Hội thảo là một trong chuỗi sự kiện “Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế 2024” (Viet Nam International Sourcing 2024) do Bộ Công Thương phối hợp với UBND TP Hồ Chí Minh tổ chức từ ngày 6 - 8/6 tại Trung tâm Triển lãm và Hội nghị Sài Gòn (SECC, Quận 7, TP Hồ Chí Minh).
Tại hội thảo, các chuyên gia đã cung cấp nhiều thông tin mới, nhận định chuyên sâu về những thay đổi trong nhu cầu, thị hiếu, xu hướng tiêu thụ; xu thế phát triển, chuyển đổi của các mặt hàng nông sản, thực phẩm tại một số thị trường xuất khẩu trọng điểm, cũng như những khuyến nghị cụ thể để doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu, từ đó nắm bắt và thích ứng tốt hơn với các tiêu chuẩn mới về phát triển bền vững.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp tham gia hội thảo có cơ hội gặp gỡ, trao đổi và chia sẻ với các nhà nhập khẩu, thu mua nước ngoài nhằm tìm kiếm cơ hội hợp tác, đưa các mặt hàng nông sản, thực phẩm của Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào hệ thống phân phối quy mô lớn của nước ngoài.
Tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho rằng, mặc dù nền kinh tế thế giới có nhiều khó khăn, thách thức trong năm 2023, làm tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng âm. Tuy nhiên, xuất khẩu các sản phẩm của ngành nông nghiệp Việt Nam tiếp tục phục hồi và tăng trưởng ấn tượng, là điểm sáng trong hoạt động xuất khẩu, đóng góp tích cực vào thặng dư thương mại. Theo đó, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt trên 53 tỷ USD, trong đó nhiều mặt hàng nông sản tăng cả về giá trị và lượng như gạo, rau quả, cà phê, hạt điều.
Ngoài ra, với những ưu thế về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng thuận lợi cùng ưu đãi từ 16 FTA song phương và khu vực đã ký kết, đang thực thi với nhiều đối tác trên thế giới, đặc biệt là các hiệp định CPTPP, EVFTA, liên tiếp trong những năm gần đây, kim ngạch xuất khẩu nông sản và thực phẩm duy trì tốc độ tăng trưởng trên hai con số.
Đáng chú ý, các FTA đã tạo ra lợi thế cạnh tranh rất lớn cho các mặt hàng nông lâm thủy sản chiến lược và có thế mạnh nhờ cam kết cắt giảm thuế quan, đặc biệt đối với các sản phẩm chế biến; đồng thời, tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài chất lượng cao vào khu vực nông nghiệp, tham gia sâu, bền vững vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Cùng đồng hành với những nỗ lực của các doanh nghiệp, trong những năm qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ cùng các Bộ, ngành đã phê duyệt, triển khai nhiều chính sách, đề án quan trọng và cấp thiết để thúc đẩy sản xuất, chế biến và xuất khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Việt Nam. Những đề án này đã mang lại những hiệu quả thiết thực, góp phần phát triển, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, nhập khẩu, bảo đảm tăng trưởng bền vững trong dài hạn; khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam tham gia mạnh mẽ vào chuỗi sản xuất, cung ứng, phân phối hàng hóa toàn cầu, xuất khẩu trực tiếp vào các mạng phân phối nước ngoài trên cơ sở phát huy thế mạnh và khai thác tối đa lợi thế cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam.
Mặc dù ngành nông nghiệp của Việt Nam đã đạt được nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên, theo nhận định của Thứ trưởng Phan Thị Thắng, trên thực tế, Việt Nam chủ yếu vẫn xuất hàng thô, hàm lượng chế biến thấp, chiếm khoảng 70 - 80% tổng kim ngạch xuất khẩu nên giá trị và mức độ cạnh tranh không cao, đây rõ ràng không phải là hướng đi bền vững và hiệu quả.
“Ngoài ra, hàng nông sản, thực phẩm xuất khẩu vẫn phải đối diện với nhiều khó khăn, thách thức từ việc tiêu chuẩn chất lượng hay các yêu cầu về xuất xứ hàng hóa của các thị trường nhập khẩu ngày càng cao; chủ nghĩa bảo hộ có xu hướng gia tăng tại nhiều thị trường hay xu hướng phát triển bền vững, giảm phát thải carbon và bảo vệ môi trường tại các thị trường xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sẽ đòi hỏi doanh nghiệp phải nhanh chóng thích ứng và tuân thủ”, Thứ trưởng Phan Thị Thắng chia sẻ.
Với các vấn đề được nhận diện trên, nhiều chuyên gia, diễn giả kinh nghiệm, có chuyên môn cao và góc nhìn đa dạng từ Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Phòng Thương mại châu Á - Hoa Kỳ, các Tham tán thương mại Việt Nam, đại diện một số tập đoàn phân phối lớn của nước ngoài như Central Retail, Lulu, các công ty tư vấn và một số doanh nghiệp trong ngành hàng nông sản và thực phẩm đã có những chia sẻ về góc nhìn đa chiều, bao trùm các lĩnh vực nổi bật từ nhu cầu, thị hiếu, cơ hội đến tiêu chuẩn, quy định và thách thức tại các thị trường, các vấn đề được doanh nghiệp đặc biệt quan tâm khi tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế.