Kỳ vọng từ những động lực phục hồi tăng trưởng kinh tế năm 2022

Với kinh nghiệm, năng lực, khả năng ứng phó dịch bệnh tiếp tục được nâng lên, độ phủ tiêm vaccine ngừa COVID-19 rộng cùng việc triển khai Chương trình phục hồi kinh tế, người đứng đầu ngành kế hoạch và đầu tư đặt niềm tin vào những thành công mới trong năm 2022.

Nhìn lại năm 2021 đầy khó khăn, điều gì làm cho Bộ trưởng cảm thấy hài lòng nhất về công tác xây dựng hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội?

Làn sóng thứ 4 của dịch COVID-19 khiến kinh tế-xã hội bị ảnh hưởng nặng nề khi nhiều tỉnh, thành phải thực hiện giãn cách xã hội kéo dài trên diện rộng. Nhiều doanh nghiệp đối mặt với khó khăn, phá sản khi chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam vẫn đạt và vượt một số chỉ tiêu kinh tế với GDP tăng 2,58%; xuất nhập khẩu cả năm về đích với con số kỷ lục 6,5 tỷ USD, tăng 22,6% so với năm trước, đưa Việt Nam vào nhóm 20 nền kinh tế hàng đầu về thương mại quốc tế; xuất siêu khoảng 4 tỷ USD; thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đạt 31,15 tỷ USD, tăng hơn 9,2 tỷ USD so với năm 2020...

Có được kết quả trên, tôi cho rằng, khó để có thể nói hài lòng nhất về chính sách cụ thể nào nhưng điều làm tôi tâm đắc muốn chia sẻ đó là trên tất cả chúng ta thấy được sự vào cuộc quyết liệt, quyết tâm, trên dưới đồng thuận của cả hệ thống chính trị từ Quốc hội, đến Chính phủ, các bộ ngành Trung ương, địa phương, tất cả các thành phần kinh tế, cộng đồng doanh nghiệp và sự đồng lòng của hơn 90 triệu người dân Việt Nam đã cùng với Chính phủ triển khai những quyết sách quan trọng thực hiện mục tiêu kép "vừa phòng chống dịch, vừa phát triển kinh tế".

Có thể nói chưa bao giờ công tác xây dựng, ban hành, hoàn thiện thể chế, chính sách được quan tâm, triển khai một cách nhanh chóng, kịp thời, đồng bộ đáp ứng được yêu cầu của người dân và doanh nghiệp như năm nay. Hàng trăm nghị quyết, nghị định, quyết định, thông tư đã được ban hành để kịp thời gỡ khó cho doanh nghiệp, khơi thông nội lực của nền kinh tế.

Trong đó, tôi cho rằng chính sách quan trọng nhất, phân cấp mạnh mẽ, mở đường cho Chính phủ để kịp thời ban hành và triển khai các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp đó là Nghị quyết số 30/2021/QH15 ngày 28/7 của Quốc hội ban hành tại Kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa XV. Trong đó, Quốc hội đã giao Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ quyết định và tổ chức thực hiện một số biện pháp chưa được quy định hoặc khác với quy định trong các luật, pháp lệnh hiện hành để đáp ứng yêu cầu cấp bách phòng, chống dịch COVID-19.

Trên cơ sở Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều quyết sách quan trọng để tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp như: Nghị quyết 86/NQ-CP về các giải pháp cấp bách phòng, chống dịch COVID-19; Nghị quyết 105/NQ-CP về hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trong bối cảnh dịch COVID-19 và gần đây là Nghị quyết 128/NQ-CP ban hành quy định tạm thời “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID 19”…

Đây được coi là các giải pháp, chính sách mở đường, tạo điều kiện cho các bộ, ngành, địa phương chủ động các biện pháp chống dịch, bảo đảm an sinh xã hội, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp bị ảnh hưởng của dịch bệnh.

Các chính sách, giải pháp ban hành được cộng đồng doanh nghiệp trong và ngoài nước đánh giá cao, góp phần quan trọng tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp để khôi phục chuỗi cung ứng bị đứt gãy; tháo gỡ khó khăn về dòng tiền, chi phí, lao động, chuyên gia... Những quyết sách nêu trên đã được cộng đồng doanh nghiệp và xã hội đánh giá là hết sức đúng đắn, sáng tạo và kịp thời của Chính phủ.

Thưa Bộ trưởng, trong các nỗ lực chung của Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã đề xuất các cơ quan có thẩm quyền ban hành nhiều cơ chế, chính sách để gỡ khó cho doanh nghiệp, khơi thông nội lực của nền kinh tế. Xin Bộ trưởng nói rõ hơn về điều này?

