Tạo nền móng cho sự phát triển các dịch vụ xuất nhập khẩu tại Lạng Sơn

Hiện trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn có 22 đại lý làm thủ tục hải quan được Tổng cục Hải quan công nhận; thời gian qua, hoạt động Đại lý làm thủ tục hải quan đã có những đóng góp quan trọng, đặt nền móng cho sự phát triển các dịch vụ liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Tuy nhiên hoạt động của các Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn chưa thực sự đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả cao như mục tiêu đề ra. 

Khó khăn từ "dịch vụ khai thuê"

Theo Trưởng Phòng Giám sát quản lý về Hải quan thuộc Cục Hải quan Lạng Sơn Nguyễn Quang Bách, các Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn chủ yếu làm thủ tục đối với loại hình quá cảnh và xuất nhập khẩu chính ngạch qua Cửa khẩu Quốc tế Hữu Nghị (huyện Cao Lộc), một số ít làm thủ tục đại lý đối với loại hình kinh doanh tạm nhập tái xuất và gửi kho ngoại quan qua Cửa khẩu Cốc Nam (huyện Văn Lãng) và Cửa khẩu Quốc gia Chi Ma (huyện Lộc Bình).

Tại cửa khẩu Tân Thanh (huyện Văn Lãng), hoạt động xuất khẩu hoa quả, nông sản chủ yếu thông qua các cá nhân có đăng ký kinh doanh, không thông qua Đại lý làm thủ tục hải quan. Đối với Ga Đường sắt Quốc tế Đồng Đăng không phát sinh hoạt động xuất nhập khẩu thông qua Đại lý làm thủ tục hải quan, một số thủ tục được thực hiện thông qua dịch vụ do công ty hóa vận tại Ga Đồng Đăng cung cấp, tuy nhiên, việc đứng tên trên tờ khai, nộp thuế và các nghĩa vụ tài chính khác vẫn do chủ hàng thực hiện.

Trong năm 2021 các Đại lý hải quan thực hiện 634 tờ khai, tổng kim ngạch là 23,73 triệu USD, tổng số thuế thu được là 21,1 tỷ VND. Từ ngày 01/01/2022 đến ngày 06/02/2022, các Đại lý hải quan thực hiện 42 tờ khai, với tổng kim ngạch là 1,16 triệu USD và số thuế thu nộp ngân sách nhà nước là 2,08 tỷ đồng.

Số lượng tờ khai, trị giá, số thuế thu nộp thông qua Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn khiêm tốn bởi hiện nay, chỉ có một số ít chủ hàng hóa xuất nhập khẩu ký kết hợp đồng với Đại lý làm thủ tục hải quan, còn lại phần lớn thuê các cá nhân, doanh nghiệp làm "dịch vụ khai thuê" thông qua thỏa thuận miệng thực hiện các công việc gồm: nhập các chỉ tiêu thông tin khai báo, làm thuê các thủ tục bến bãi, điều xe, bốc xếp hàng hóa...

Việc đứng tên trên tờ khai hải quan, thực hiện các nghĩa vụ thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác vẫn do chủ hàng tự đứng ra thực hiện. Do vậy hoạt động của các Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn chưa thực sự đi vào chiều sâu và đạt hiệu quả cao như mục tiêu đề ra, nhiều đại lý chưa hoạt động đúng với vai trò, tư cách của Đại lý làm thủ tục hải quan. 

Cũng theo Trưởng Phòng Giám sát quản lý về hải quan, việc các Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn tỉnh hoạt động chưa hiệu quả là do thủ tục thông quan thông qua các Đại lý làm thủ tục hải quan phức tạp, nhiều quy trình hơn, trách nhiệm của các Đại lý làm thủ tục Hải quan nặng nề hơn các cá nhân làm "dịch vụ khai thuê" tại cửa khẩu.
 
Theo quy định hiện hành, Đại lý làm thủ tục hải quan là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, do vậy chỉ các doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu về nhân sự, cơ sở vật chất, đăng ký hoạt động, nhân viên phải có chứng chỉ hoạt động ... nên việc thành lập và hoạt động của các đại lý còn gặp nhiều khó khăn.

Đặc biệt, hình thức "dịch vụ khai thuê" đã phát triển và tồn tại từ rất lâu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, thủ tục giữa người khai thuê và chủ hàng nhanh, đơn giản, chỉ bằng "hợp đồng miệng" không có ràng buộc gì về pháp lý. Chủ hàng, doanh nghiệp trên khắp cả nước, không trực tiếp làm thủ tục xuất nhập khẩu mà phần lớn là ủy quyền cho những người khai thuê Hải quan dưới hình thức sử dụng Giấy giới thiệu (ký giấy giới thiệu khống coi những người khai thuê thành nhân viên của mình).

