Ukraine dùng thiết bị bay không người lái tấn công một cơ sở năng lượng của Nga. Ảnh: Anadoulu
Theo tờ Business Insider, cuối tháng 7, Ukraine cho biết họ đã tấn công một máy bay ném bom siêu vượt âm Tu-22M3 của Nga tại căn cứ không quân Olenya ở Murmansk, nằm sâu bên trong lãnh thổ Nga 1.770 km. Đây được coi là cuộc tấn công vào lãnh thổ Nga sâu nhất của Ukraine kể từ khi xung đột nổ ra vào năm 2022.
Mặc dù tin tức này đã thu hút sự chú ý, nhưng đây không phải là lần đầu tiên Ukraine nhắm mục tiêu vào các địa điểm sâu trong lãnh thổ Nga.
Vào tháng 6, cơ quan tình báo quốc phòng Ukraine (GUR) cho biết lực lượng nước này đã tấn công một máy bay chiến đấu Su-57 của Nga lúc đó đang đồn trú tại một sân bay ở khu vực Astrakhan, miền Nam nước Nga, cách tiền tuyến gần 600 km.
Trước đó, vào tháng 5, Cơ quan An ninh Ukraine cho biết một thiết bị bay không người lái tầm xa của Ukraine đã tấn công một nhà máy lọc dầu Gazprom cách biên giới 1.500 km tại nước cộng hòa Bashkortostan của Nga.
Hiện tại, Ukraine vẫn chưa được phép sử dụng vũ khí dẫn đường tầm xa như tên lửa ATACMS để tấn công các mục tiêu như vậy bên trong nước Nga. Thay vào đó, họ sử dụng thiết bị bay không người lái giá rẻ, sản xuất trong nước để tấn công.
"Những thiết bị bay này chứa đầy thuốc nổ và bay sâu vào Nga", Mark Cancian, Cố vấn cấp cao về Chương trình An ninh Quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, nói với BI.
Mặc dù việc tấn công các mục tiêu nằm bên trong Nga và cách xa tiền tuyến có thể được coi là Ukraine đang tự dàn mỏng lực lượng, nhưng các chuyên gia chỉ ra các cuộc tấn công như vậy vẫn có thể đem lại ba lợi thế cho lực lượng Kiev.
Gây thiệt hại về vật chất, kinh tế
Các cuộc tấn công vào các địa điểm liên quan đến quân sự, như căn cứ không quân hoặc cơ sở công nghiệp quốc phòng, nhằm mục đích phá hủy hoặc tạm thời vô hiệu hóa các tài sản quân sự mà Nga sử dụng trong cuộc chiến với Ukraine.
Trong cuộc tấn công căn cứ không quân Olenya mà Ukraine cho biết đã làm hư hại hai máy bay ném bom Tu-22M3, ông Justin Bronk, Nghiên cứu viên cấp cao tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia Anh, cho biết cuộc tấn công này có tác động đáng kể.
"Đội bay hoạt động của Nga không lớn và việc mất tạm thời hai máy bay để tấn công Ukraine sẽ có tác động đáng kể", ông Bronk đánh giá.
Bên cạnh đó, theo John Hardie - Phó giám đốc Chương trình Nga tại Quỹ Bảo vệ Dân chủ, các cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu cũng nhằm mục đích làm tổn hại đến nền kinh tế của Moskva.
Theo hãng tin Reuters đưa tin hồi tháng 4, sau các cuộc không kích của Ukraine, Nga dường như nhanh chóng sửa chữa một số cơ sở lọc dầu quan trọng bị hư hại, giảm tỷ lệ công suất bị ảnh hưởng xuống còn khoảng 10%, thay vì gần 14% vào cuối tháng 3.
Gây sức ép lên hệ thống phòng không của Nga
Ukraine cũng đang hy vọng "áp đảo hệ thống phòng không của Nga" bằng loạt các cuộc tấn công bằng thiết bị bay không người lái.
Theo ông Hardie, các hệ thống phòng không có thể khó phát hiện và bắn hạ các UAV có kích thước nhỏ hoặc bay thấp trên mặt đất.
