Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, Đại hội IV của Đảng (1976) đã khẳng định: "Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là thành quả tổng hợp của một loạt nhân tố tạo nên sức mạnh vô địch của cách mạng Việt Nam. Nguồn gốc của mọi nhân tố ấy chính là sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng ta"; mà "trước hết là thắng lợi của đường lối chính trị, đường lối quân sự độc lập, tự chủ, đúng đắn và sáng tạo của Đảng". Đó là đường lối giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xã hội, tiến hành đồng thời và kết hợp chặt chẽ hai chiến lược cách mạng ở hai miền: Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam và Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, nhằm mục tiêu chung là hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, đưa cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội. Với đường lối đó, Đảng ta đã huy động được sức mạnh lớn nhất của cả nước, sức mạnh của tiền tuyến lớn miền Nam và sức mạnh của hậu phương lớn miền Bắc; kết hợp được sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, sức mạnh trong nước với sức mạnh ngoài nước, có được từ sự đoàn kết, ủng hộ, giúp đỡ chí tình của nhân dân và bạn bè quốc tế, trước hết là của các nước xã hội chủ nghĩa anh em, đặc biệt là sự đoàn kết, sát cánh chiến đấu chống kẻ thù chung của nhân dân ba nước: Việt Nam, Lào và Campuchia... tạo nên sức mạnh tổng hợp để đánh thắng đế quốc Mỹ xâm lược cùng bè lũ tay sai của chúng.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước mãi mãi được ghi vào lịch sử dân tộc ta, một trong những trang sử chói lọi nhất, một biểu hiện sáng ngời về sự toàn thắng của Chủ nghĩa Anh hùng cách mạng và trí tuệ con người và đi vào lịch sử thế giới như một chiến công vĩ đại của thế kỷ 20, một sự kiện có tầm quan trọng quốc tế to lớn và có tính thời đại sâu sắc.
Thắng lợi vĩ đại đó đã làm thất bại cuộc chiến tranh xâm lược quy mô nhất, dài ngày nhất và ác liệt nhất kể từ sau Chiến tranh thế giới thứ Hai; làm đảo lộn chiến lược toàn cầu phản cách mạng của đế quốc Mỹ và làm suy yếu hệ thống đế quốc chủ nghĩa; đồng thời, tăng thêm sức mạnh và thế tiến công của ba dòng thác cách mạng trên thế giới đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội. Vì vậy, dư luận quốc tế đã đánh giá chiến thắng này mang ý nghĩa lịch sử của thế giới.
Chiến thắng oanh liệt đó vẫn đang và sẽ mãi mãi là động lực tinh thần to lớn để chúng ta kiên định, vững bước trên con đường mà Đảng, Bác Hồ kính yêu và nhân dân ta đã chọn: Độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xã hội; tiếp tục công cuộc đổi mới, thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; ra sức phấn đấu vì mục tiêu: "Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh" mà Đảng ta đã xác định.
Đại thắng mùa Xuân 1975 là chiến công chói lọi trong nửa cuối thế kỷ XX của quân và dân ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng; là tài sản vô giá của dân tộc, để lại cho chúng ta những bài học quý báu trên nhiều phương diện. Bài học quyết định, mang tính bao trùm, đó là đường lối lãnh đạo đúng đắn và tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối đó của Đảng ta; trong đó, trực tiếp là đường lối quân sự độc lập, tự chủ, đúng đắn, sáng tạo của Đảng. Đường lối quân sự của Đảng ta được hình thành trên cơ sở nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh về chiến tranh cách mạng, tổ chức và xây dựng quân đội cách mạng... kết hợp với truyền thống quân sự của dân tộc, được vận dụng sáng tạo, phù hợp với điều kiện cụ thể của cách mạng Việt Nam.
Sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo đã được phát huy cao độ, đã đưa tới ngày toàn thắng 30/4/1975. Đó là một thực tế hào hùng và sáng ngời chân lý buộc chính kẻ thù dân tộc cuối cùng cũng phải cay đắng chấp nhận, và rút ra bài học Việt Nam là "đã đánh giá thấp sức mạnh của chủ nghĩa dân tộc thúc đẩy một dân tộc đấu tranh và hy sinh cho lý tưởng và các giá trị của nó" (R.McNamara - Nhìn lại quá khứ, NXB Chính trị Quốc gia, 1995, tr.316).
