Từ khi Sở Khoa học - Công nghệ tỉnh Trà Vinh thử nghiệm thành công mô hình nuôi tôm càng xanh trong ao nuôi tôm sú vào mùa mưa để thay thế cho một vụ nuôi tôm sú trong năm, đã tạo nên “cú hích” đối với nghề nuôi trồng thủy sản trên vùng đất ngập mặn. Mô hình nuôi tôm càng xanh này được nhiều nông dân ở Trà Vinh ví von là “mỏ vàng xanh”, bởi ngoài tính hiệu quả kinh tế, nó còn giúp cho nghề nuôi tôm sú giảm bớt rủi ro và bền vững hơn…
Mở đường đến “mỏ vàng xanh”
Huyện Duyên Hải nằm ở vùng ven biển của tỉnh Trà Vinh, trong gần 20 năm nay nghề nuôi trồng thủy sản, tôm sú luôn được xác định là chủ lực trong cơ cấu kinh tế của địa phương. Nghề nuôi tôm sú ở đây đã thu hút hơn 80% hộ dân trên địa bàn tham gia. Tuy nhiên, trải qua một thời gian dài, nghề nuôi tôm sú đã gặp nhiều thăng trầm, do điều kiện thời tiết, môi trường diễn biến bất lợi… dẫn đến nhiều hộ nuôi tôm sú bị thua lỗ. Khi nghề nuôi tôm sú gặp nhiều rủi ro, nhiều hộ dân đã từng gắn bó với con tôm sú bắt đầu “nản chí”, tự tìm hướng thay đổi đối tượng nuôi và con nuôi được chọn là tôm càng xanh.
Người mở đường đi khai thác “mỏ vàng xanh” này là anh Dương Văn Triệu, ở ấp 14, xã Long Hữu, huyện Duyên Hải. Là người gắn bó với nghề nuôi tôm sú từ lâu, nhưng qua nhiều năm nuôi tôm sú bị thua lỗ, anh Triệu quyết định chuyển qua nuôi thử nghiệm con tôm càng xanh sau khi đã thu hoạch vụ nuôi tôm sú vào tháng 5. Ngay trong vụ nuôi đầu tiên, trên diện tích 6.000 m2 mặt nước, dù chưa am hiểu kỹ thuật nuôi con tôm càng xanh, nhưng kết quả cuối vụ, anh đã thu lợi vài chục triệu đồng. Phấn khởi trước kết quả đạt được, vụ thứ 2 anh tham gia đề tài nuôi thực nghiệm: Luân canh tôm càng xanh thương phẩm trong ao nuôi tôm sú do các nhà khoa học của Sở khoa học - Công nghệ Trà Vinh hỗ trợ. Kết quả vụ nuôi thứ 2 lợi nhuận lên đến hơn 70 triệu đồng. Đặc biệt, vụ nuôi năm 2010, anh Triệu mạnh dạn thuê đất mở rộng diện tích nuôi tôm càng xanh lên hơn 1 ha, thu nhập cao gấp 2 lần so năm 2009.
Ở ấp Giồng Ổi, xã Long Toàn, huyện Duyên Hải, anh Nguyễn Thanh Tâm là nông dân sản xuất giỏi cấp huyện trong phong trào nuôi tôm sú. Thấy con tôm sú nhiều rủi ro nên anh Tâm đã dành một phần diện tích nuôi tôm sú để nuôi thử tôm càng xanh thay thế cho vụ nuôi tôm sú thứ 2 trong năm và anh đã thành công. Vụ nuôi năm 2008, con tôm càng xanh đã mang lại cho gia đình anh Tâm gần 100 triệu đồng tiền lãi. Trong vụ nuôi năm 2009 và 2010, anh mạnh dạn mở rộng diện tích, cũng như con giống lên 142.000 con. Sau 6 tháng 10 ngày nuôi, anh Tâm đã thu hoạch hơn 3 tấn tôm càng xanh với giá bán 100.000 đồng/kg, thu về 340 triệu đồng. Anh Tâm phấn khởi nói: “Con tôm càng xanh đang là “con cưng” thay thế cho con tôm sú trong mục tiêu đa dạng hóa vật nuôi trên vùng đất ngập mặn Duyên Hải.
