Tổng thống Donald Trump giơ bảng minh họa thuế trong Phòng họp Nội các tại Nhà Trắng. Ảnh: AP
Trên trang Twitter cá nhân, ngày 5/5 Tổng thống Trump cho biết "trong 10 tháng qua, Trung Quốc đã trả thuế 25% cho Mỹ đối với 50 tỷ USD hàng hóa công nghệ cao và 10% cho 200 tỷ USD các loại hàng hóa khác". Tuy nhiên, ông tuyên bố sẽ tăng thuế từ 10% lên 25% đối với 200 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc kể từ ngày 10/5.
Động thái trên được Tổng thống Trump đưa ra bất chấp hôm 1/5 Nhà Trắng cho biết Mỹ và Trung Quốc đang đạt được "tiến bộ đáng kể" trong các cuộc đàm phán thương mại và các báo cáo đã chỉ ra rằng hai nước tiến đến ký kết một thỏa thuận.
Theo kế hoạch, dự kiến phái đoàn Trung Quốc sẽ tới Washington vào ngày 8/5 để bắt đầu vòng đàm phán thương mại mới. Phản ứng trước lời đe dọa của Tổng thống Mỹ, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng tham dự vòng đàm phán tiếp theo.
Hai phái đoàn Mỹ và Trung Quốc tham gia một vòng đàm phán thương mại. Ảnh: Reuters
Số liệu từ Cơ quan Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP) cho hay kể từ giữa tháng 3 vừa qua, Washington đã thu về 15,6 tỉ USD thông qua thuế nhập khẩu áp đặt từ tháng 2/2018. Số liệu từ Bộ Tài chính Mỹ cũng cho thấy doanh thu thuế tại hải quan trong nửa đầu của năm tài chính hiện tại (bắt đầu từ 1/10/2018) đã tăng vọt tới 89% so với một năm trước, lên 34,7 tỉ USD.
Nhưng thực sự thì ai phải chi tiền cho những khoản thuế khổng lồ này?
Trong dòng tweet đăng từ ngày 24/1, Tổng thống Mỹ Donald Trump viết: “Chúng ta đã có hàng tỉ USD chảy vào kho bạc từ Trung Quốc. Chúng ta đã chẳng bao giờ có được nổi 10 xu vào kho bạc, nay thì có hàng tỉ USD chảy vào”.
Theo Reuters, thuế nhập khẩu là loại thuế đánh vào hàng hóa nhập khẩu từ một quốc gia. CBP thông thường đòi hỏi các nhà nhập khẩu phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế trong vòng 10 ngày hàng hóa về tới cảng. Do đó, thuế nhập khẩu được trả cho Chính phủ Mỹ bởi chính các công ty nhập khẩu. Ở Mỹ, hầu hết nhà nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc là các công ty Mỹ, hoặc các công ty nước ngoài đăng ký kinh doanh tại đây.
Mọi hàng hóa nhập khẩu vào Mỹ chỉ hợp pháp khi có mã hải quan. Các nhà nhập khẩu phải xem xét các loại thuế hải quan cũng như các loại thuế hay nghĩa vụ khác đối với hàng hóa nhập về, tính toán xem họ phải nộp bao nhiêu. Sau đó CBP sẽ xem xét các khoản nghĩa vụ thuế này và nếu phát hiện nộp thiếu, hải quan Mỹ sẽ gửi hóa đơn mới tới nhà nhập khẩu.
Các nhà nhập khẩu Mỹ có chuyển chi phí thuế sang nhà xuất khẩu tại Trung Quốc?
Một số sẽ làm như vậy. Do đó, các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ phải chịu một phần chi phí thuế.
Các công ty nhập khẩu tại Mỹ có thể kiểm soát chi phí thuế bằng những cách sau: Trả toàn bộ chi phí và chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn; Cắt giảm các chi phí khác để bù cho chi phí thuế; Đề nghị nhà cung cấp tại Trung Quốc chiết khấu thêm để hỗ trợ thuế; Tìm kiếm các nguồn cung cấp ngoài Trung Quốc – trong trường hợp này các doanh nghiệp Trung Quốc chịu tổn thất; Chuyển chi phí thuế lên người tiêu dùng Mỹ bằng cách tăng giá bán lẻ.