Trong các nỗ lực chung của Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã kịp thời đề xuất các cơ quan có thẩm quyền ban hành nhiều cơ chế, chính sách để hoàn thiện môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, minh bạch, thuận lợi và tiệm cận với thông lệ quốc tế.

Cùng với đó, Bộ cũng luôn đồng hành, lắng nghe mọi ý kiến, đề xuất của doanh nghiệp, doanh nhân, làm tốt vai trò cầu nối giữa cộng đồng doanh nghiệp với các cơ quan Chính phủ, kịp thời tham mưu cho Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các quyết sách tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh.

Tiếp tục mục tiêu xây dựng Chính phủ kiến tạo, năm 2021, Bộ đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi, ban hành nhiều đạo luật quan trọng với tư duy và tầm nhìn đổi mới. Qua đó tháo gỡ các rào cản, khó khăn, vướng mắc, tăng cường phân cấp, phân quyền, phân định rõ trách nhiệm, thẩm quyền cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương. Từ đó, tạo quyền chủ động cho các cấp, các ngành trong đầu tư sản xuất kinh doanh để huy động, sử dụng hiệu quả các nguồn lực xã hội cho đầu tư, phát triển, nhất là các cấp, các ngành, các lĩnh vực và địa phương cũng như các vùng và cả nước.

Ngoài ra, Bộ đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội thông qua các kế hoạch 5 năm giai đoạn 2021 - 2025 về kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư công trung hạn, cơ cấu lại nền kinh tế, quy hoạch các cấp, các ngành và địa phương, các cơ chế, chính sách đặc thù của một số địa phương.

Bên cạnh đó, với vai trò thường trực 2 Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã kịp thời thiết lập đường dây nóng để tiếp nhận các kiến nghị của người dân và doanh nghiệp; chủ động phối hợp với các bộ, ngành liên quan trực tiếp giải đáp hoặc tham mưu cho cấp có thẩm quyền xử lý kịp thời các khó khăn, vướng mắc của người dân và doanh nghiệp.

Đến nay, 2 Tổ công tác đã tiếp nhận và phối hợp xử lý kiến nghị của 25 hiệp hội liên quan đến các khó khăn do ảnh hưởng của dịch COVID-19; khoảng 70 vấn đề khó khăn, vướng mắc liên quan đến dự án đầu tư công; 200 vấn đề đối với dự án đầu tư kinh doanh, 37 vấn đề liên quan đến dự án  hợp tác công tư (PPP).

Bên cạnh đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư thành lập nhiều đoàn công tác với 6 đoàn của Thủ tướng Chính phủ kiểm tra, đôn đốc thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công. Nhờ đó, tỷ lệ giải ngân 12 tháng đã đạt trên 77%, ước thực hiện cả năm 2021 đạt trên 80%.

Vậy Bộ trưởng có còn điều gì trăn trở trong 2 năm đối phó với dịch bệnh?

Mặc dù Đảng, Quốc hội, Chính phủ đã hết sức nỗ lực tìm các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho người dân và doanh nghiệp như nêu ở trên, điều khiến bản thân tôi còn nhiều trăn trở đó là sức lực của nhiều doanh nghiệp đang bị bào mòn trong khi tình hình dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp. Tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị vẫn chưa thể khôi phục hoàn toàn trong thời gian tới, sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng lớn tới các doanh nghiệp.

Qua theo dõi và tổng hợp các kiến nghị phản ánh của cộng đồng doanh nghiệp cho thấy vẫn còn một số hạn chế, tồn tại trong khâu thực thi các chính sách, giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp. Vẫn còn sự cứng nhắc, thiếu thống nhất ở một số địa phương, gây khó khăn cho đối tượng hỗ trợ.

Trong các kiến nghị các doanh nghiệp đều nhấn mạnh đến vấn đề đơn giản hóa các thủ tục, đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng, nhất quán trong thực thi triển khai các quy định, chính sách trên toàn quốc; tính công bằng, minh bạch và thái độ phục vụ sát cánh cùng doanh nghiệp của đội ngũ cán bộ cấp thực thi. Đây là điều doanh nghiệp mong mỏi nhất từ phía các cơ quan chính quyền.

Do đó, trong thời gian tới cần tiếp tục quán triệt quan điểm hỗ trợ tối đa cho doanh nghiệp phát triển; coi việc thực hiện các giải pháp, chính sách hỗ trợ phát triển doanh nghiệp và khôi phục nền kinh tế là nhiệm vụ trọng yếu, cấp bách, cần sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị.

