đất, đi lại khó khăn nhiều năm nay, các gia đình đã tự rải đá, láng xi măng để các em đến trường thuận lợi hơn. Thầy Cường cảm động nhất là sự chia sẻ của phụ huynh học sinh "hễ đi làm nương về, có mớ rau vừa hái, hay nhà nào có chút thực phẩm cũng mang một ít đến đưa cho các thầy giáo". Nếu thầy vì thương bà con mà không muốn nhận thì họ làm mặt giận. "Bây giờ ở Bản Mế, thầy cô không phải vất vả đến từng nhà vận động học sinh tới lớp nữa, các em đã tự giác đi học. Đó là hạnh phúc lớn nhất của người giáo viên vùng cao", thầy Cường cảm động nói.
|
Lớp mẫu giáo vùng cao Si Ma Cai. |
Ở Tả Củ Tỷ - xã xa nhất huyện Bắc Hà - cũng có những thầy cô bám trường, bám bản dạy chữ cho con em vùng sâu. Người dân Tả Củ Tỷ ai cũng biết vợ chồng thầy giáo hiệu trưởng Nguyễn Ngọc Hải, sinh năm 1979, quê huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái, vợ là Trần Thị Thủy, học cùng trường, sinh năm 1980, quê ở Thái Thụy, Thái Bình. Hai anh chị sau khi học xong chuyên ngành sư phạm đã viết đơn tình nguyện lên vùng cao dạy học và được phân công về "cắm bản" tại thôn Sông Lẫm - thôn xa nhất Tả Củ Tỷ.
Những năm đầu "cắm bản" dạy học của đôi vợ chồng trẻ đầy khó khăn. Anh Hải phải đưa chị Thủy về quê vợ ở Thái Bình sinh con đầu lòng. Ngày con ra đời, anh Hải vẫn ở Tả Củ Tỷ dạy học và không biết con mình là trai hay gái, sinh ngày nào… Hai tháng sau, anh xin phép về quê ngoại đón vợ và con lên Tả Củ Tỷ, cuộc sống của cặp vợ chồng càng thêm vất vả, song họ vẫn vượt qua và gắn bó với vùng cao Tả Củ Tỷ. Ông Lù Xuân Quang, dân tộc Nùng ở bản Sông Lẫm, già làng uy tín nhất Tả Củ Tỷ, nguyên là Bí thư Đảng ủy xã nhớ lại: "Lúc đó vợ chồng thầy Hải thuê một túp lều của nhà dân ở gần trường học, cũng gần với nhà tôi, cháu bé được 4 tháng tuổi bị ốm nặng, nguy kịch, thầy Hải đã phải bồng con chạy bộ vượt qua đồi núi mấy tiếng đồng hồ ra Lùng Phình, sau đó thuê xe ôm đưa con về bệnh viện huyện chữa trị một tuần mới khỏi. Ở Tả Củ Tỷ khí hậu khắc nghiệt, ngày đó không có điện, mọi điều kiện sống khó khăn, đặc biệt là đối với người từ xuôi lên. Vậy mà hơn chục năm qua, vợ chồng thầy Hải vẫn kiên trì bám trụ, gắn bó với bà con dân bản, nhiệt tình xóa mù chữ cho bà con, dạy con em ở đây, nên mình và bà con trong thôn rất tin yêu, biết ơn vợ chồng thầy Hải".
Một tin vui vào năm 2010, Trường Tiểu học xã Tả Củ Tỷ của thầy Hải đã đạt Trường chuẩn quốc gia cấp độ 1. Riêng thầy Hải, với những thành tích, cống hiến của mình, tháng 5/2010, tại Đại hội Đảng bộ xã Tả Củ Tỷ, nhiệm kỳ 2010 - 2015, đã được tín nhiệm bầu làm Phó Bí thư Đảng ủy xã Tả Củ Tỷ.
Vươn xa những mái trường vùng cao
Hôm nay, 100% số xã ở Lào Cai đã có đầy đủ các cấp học từ mầm non cho đến THPT. Trường, lớp đã và đang được hoàn thiện và khang trang hơn trước. Ở các trường tiểu học, THCS và THPT vùng cao, vùng sâu đã dựng nhà bán trú theo hình thức bán trú dân nuôi, tạo điều kiện ăn ở cho học sinh xa nhà. Từ cấp tỉnh đến các huyện, xã đều có Quỹ khuyến học để hỗ trợ các học sinh nghèo vượt khó học giỏi hàng năm.
Những năm qua, nhiều em học sinh vùng cao đã đạt những giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi, tỷ lệ học sinh thi đỗ các trường đại học, cao đẳng ngày một tăng. Hiện nay, tỷ lệ các thầy - cô giáo người bản địa đi học sư phạm và về dạy học ngay tại quê hương chiếm số lượng ngày càng lớn. Hành trình con chữ nơi đây vẫn tiếp tục tuôn chảy vượt qua những khó khăn thách thức đến với bản làng vùng cao. Thành công đó có những hy sinh đóng góp rất lớn của các thầy cô "cắm bản" nhiều năm nay.
Bài và ảnh: Lục Văn Toán