Tiền thân là Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc, trải qua 55 năm xây dựng và trưởng thành, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Thái Nguyên hiện là cơ sở giáo dục đại học hàng đầu trong cả nước, đặc biệt là khu vực Trung du miền núi phía Bắc. Tính đến nay, Trường đã đào tạo trên 100.000 giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, trong đó có hơn 6.000 thạc sĩ và tiến sĩ; bồi dưỡng hàng chục nghìn giáo viên các cấp. Trường được Bộ Giáo dục và Đào tạo giao nhiệm vụ bồi dưỡng giáo viên phổ thông thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 cho 8 tỉnh miền núi phía Bắc với hơn 300 giáo viên phổ thông cốt cán và khoảng 70.000 giáo viên phổ thông đại trà. Người học của Trường được tuyển sinh từ khắp các tỉnh, thành phố trong cả nước, đặc biệt năm 2021 có sinh viên từ Thành phố Hồ Chí Minh, Long An, Gia Lai, Đắk Lắk và 28 tỉnh, thành phố khác theo nhập học.
Hiện nay, Trường đang đào tạo 16 chương trình cử nhân, 26 chuyên ngành thạc sĩ và 13 chuyên ngành tiến sĩ. Quy mô đào tạo của trường trên 10.000 sinh viên. Đây cũng là đơn vị dẫn đầu cả nước trong đào tạo giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục là người dân tộc thiểu số. Ngoài ra, Trường đã thiết lập các mối quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ như: Anh, Pháp, Mĩ, Hà Lan, Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản, Ôxtralia, Mông Cổ, Mô Zăm Bích, Thái Lan, Singapore, Lào,... Hiện đang đào tạo, bồi dưỡng cho hơn 300 lưu học sinh.
Trường là đơn vị đầu tiên trong khối các Trường Đại học Sư phạm thực hiện kiểm định chất lượng nhà trường và là đơn vị đầu tiên trong khối các trường thuộc Đại học Thái Nguyên thực hiện đánh giá chương trình đào tạo quốc tế theo chuẩn AUN-QA (là bộ tiêu chuẩn với các quy tắc chất lượng khắt khe, có tiêu chí cụ thể, rõ ràng, tập trung đánh giá những điều kiện để đảm bảo chất lượng đào tạo của toàn bộ chương trình đào tạo chứ không chỉ dựa trên những đặc trưng riêng của từng chuyên ngành). Trong giai đoạn từ 2010 đến nay, Trường đã công bố hơn 3.000 bài báo khoa học, trong đó có hơn 500 bài báo quốc tế thuộc danh mục ISI/SCOPUS...
Với những thành tích đã đạt được, Trường đã vinh dự được đón nhận nhiều phần thưởng cao quý của Đảng, Nhà nước, như: Anh hùng Lao động năm 2016; 6 Huân chương Lao động hạng Nhất Nhì Ba; 3 Huân chương Độc lập hạng Nhất, Nhì, Ba…
Nhân dịp này Trường vinh dự được đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhất (lần thứ 2).