Bên cạnh đó, cần có sự vào cuộc quyết liệt, trách nhiệm và nhiệt tâm hơn nữa của tất cả các cấp, các ngành, các địa phương đặc biệt ở cấp thực thi chính sách. Với phương châm “sớm nhất-hiệu quả nhất” chủ động xây dựng chính sách và chuẩn bị nguồn lực cần thiết triển khai các biện pháp hỗ trợ dài hạn, bền vững giúp doanh nghiệp nhanh chóng phục hồi, thích ứng với tình hình mới.

Quá trình phục hồi kinh tế năm 2022 sẽ gặp không ít thách thức, xin Bộ trưởng cho biết, những cơ hội để Việt Nam phục hồi kinh tế và đạt mục tiêu tăng trưởng GDP là 6-6,5%?

Trước tiên, Việt Nam có nhiều cải thiện cả về động lực và kết quả phục hồi, phát triển kinh tế so với năm 2021. Với kinh nghiệm, năng lực, khả năng ứng phó dịch bệnh tiếp tục được nâng lên, khả năng chủ động sản xuất được vaccine ngừa COVID-19 sẽ sớm đảm bảo mục tiêu tiêm vaccine cho toàn dân, đưa đất nước sớm trở lại trạng thái bình thường và nền kinh tế mau chóng hồi phục. Việc hoàn thành bao phủ vaccine vào đầu năm 2022 là một trong những điều kiện tiên quyết để phục hồi và phát triển kinh tế.

Nhìn chung, quá trình phục hồi kinh tế năm 2022 sẽ gặp không ít thách thức, nhiều điểm nghẽn, nút thắt cần được giải quyết. Việt Nam tiếp tục đối diện với sự gia tăng áp lực lạm phát, trần nợ công và nợ xấu ngân hàng, những hạn chế về khả năng đáp ứng nhân lực, trang thiết bị, hạ tầng của hệ thống y tế cơ sở, trong khi số lượng người cần được hỗ trợ y tế, an sinh xã hội là rất lớn. Việc phục hồi sản xuất, kinh doanh có thể bị cản trở bởi khó khăn về tài chính và thị trường tiêu thụ. Tỷ lệ tín dụng so với GDP vẫn ở mức cao, vốn trung, dài hạn của nền kinh tế chủ yếu vẫn dựa vào hệ thống ngân hàng.

Tuy nhiên, tiêu dùng nội địa, vốn đóng góp khoảng -70% trong GDP, có khả năng phục hồi nhờ yếu tố tâm lý thị trường và thu nhập được cải thiện. Khu vực tư nhân và đầu tư nước ngoài có cơ hội phục hồi nhờ sự hồi phục cả phía cung, phía cầu, sự thích ứng của khu vực doanh nghiệp và các biện pháp hỗ trợ của Chính phủ.

Tiếp đến là tác động trực tiếp của các gói hỗ trợ kinh tế được tăng cường. Việt Nam tăng cường khả năng phục hồi thông qua hệ thống trợ giúp xã hội mạnh mẽ và linh hoạt trên cơ sở phân bổ thêm vốn cho các chương trình trợ giúp xã hội; áp dụng kỹ thuật số, để nhanh chóng xác định những người dễ bị tổn thương; mở rộng quy mô thanh toán điện tử....

Đến nay, Chính phủ đã đề ra mục tiêu tổng quát “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh COVID-19, bảo vệ tối đa sức khỏe, tính mạng của nhân dân”, cùng với “tận dụng tốt các cơ hội để thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội với các giải pháp tổng thể”. Tiếp tục giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao tính tự chủ, khả năng chống chịu, thích ứng của nền kinh tế; phấn đấu GDP tăng từ 6-6,5%.

Cùng với đó, là nhiều giải pháp được thực hiện đồng bộ. Trong bối cảnh dịch bệnh có thể kéo dài, các nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu được đặt ra là tập trung thực hiện linh hoạt, hiệu quả mục tiêu vừa phòng, chống dịch vừa phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm sức khỏe, tính mạng nhân dân và an sinh xã hội.

Bên cạnh đó, cần kiểm soát lạm phát, hạn chế nợ xấu phát sinh, đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, xuất khẩu, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công. Các chính sách hỗ trợ phát triển tạo động lực kích thích cho cả tổng cung và tổng cầu; củng cố nền tảng kinh tế vĩ mô và thúc đẩy cải cách thể chế kinh tế sâu rộng hơn, tạo thêm “sức bật” cho doanh nghiệp.

Xin cám ơn Bộ trưởng!