Theo thống kê, Hà Nội hiện có khoảng 40 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoáng sản, trong đó có 12 đơn vị khai thác đá, còn lại là khai thác cát, trung chuyển vật liệu xây dựng. Thực tế kiểm tra mới đây cho thấy, hoạt động khai thác cát trái phép trên địa bàn Hà Nội chủ yếu dưới hình thức hút cát từ lòng sông đưa lên tàu vận chuyển tới bãi chứa ven bờ. Do đó, đã gây ra những hậu quả nghiêm trọng, không chỉ làm thất thoát tài nguyên, vi phạm an toàn giao thông đường thủy, vi phạm pháp luật về khoáng sản, mà còn tạo ra nguy cơ sạt lở bờ sông, ảnh hưởng dòng chảy và hệ thống đê kè cũng như gây ô nhiễm môi trường khu vực. Đáng lưu ý, việc thực hiện các biện pháp giảm thiểu tác động tới môi trường của hầu hết các đơn vị khai thác còn rất hạn chế; công tác an toàn vệ sinh lao động tại các khu khai thác mỏ đá cũng không được quan tâm, thiếu các biện pháp đảm bảo an toàn cần thiết.
Trước thực trạng trên, UBND thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các cơ quan quản lý và các cấp chính quyền triển khai thực hiện những biện pháp mạnh nhằm siết chặt hoạt động quản lý, đồng thời xử lý nghiêm các vi phạm trong khai thác khoáng sản. Thành phố đã quy định cụ thể thẩm quyền, trách nhiệm cũng như sự phối hợp của các cấp, các ngành, đặc biệt là trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân tham gia trong lĩnh vực này.
Một điểm tập kết cát trái phép được hút lên từ dưới lòng sông Mã. Ảnh: Hữu Quyết-Công Luật - TTXVN. |
Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan khoanh định các khu vực cấm, tạm thời cấm hoạt động khoáng sản, báo cáo thành phố để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản thuộc thẩm quyền. Đặc biệt, các sở, ngành và cấp chính quyền cơ sở đã tập trung đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động khoáng sản của các tổ chức, cá nhân.
Theo báo cáo của Sở Tài nguyên - Môi trường Hà Nội, qua kiểm tra 14 đơn vị khai thác khoáng sản cho thấy, trong số 6 doanh nghiệp đủ điều kiện hoạt động khai thác chỉ có 1 đơn vị khai thác cát san lấp bãi nổi sông Hồng tại xã Chu Phan (Mê Linh) đang hoạt động; 5 đơn vị đã ngừng hoạt động do gặp khó khăn.
Đối với 8 doanh nghiệp còn lại, vì nhiều lý do khác nhau nên chưa tuân thủ các quy định về khai thác khoáng sản. Cụ thể: Công ty cổ phần khoáng sản và cơ khí, khai thác than bùn (xã Thượng Lâm, huyện Mỹ Đức); Công ty cổ phần Puzơlan Sơn Tây, khai thác puzơlan (xã Thanh Mỹ, thị xã Sơn Tây); doanh nghiệp tư nhân Hồng Giang, khai thác cát bãi nổi sông Hồng (xã Liên Hồng, huyện Đan Phượng) chưa hoàn thiện thủ tục về đất đai để được giao mặt bằng triển khai dự án.
Trong 3 đơn vị này, doanh nghiệp tư nhân Hồng Giang dù chưa được thuê đất theo quy định nhưng từ năm 2014 đã khai thác cát san lấp phục vụ kinh doanh trên diện tích đất bãi nổi 24 ha. Hai đơn vị khác là Công ty liên doanh Sungei Way Hà Tây, khai thác đá tại xã Thạch Hòa (Quốc Oai) và Công ty TNHH Tập đoàn Nam Cường, khai thác mỏ cát ở bãi nổi sông Hồng tại xã Vân Nam và Vân Hà (Phúc Thọ) đã chuyển quyền khai thác khoáng sản nhưng chưa hoàn thiện thủ tục để được cấp phép. Đối với trường hợp Công ty TNHH MTV Hồng Hà, mặc dù đã khai thác hết trữ lượng cát trên diện tích 31 ha bãi nổi sông Hồng (thuộc xã Trung Châu và Thọ An, huyện Đan Phượng) và chấm dứt hoạt động từ năm 2012 song đơn vị vẫn chưa trả lại mặt bằng mỏ cho địa phương quản lý và đưa đất vào sử dụng đúng mục đích.
Theo Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội Nguyễn Văn Hùng, để xảy ra tình trạng vi phạm kéo dài nêu trên, ngoài nguyên nhân khách quan do sản xuất, kinh doanh gặp khó khăn, một số đơn vị, cá nhân chưa nhận thức đầy đủ về Luật Khoáng sản hoặc vì lợi ích cá nhân mà có hành vi khai thác khoáng sản bất hợp pháp, nhất là hoạt động khai thác cát trái phép, sai phép, không phép, dẫn đến nguy cơ cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, ngân sách nhà nước bị thất thu. Tuy nhiên, đại diện lãnh đạo Sở này cũng không phủ nhận công tác quản lý khoáng sản, đất đai tại một số địa phương bị buông lỏng kéo dài và việc xử lý thiếu kiên quyết.
Nhằm chấn chỉnh hoạt động khai thác, cũng như công tác quản lý, thành phố Hà Nội đang yêu cầu các sở, ngành liên quan và chính quyền các cấp đẩy mạnh hơn nữa nhiệm vụ kiểm tra, thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật về đất đai, khoáng sản, môi trường, thuế và thủ tục về chuyển quyền khai thác khoáng sản đối với một số doanh nghiệp, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định của pháp luật.
Hiện Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội đã đề nghị UBND thành phố giao sở chủ trì, phối hợp với Cục thuế Hà Nội và các sở, ngành, quận, huyện liên quan thanh tra việc chấp hành quy định của pháp luật đất đai, khoáng sản, môi trường, thuế và pháp luật có liên quan trong hoạt động khoáng sản đối với 4 đơn vị, gồm: Công ty TNHH Bình Minh, Công ty Cổ phần đầu tư xây dựng và phát triển hạ tầng Vinaconex 34, Công ty TNHH MTV Đầu tư Xây dựng và Khai thác mỏ và Công ty Cổ phần khoáng sản và cơ khí. Trường hợp nào không đủ điều kiện thì báo cáo UBND thành phố thu hồi Giấy phép khai thác khoáng sản. Thời gian thực hiện thanh tra trong quý II/2015. Sở cũng đề nghị thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật và việc thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố đối với 2 đơn vị là: Công ty TNHH Thương mại Kim Thanh và Công ty Cổ phần Tập đoàn Xây dựng Du lịch Bình Minh, để báo cáo UBND thành phố xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Minh Nghĩa