Ngày 30/4 là ngày hòa hợp dân tộc, từng gia đình sum họp, cả dân tộc sum họp dưới mái nhà Việt Nam, người một nước cùng nhìn về một hướng, cùng chung một con đường… Hòa hợp dân tộc đã xóa bỏ hận thù, giải phóng nội lực để cùng nhau bước vào kỷ nguyên mới: Kỷ nguyên hòa bình, thống nhất, độc lập, tự do cùng đi lên CNXH, xây dựng đất nước “đàng hoàng hơn, to đẹp hơn…” như mong ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.
Vì cuộc sống hòa bình và toàn vẹn lãnh thổ mà cả dân tộc tiến hành cuộc kháng chiến 30 năm. Vì thế, hơn ai hết, người Việt Nam càng quý trọng những ngày tháng hôm nay, càng trân trọng những thành quả có được sau hơn 20 năm đất nước đổi mới trong bối cảnh đất nước hòa bình, xã hội ổn định.
Tinh thần chiến thắng 30/4 đang cổ vũ chúng ta trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước hôm nay. Ý chí quyết chiến quyết thắng thôi thúc chúng ta không cam chịu cảnh nghèo nàn lạc hậu, chậm phát triển. Tính sáng tạo, táo bạo, bất ngờ, tranh thủ thời cơ giúp chúng ta biến thách thức thành cơ hội, xoay chuyển tình thế, vượt lên khó khăn, ổn định nền kinh tế trong giai đoạn khó khăn hiện nay… Và nữa, bài học từ phát huy sức mạnh hòa hợp và đoàn kết toàn dân tộc giúp chúng ta tiếp tục có những chính sách khuyến khích hiền tài, khơi nguồn lực của toàn xã hội, chăm lo tốt hơn nữa những vấn đề an sinh xã hội…
Chiến tranh càng lùi xa, chúng ta càng trân trọng gìn giữ và phát huy tối đa giá trị tinh thần mà Ngày chiến thắng 30/4 mang lại, để dân tộc mãi mãi hòa bình và thịnh vượng.
Chúng ta đã tiến hành cuộc chiến tranh cách mạng giành độc lập dân tộc với bao thử thách, hy sinh. Nhưng hôm nay, con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội cũng còn nhiều khó khăn, thách thức. Hơn 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới, đất nước ta đã giành được những thành tựu vượt bậc, từng bước hội nhập quốc tế. Từ một nước nghèo nàn, lạc hậu, chúng ta đã mạnh dạn phá bỏ cơ chế quan liêu bao cấp, xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và phát triển tương đối ổn định. Bộ mặt đất nước từng ngày thay da đổi thịt; đời sống nhân dân được nâng cao rất nhiều so với giai đoạn đầu sau chiến tranh. Vị thế Việt Nam trên trường quốc tế ngày một nâng cao.
Tuy nhiên, chúng ta đang phải gồng mình vượt qua khó khăn kinh tế trong nước và thế giới; tiếp tục công cuộc xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới... Bên cạnh đó là những biểu hiện tiêu cực xã hội, tham nhũng, lãng phí. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên ở các cấp suy thoái về phẩm chất, lối sống; thiếu gương mẫu và bàng quan với vận mệnh và tương lai dân tộc. Trong khi đó, những thế lực thù địch luôn luôn tìm mọi thủ đoạn thâm độc, lúc công khai, lúc ngấm ngầm chống phá Đảng, chống phá sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa của đất nước ta.
Đứng trước nguy cơ ấy, không còn con đường nào khác, các cấp, các ngành, toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta càng phải siết chặt khối đoàn kết nhất trí; triển khai và thực hiện nghiêm túc Nghị quyết Đại hội XI của Đảng, Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XI) về xây dựng và chỉnh đốn Đảng. Chúng ta phải xây dựng được một đảng thật sự trong sạch, vững mạnh, trở thành lực lượng nòng cốt lãnh đạo toàn dân vượt qua thử thách, chông gai. Mỗi công dân Việt Nam cần phát huy tinh thần yêu nước nồng nàn, đức tính cần cù sáng tạo trong lao động dựng xây đất nước. Có như vậy chúng ta mới thực hiện thành công mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.”
Với tinh thần và những bài học quý báu của Chiến thắng 30/4, từ đỉnh cao thắng lợi huy hoàng ấy, chúng ta cùng kề vai sát cánh nhân lên nhiều thắng lợi mới trong sự nghiệp cách mạng mới hôm nay.
Bùi Đức Toàn