Đây nhận định đựa nêu ra trong Thông báo kết luận tranh tra việc mua việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm, vaccine và thuốc phòng, chống dịch COVID -19 tại TP Hồ Chí Minh (thời kỳ từ ngày 1/1/2020 đến ngày 31/12/2021) vừa được Thanh tra Chính phủ công bố.
Theo thông báo kết luận thanh tra số 2269 ngày 22/12/2022, có 2 gói thầu mua khẩu trang y tế, trang phục phục vụ công tác phòng, chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona theo Kế hoạch sổ 236/KH-TTKSBTTP ngày 10/02/2020 do Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Hồ Chí Minh (HCDC) làm chủ đầu tư, qua thanh tra đã phát hiện chủ đầu tư xác định giá gói thầu trái với quy định tại điểm đ khoản 2 Điều 11 Thông tư số 58/2016/TT-BTC, có dấu hiệu vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng (được quy định tại Điều 222 Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017) với số tiền thiệt hại 6.320.000.000 đồng.
Một số gói thầu có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh, mua bán qua nhiều khâu trung gian để nâng giá bán cao bất thường, cần phải xem xét để xử lý theo quy định của pháp luật. Theo đó, có 4 nhà thầu cung cấp một số loại trang thiết bị y tế thuộc các gói thầu do Sở Y tế làm chủ đầu tư, có giá trúng thầu cao bất thường so với giá vốn nhập khẩu. Điển hình là mặt hàng Máy X – quang di động DR (hãng Philip – Hà Lan sản xuất) do Công ty TNHH Thương mại và Công nghệ kỹ thuật TNT trúng thầu thuộc Gói thầu số 03, kết quả xác minh cho thấy giá trúng thầu cao gấp 4,67 lần so với giá vốn nhập khẩu (bao gồm giá CIF và các loại thuế, phí khi nhập khẩu), với giá trị chênh lệch 18.999.530.000 đồng.
Tương tự, một số gói thầu mua sắm vật tư y tế, sinh phẩm, kít xét nghiệm và thuốc chữa bệnh COVID -19 có sự mua bán qua nhiều khâu trung gian, có chênh lệch lớn giữa giá trúng thầu với giá vốn nhập khẩu, hoặc giá bán của nhà sản xuất đối với hàng hóa sản xuất trong nước. Cụ thể, một số gói thầu như gói thầu “mua sắm Kit hoá chất dùng trong xét nghiệm COVID -19 bằng phương pháp PCR" do Bệnh viện Nhi Đồng 1 làm chủ đầu tư: sản phẩm Kit tách chiết acid nucleic Virus do QiaGen GmbH/Đức sản xuất, Công ty TNHH Thiết bị y tế Phương Đông là nhà thầu trúng thầu, có giá trúng thầu cao gấp 2,59 lần so với giá vốn nhập khẩu, với giá trị chênh lệch 6.696.444.000 đồng. Gói thầu mua thuốc Generic điều trị bệnh nhân COVID -19 tại nhà (lần 1) do Bệnh viện Nhi Đồng 1 làm chủ đầu tư: Đối với mặt hàng thuốc Xelostad 10mg: Bệnh viện mua 300.000 viên của Công ty CP Gonsa với đơn giá 35.000 đồng/viên; tuy nhiên, Công ty CP Gonsa mua lại thuốc của Công ty TNHH GSPHARM với đơn giá 21.000 đồng/viên; thuốc do Công ty TNHH liên doanh Stellpharm - Chi nhánh 1 sản xuất; Công ty TNHH GSPHARM cũng là một đơn vị trung gian. Như vậy, chỉ tính một khẩu trung gian mua, bán của Nhà thầu Công ty CP Gonsa, trong thời gian rất ngắn (5 ngày) số tiền chênh lệch do tăng giá là 4,2 tỷ đồng…
Qua thanh tra, gói thầu mua sắm 20.000 test xét nghiệm chống dịch COVID -19 lần 1 theo hình thức chỉ định thầu rút gọn, Gói thầu mua sắm sinh phẩm – hoá chất xét nghiệm điều trị và phòng dịch năm 2021 theo hình thức chỉ định thầu rút gọn và Gói thầu mua sắm sinh phẩm – hoá chất xét nghiệm – hoá chất sát khuẩn và oxy y tế cho phòng, chống dịch năm 2021 do Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới làm chủ đầu tư. Công ty TNHH Khoa học Kỹ thuật Kiến Đức là đơn vị trúng thầu và cung cấp, có giá trúng thầu cao gấp 2,61 lần so với giá vốn nhập khẩu, với giá trị chênh lệch 4.482.801.000 đồng; sản phẩm LightMix Modular Wuhan CoV RdRP-gen, giá trúng thầu cao gấp 2,84 lần so với giá vốn nhập khẩu, với giá trị chênh lệch 1.025.270.000 đồng; sản phẩm LightMix SarbecoV E-gene plus EAV control, giá trúng thầu cao gấp 2,89 lần so với giá vốn nhập khẩu, với giá trị chênh lệch 14.880.083.000 đồng.
Ngoài ra, có 2 gói thầu mua sinh phẩm xét nghiệm do Bệnh viện Phục hồi Chức năng – Điều trị bệnh nghề nghiệp làm chủ đầu tư, qua thanh tra đã phát hiện chủ đầu tư có dấu hiệu thiếu trách nhiệm gây thiệt hại ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, số tiền thiệt hại nhỏ, chưa đủ cơ sở để kiến nghị xử lý hình sự theo Điều 179 Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi, bổ sung năm 2017. Theo kết quả thanh tra, có dấu hiệu nhà thầu Công ty BBA và nhà thầu Công ty BNC thông thầu, vi phạm quy định tại điểm c khoản 3 Điều 89 Luật Đấu thầu năm 2013 tại các gói thầu do Bệnh viện Từ Dũ, Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố làm chủ đầu tư.
Trên cơ sở kết quả kiểm tra, xác mình nêu trên, Tổng Thanh tra Chính phủ đề nghị Thủ tướng Chính phủ có chỉ đạo Thanh tra Chính phủ chuyển hồ sơ 2 vụ việc có dấu hiệu thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP Hồ Chí Minh đến Bộ Công an để điều tra, xử lý theo quy định. Cùng với đó, chuyển thông tin các vụ việc: Có dấu hiệu vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, các vụ việc có dấu hiệu lợi dụng dịch bệnh để nâng giá bán cao bất thường đến Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định.
Theo Thanh tra Chính phủ, trong thời gian dịch bệnh, Chính phủ cho phép sử dụng nguồn vốn ngân sách để mua sắm vật tư y tế trong công tác phòng, chống dịch (không thu phi đối với người cách ly và điều trị COVID-19). Tuy nhiên, có một số bệnh viện vừa thực hiện chức năng điều trị COVID-19 theo chỉ đạo của UBND Thành phố, vừa là cơ sở khám chữa bệnh theo nhiệm vụ thường xuyên, đã tổ chức thực hiện các gói thầu mua sắm sử dụng cả nguồn vốn ngân sách phục vụ phòng, chống dịch COVID-19 và nguồn vốn từ nguồn thu hợp pháp khác của Bệnh viện (nguồn viện phí) để mua sắm vật tư y tế, nhưng trong Kế hoạch lựa chọn nhà thầu không phân định rõ từng nguồn vốn theo quy định tại khoản 3 Điều 35 Luật Đấu thầu năm 2013. Điều này dễ dẫn đến không rõ ràng, minh bạch khi quyết toán nguồn vốn ngân sách nhà nước trong công tắc mua sắm để phục vụ phòng, chống dịch. Điển hình là tại Bệnh viện Nhi Đồng Thành phố, Bệnh viện Trưng Vương, Bệnh viện An Bình, Bệnh viện Thành phố Thủ Đức, Bệnh viện Nhi Đồng 2 và bệnh viện Từ Dũ. Trách nhiệm thuộc về Giám đốc các bệnh viện, Giám đốc các đơn vị nêu trên.