"Nga đã điều chỉnh hoạt động phòng không sau các cuộc tấn công bằng UAV và được cho là đã thành lập các đội chống UAS (hệ thống thiết bị bay không người lái) di động. Tuy nhiên, về mặt địa lý, Nga là một quốc gia rộng lớn, vì vậy việc đảm bảo phòng thủ ở mọi khu vực sẽ gặp khó khăn", ông Hatdielý giải.
Không chỉ vậy, so về mặt tiến độ phát triển các biện pháp đối phó với UAV tầm xa, Moskva cũng đi sau Kiev. Theo ông Hardie, Nga chưa có hệ thống cảm biến giá rẻ nào như hệ thống đang Ukraine sử dụng để phát hiện UAV.
Kết quả là các cuộc không kích nhỏ trong lãnh thổ Nga đặt Moskva vào "tình thế tiến thoái lưỡng nan”.
Với diện tích lãnh thổ rộng lớn và số lượng mục tiêu tiềm năng đáng kể dàn trải mà Ukraine có thể tấn công, Nga hoặc buộc phải bảo vệ bằng cách đưa các hệ thống phòng không ra khỏi các khu vực tiền tuyến hoặc để mặc các mục tiêu trong nước không được bảo vệ dẫn đến những gián đoạn liên tục và thiệt hại đáng kể.
Cuộc chiến tâm lý
Các cuộc tấn công sâu của Ukraine trong lãnh thổ Nga cũng đặt ra cho Điện Kremlin một vấn đề chính trị nghiêm trọng: đó là gây tâm lý hoang mang cho người dân Nga.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng chỉ ra các cuộc tấn công lẻ tẻ xuyên biên giới của Ukraine vào Nga, bao gồm cả trên bộ lẫn trên không, mang nhiều rủi ro. Thay vì đạt được mục đích chuyển hướng các đơn vị Nga ra khỏi tiền tuyến, các đợt tấn công vào vùng biên giới Nga có nguy cơ kéo căng xung đột và gây sức ép với lực lượng vốn dĩ yếu thế của Ukraine cùng với nguồn lực hạn chế.
Dẫn lời ông Rob Lee, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại - một cơ sở nghiên cứu tại Mỹ, báo Anh Telegraph đưa ra nhận định những cuộc tấn công kiểu trên có ít tác động đến cuộc xung đột ở Ukraine và không gây ra tác động chính trị trong nước nghiêm trọng đối với Tổng thống Putin.
Về phần mình, kể từ đầu năm đến nay, khi Ukraine liên tục tập kích sâu trong lãnh thổ Nga, Moskva luôn cảnh báo sẽ đáp trả tương xứng, đặc biệt là đối với các cuộc không kích nhằm vào cơ sở hạ tầng năng lượng.
Không chỉ vậy, phía Nga cũng tăng cường đảm bảo an ninh cho lãnh thổ nước mình bằng cách thiết lập vùng đệm ở Ukraine. Hồi tháng 5, Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định Nga sẽ thành lập một vùng đệm ở thành phố chiến lược Kharkov của Ukraine nhằm bảo vệ thành phố Belgorod của Nga và các khu vực đông dân lân cận trước các hệ thống pháo tiêu chuẩn của quân đội Ukraine.
Trong bối cảnh nhiều nước phương Tây, trong đó có Mỹ, "bật đèn xanh" cho Kiev sử dụng vũ khí để tấn công vào lãnh thổ Nga, Tổng thống Putin đã ngầm đưa ra những cảnh báo hạt nhân đối với các nước đang cân nhắc cho phép Ukraine tấn công bằng vũ khí của họ. Nhà lãnh đạo Nga nhấn mạnh động thái này có thể dẫn đến “hậu quả nghiêm trọng”, đặc biệt đối với “các quốc gia nhỏ và đông dân”.
Trước đó, hồi tháng 6, Bộ Quốc phòng Nga và các blogger quân sự Nga đưa tin rằng Ukraine đã kích hoạt Hệ thống pháo phản lực cơ động cao (HIMARS) nhằm vào các mục tiêu trong lãnh thổ Nga.