Hầu hết các nhà nhập khẩu sẽ sử dụng cùng lúc nhiều lựa chọn trên để chia sẻ chi phí thuế lên nhà cung cấp, bản thân họ và cả người tiêu dùng.
Chỉ số chứng khoán tại Hong Kong sụt giảm mạnh trong ngày 6/5 sau khi Tổng thống Trump đe dọa tăng thuế nhập khẩu lên hàng hóa Trung Quốc. Ảnh: AP
Việc tăng thuế nhập khẩu gây ảnh hưởng ra sao?
Các nghĩa vụ thuế nhập khẩu đánh lên hàng hóa Trung Quốc, trong đó một thành phần quan trọng là kim loại, đã làm tăng chi phí sản xuất của công ty Caterpillar của Mỹ lên trên 100 triệu USD trong năm ngoái. Đáp lại, nhà sản xuất thiết bị công nghiệp nặng này đã tăng giá sản phẩm và để khách hàng phải gánh chịu.
Nhà sản xuất máy kéo Deere & Co ước tính chi phí nguyên liệu thô của họ sẽ tăng 100 triệu USD trong năm nay do Tổng thống Trump tăng thuế lên hàng hóa nhập từ Trung Quốc. Deere đã cắt giảm các chi phí và tăng giá bán để bảo toàn lợi nhuận.
Một báo cáo của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội Mỹ hồi tháng 2 năm nay cho thấy việc chính phủ tăng thuế nhập khẩu đã dẫn đến tăng giá máy giặt trung bình 12% tại Mỹ so với thời điểm tháng 1/2018 khi các lệnh thuế mới chưa có hiệu lực.
Theo một nghiên cứu do Viện Kinh tế quốc tế Peterson tiến hành, quyết định tăng thuế nhôm và thép nhập khẩu đã làm tăng giá thép thành phẩm lên gần 9% trong năm ngoái, làm tăng chi phí lên những người sử dụng thép tới 5,6 tỉ USD.
Trong khi đó, một nghiên cứu do Ngân hàng Dự trữ Liên bang tại New York và trường Đại học Princeton, Đại học Columbia tiến hành cho thấy thuế đánh vào nhôm và thép từ Trung Quốc đã khiến các công ty và người tiêu dùng Mỹ thiệt hại 3 tỉ USD/tháng, và các công ty thì thiệt hại thêm 1,4 tỉ USD khác trong năm 2018.
Các công ty Trung Quốc chịu thiệt gì?
Trung Quốc cũng đã trả đũa các đòn thuế quan của Tổng thống Trump bằng cách áp đặt thuế lên hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Hầu hết các nhà nhập khẩu tại Trung Quốc là người Trung Quốc. Do đó cũng giống như tại Mỹ, Chính phủ Trung Quốc nhận tiền thuế đánh vào hàng hóa Mỹ từ các nhà nhập khẩu Trung Quốc.
Tổng "hóa đơn" thuế là bao nhiêu?
Tổng thống Trump đã áp đặt mức thuế 25% lên 50 tỉ USD hàng hóa Trung Quốc và 10% lên 200 tỉ USD hàng hóa khác từ Trung Quốc. Theo Reuters, về lý thuyết, điều đó có nghĩa Chính phủ Mỹ sẽ nhận về tổng cộng 32,5 tỉ USD/năm tiền thuế nhập khẩu với số hàng hóa Trung Quốc này.
Trên thực tế, doanh thu thuế của Mỹ trong năm 2018 là 49,7 tỉ USD, tăng tới 41.2% so với mức 35,2 tỉ USD trong năm 2017 trước khi “chiến tranh thuế” bắt đầu.
Trung Quốc cũng đã áp đặt thuế suất 25% lên 50 tỉ USD hàng hóa Mỹ và mức 5-10% lên 60 tỉ USD hàng hóa khác từ Mỹ. Điều đó tương đương khoảng 15,5 – 18,5 tỉ USD tiền thuế. Nhưng doanh thu thuế của Trung Quốc năm 2018 là 284,8 tỉ tệ (42,41 tỉ USD), giảm so với mức 299,8 tỉ tệ (44,65 tỉ USD) năm 2017.