Theo Tổng cục Quản lý thị trường, dịp cuối năm, hoạt động buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng cấm, hàng giả, gian lận thương mại tập trung chủ yếu vào các mặt hàng tiêu dùng phục vụ Tết và các mặt hàng cấm như pháo nổ, thuốc lá, động vật hoang dã, lương thực, thực phẩm, rượu bia, bánh kẹo, đường, sữa, mỹ phẩm, thuốc lá, hàng điện máy, điện tử, đồ gia dụng, thời trang, đồ chơi trẻ em....
Các đối tượng sản xuất, buôn bán hàng cấm, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng và xâm phạm sở hữu trí tuệ thường lợi dụng nền tảng công nghệ số để bán hàng trên các trang thương mại điện tử, các mạng xã hội để tiếp cận nhanh nhất đến người tiêu dùng, đồng thời dễ dàng xóa dấu vết phạm tội, trốn tránh sự truy xét của các cơ quan chức năng.
Chỉ trong tháng 10/2023, các lực lượng chức năng thuộc Ban Chỉ đạo 9 TP Hà Nội đã thanh tra, kiểm tra 3.232 vụ, xử lý 3.025 vụ, khởi tố 17 vụ đối với 21 đối tượng. Cụ thể: 295 vụ hàng cấm, hàng lậu; 97 vụ hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ và 2.633 vụ gian lận thương mại. Tổng số thu nộp ngân sách nhà nước là 450 tỷ 739 triệu đồng. Trong đó, phạt hành chính 178 tỷ 028 triệu đồng; truy thu thuế, thu hồi thuế sau thanh tra, kiểm tra 272 tỷ 711 triệu đồng.
Các lực lượng thuộc Ban chỉ đạo 9 TP Hà Nội kiểm tra, xử lý hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại và vi phạm sở hữu trí tuệ. Ảnh: CQLTTHN.
Từ công tác kiểm tra cho thấy, trên bao bì các loại hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng mặc dù cũng có đầy đủ các thông tin nhưng qua thực tế xác minh tại các doanh nghiệp sản xuất hàng giả hay thương nhân nhập khẩu phân phối thường không có địa chỉ chính xác, các trang web không hoạt động hoặc không có tương tác với khách hàng và các đại lý phân phối. Số điện thoại, đường dây nóng thường không có thực hoặc luôn trong tình trạng thuê bao không liên hệ được.
Những mặt hàng xâm phạm sở hữu trí tuệ, hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng cấm mặc dù cố tình tạo ra mã số, mã vạch để xác định nguồn gốc hàng hóa nhưng khi truy cập không hiển thị được xuất xứ hàng hóa hoặc lại hiển thị nguồn gốc hàng hóa khác do bị sao chép từ những mã số, mã vạch của những nhóm hàng khác tương tự. Hàng giả, hàng nhái, hàng hóa không rõ nguồn gốc, hàng cấm cũng rất khó tạo ra mã số xác thực điện tử do phần mềm xác thực này được quản lý rất chặt chẽ khi tiếp nhận thông tin của các sản phẩm đăng ký bảo vệ.
Tổng cục Quản lý thị trường khuyến cáo, mỗi người dân cần nâng cao ý thức trong việc mua bán, tiêu dùng hàng hóa theo đúng các quy định của pháp luật, tránh việc vô tình hay cố ý tiếp tay cho tội phạm buôn lậu, sản xuất buôn bán hàng cấm, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, xâm phạm sở hữu trí tuệ.
Người tiêu dùng có thể chủ động áp dụng các biện pháp phòng tránh như: Cần kiểm tra nhanh thông tin liên hệ của nhà sản xuất trên vỏ hộp hàng hóa, nhất là các thông tin qua web, số điện thoại đường dây nóng, thông tin hoạt động của doanh nghiệp trên trang tra cứu công khai của cơ quan thuế, cơ quan Quản lý thị trường hay Cục sở hữu trí tuệ.
Chủ động áp dụng công nghệ để truy xuất nguồn gốc hàng hóa, trong đó công nghệ QR Code (Mã phản hồi nhanh) được coi là giải pháp hiệu quả giúp nhà sản xuất bảo vệ thương hiệu, quản lý lưu thông hàng hóa, giúp người tiêu dùng nắm rõ hơn thông tin về sản phàm hàng hóa trên thị trường.
Trong khi mua bán hàng hóa nếu phát hiện thấy có những dấu hiệu bất thường hoặc nghi ngờ hàng cấm, hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng hóa không rõ nguồn gốc, xâm phạm sở hữu trí tuệ người tiêu dùng cần chủ động thông tin, tố giác các hành vi có dấu hiệu vi phạm đến các cơ quan chức năng để kịp thời xác minh, xử lý theo đúng các quy định của pháp luật.