Thực tế hiện nay, tại các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đội ngũ cá nhân làm dịch vụ xuất nhập khẩu khá đông và thường hoạt động tự phát, không được đào tạo bài bản, không đăng ký kinh doanh và nộp thuế theo quy định, thường nhận khoán theo từng lô hàng.

Sau khi làm xong thủ tục thông quan thì không còn trách nhiệm ràng buộc với chủ hàng nữa, do vậy, tinh thần trách nhiệm đối với chủ hàng và ý thức tuân thủ pháp luật không cao; mục đích chính là xong việc càng sớm càng tốt, còn trách nhiệm đẩy cho chủ hàng gánh chịu.

Để hoạt động đi vào chiều sâu

Phó Cục trưởng Cục Hải quan Lạng Sơn Nguyễn Hữu Vượng cho biết, thời gian qua, Cục Hải quan Lạng Sơn luôn coi việc phát triển quan hệ đối tác hải quan - doanh nghiệp là một trong những nhiệm vụ trọng tâm hàng năm của Cục và luôn xác định Đại lý làm thủ tục hải quan quan đóng vai trò quan trọng trong quá trình hiện đại hóa hải quan, chuyên nghiệp hóa việc thực hiện thủ tục hải quan.

Trong năm 2021, Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn đã tiến hành nghiên cứu tổng thể thực trạng hoạt động Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn để đưa ra các giải pháp phát triển hoạt động Đại lý làm thủ tục Hải quan trên địa bàn.

Đặc biệt, trong tháng 12/2021 Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn đã phối hợp với Hiệp Hội doanh nghiệp tỉnh Lạng Sơn tổ chức Hội nghị chuyên đề đối thoại với các Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn tỉnh để ghi nhận các khó khăn, vướng mắc và những yêu cầu, đề xuất của doanh nghiệp.
 
Cục Hải quan tỉnh Lạng Sơn cũng tham mưu cho lãnh đạo cấp trên các giải pháp phát triển bền vững hoạt động Đại lý làm thủ tục hải quan trong thời gian tới như: Cần đẩy nhanh tiến độ sửa đổi văn bản pháp quy quy định về Đại lý làm thủ tục hải quan theo hướng thông thoáng, đơn giản để doanh nghiệp và cơ quan chức năng dễ triển khai, áp dụng; có cơ chế ưu tiên cho Đại lý làm thủ tục hải quan để khuyến khích chủ hàng, người dân, doanh nghiệp sử dụng Đại lý làm thủ tục hải quan khi phát sinh hoạt động xuất nhập khẩu; có cơ chế hỗ trợ đào tạo nhân viên Đại lý làm thủ tục hải quan để phát triển mạng lưới này trên phạm vi toàn quốc.

Các cấp, ngành cần giải quyết vấn đề cạnh tranh không lành mạnh giữa các cá nhân làm dịch vụ xuất nhập khẩu với các Đại lý làm thủ tục hải quan; tiếp tục hỗ trợ tối đa hoạt động của các đại lý khi thực hiện thủ tục hải quan tại các Chi cục Hải quan cửa khẩu thông qua các Tổ giải quyết vướng mắc, tuyên truyền, hỗ trợ, cung cấp thông tin cấp chi cục; phối hợp với các đơn vị chức năng tại cửa khẩu tạo điều kiện để các đại lý có thể đăng ký trước lịch kiểm tra, vận chuyển, xếp dỡ hàng hóa…
 
Tỉnh Lạng Sơn cần có cơ chế, chính sách ưu tiên, khuyến khích phát triển hoạt động và các dịch vụ có liên quan của Đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn. Đề nghị Cục Thuế chủ trì, phối hợp với Cục Hải quan và các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát cá nhân thực hiện hoạt động dịch vụ xuất nhập khẩu để có biện pháp kiểm tra, quản lý việc chấp hành pháp luật về thuế và đăng ký kinh doanh, tạo môi trường thuận lợi cho Đại lý làm thủ tục hải quan phát triển, tiến tới xóa bỏ hình thức dịch vụ khai thuê hải quan không chính thống đã tồn tại nhiều năm trên địa bàn tỉnh.
          
Các cơ quan liên quan cần tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá rộng rãi về Đại lý làm thủ tục hải quan tới các doanh nghiệp, chủ hàng để tăng cường sử dụng dịch vụ Đại lý làm thủ tục hải quan trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua địa bàn, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản qua cửa khẩu Tân Thanh.

Đề nghị Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Lạng Sơn phối hợp với các cơ quan liên quan căn cứ nhu cầu của các Đại lý làm thủ tục hải quan nghiên cứu thành lập Chi hội Đại lý làm thủ tục Hải quan tiến tới thành lập Hiệp hội Doanh nghiệp logistics trên địa bàn để lĩnh vực này có tiếng nói chung góp phần phát triển lĩnh vực đại lý hải quan phù hợp với xu thế phát triển hiện nay.