Khẳng định hiệu quả
Nếu như trong vụ nuôi năm 2008, trên địa bàn huyện Duyên Hải chỉ có gần 20 hộ thả nuôi hơn 700.000 con tôm càng xanh giống trên diện tích hơn 13 ha thì đến vụ nuôi năm 2011 này, toàn huyện đã có 177 hộ thả nuôi 7,7 triệu con giống, trên diện tích 207 ha. Như vậy, chỉ sau 3 năm con tôm càng xanh về với vùng ngập mặn Duyên Hải, số hộ nuôi tôm càng xanh trên địa bàn huyện đã tăng hơn 10 lần, lượng con giống thả nuôi cũng tăng hơn 10 lần. Anh Nguyễn Thanh Tâm lạc quan bộc bạch: “Nuôi tôm sú năm ăn, năm thua, chớ nuôi tôm càng xanh hầu hết các hộ nuôi đều có lãi, lợi nhuận từ nuôi tôm càng xanh thương phẩm cũng không thua gì tôm sú. Bình quân 1 ha mặt nước cho lợi nhuận hàng trăm triệu đồng”.
Từ thành công của mô hình nuôi tôm càng xanh trong ao tôm sú của huyện Duyên Hải, giờ đây con tôm càng xanh đã dần lấn át con tôm sú ở các vùng ngập mặn khác trong tỉnh như huyện Trà Cú, Châu Thành, Cầu Ngang. Từ đầu mùa mưa năm 2011, huyện Trà Cú đã có 450 hộ nuôi tôm càng xanh, trên diện tích 418 ha; huyện Châu Thành có 679 hộ nuôi tôm càng xanh, trên diện tích 500 ha.
Theo báo cáo của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh, đến trung tuần tháng 12/2011, các hộ dân trong tỉnh đã thu hoạch được 528 tấn tôm thương phẩm, năng suất ước đạt hơn 5 tấn/ha. Giá tôm càng được thu mua không phân loại là 160.000 đồng/kg.
Thạc sĩ Lê Vũ Phương, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Duyên Hải, đánh giá: Huyện Duyên Hải đã xác định con tôm càng xanh là con nuôi có hiệu quả kinh tế cao sau vụ nuôi tôm sú. Bởi giá tôm càng thương phẩm nhiều năm qua luôn ở mức cao và thị trường tiêu thụ ổn định. Còn về kỹ thuật, nuôi tôm càng xanh dễ hơn nuôi con tôm sú. Sau khi thu hoạch vụ tôm sú chính vụ, vào khoảng tháng 6, khi trời mưa nhiều, độ mặn trong ao nuôi tôm sú giảm thấp là bắt đầu cải tạo ao và thả con giống tôm càng xanh. Tôm càng xanh dễ nuôi, chi phí thấp hơn rất nhiều lần so với tôm sú và ưu thế là giúp nông dân khai thác có hiệu quả diện tích ao nuôi tôm sú, tránh rủi ro, thiệt hại thường gặp từ việc nuôi tôm sú vụ thứ 2 trong điều kiện mùa mưa.
Tuy nhiên, theo nhiều nông dân, điều khó khăn nhất để mở rộng diện tích luân canh tôm càng xanh hiện nay là nguồn con giống trong tỉnh không đáp ứng đủ nhu cầu, chất lượng con giống cũng chưa thật sự đảm bảo. Thời gian qua, nông dân đã tự tìm mua con giống từ nguồn trôi nổi và một số ít được đánh bắt từ thiên nhiên, nên tỷ lệ nuôi hao hụt chiếm đến 50% – 60%. Vì vậy, nông dân đang rất cần sự hỗ trợ của ngành thủy sản tỉnh từ việc tìm nguồn và quản lý chất lượng con giống, hướng dẫn kỹ thuật để giúp bà con mở rộng mô hình luân canh con tôm càng xanh với con tôm sú đạt hiệu quả và bền vững hơn.
Phúc Sơn