Công nhân hàn thép gia cố cho xe pháo tại một nhà máy ở Ukraine. Ảnh: NY1
Trong năm vừa qua, Ukraine đã tăng cường phát triển ngành công nghiệp quốc phòng, đặc biệt là khi Mỹ và châu Âu đang gặp khó khăn trong cung cấp vũ khí và hỗ trợ cho nước này.
Chính phủ Ukraine đã bỏ ra gần 1,4 tỷ USD vào năm 2024 để mua và phát triển vũ khí trong nước. Con số này tăng gấp 20 lần so với trước khi Nga tiến hành các hoạt động quân sự tại đây.
Điểm đáng chú ý là một phần lớn vũ khí hiện được mua từ các nhà máy tư nhân đang mọc lên khắp Ukraine. Các nhà máy này nhanh chóng chiếm lĩnh ngành công nghiệp từng thuộc quyền kiểm soát của các doanh nghiệp nhà nước.
Điển hình như một nhà máy súng cối tư nhân đi vào hoạt động ở miền Tây Ukraine năm 2023 đang sản xuất khoảng 20.000 quả đạn pháo mỗi tháng. Anatolli Kuzmin, chủ sở hữu nhà máy này đặt mục tiêu sản xuất 100.000 quả đạn pháo mỗi tháng và phát triển động cơ cũng như chất nổ cho máy bay không người lái (UAV).
Tuy nhiên, thiếu ngân sách và nhân lực khiến lĩnh vực quốc phòng của Ukraine gặp nhiều hạn chế.
Do đó, phát triển mạnh mẽ khu vực tư nhân có thể giúp giải quyết tận gốc tình trạng thiếu hiệu quả, cho phép các nhà máy sản xuất đẩy nhanh tiến độ sản xuất vũ khí và đạn dược.
Một công nhân kéo xe chở đạn cối tại một nhà máy ở Ukraine. Ảnh: Military.com
Ngày nay, khoảng 80% ngành công nghiệp quốc phòng nằm trong tay tư nhân, trái ngược hoàn toàn so với tình hình chỉ một năm trước đó. Ukraine gia tăng chi tiêu quân sự trong bối cảnh 60 tỷ USD viện trợ của Mỹ vẫn “mắc kẹt” tại Quốc hội và khi các quốc gia châu Âu tiếp tục gặp khó khăn trong cung cấp đủ đạn dược.
Bộ trưởng Bộ Công nghiệp chiến lược Ukraine, ông Oleksandr Kamyshin cho biết, so với năm 2023, sản lượng đạn súng cối của Ukraine cao hơn khoảng 40 lần, trong khi sản lượng đạn cho pháo đã tăng gần gấp 3. Ngoài ra, các công ty khởi nghiệp sản xuất máy bay không người lái cũng bùng nổ khi chính phủ cam kết dành khoảng 1 tỷ USD cho công nghệ này.
Theo Bộ trưởng Chuyển đổi số Ukraine Mykhailo Fedorov, hiện có khoảng 200 công ty đang tập trung sản xuất máy bay không người lái. Sản lượng tăng vọt giúp số lượng giao hàng trong tháng 12/2023 tăng gấp 50 lần so với 1 năm trước đó.
Sản xuất vũ khí trong nước của Ukraine chưa đủ để bù đắp nguồn viện trợ đang chững lại từ phương Tây, nhưng đang trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.
Trevor Taylor, một nhà nghiên cứu tại Viện Các quân chủng thống nhất Hoàng gia Anh, nói rằng thay đổi này trong lĩnh vực quốc phòng ở Ukraine là rất ấn tượng, nhưng nếu thiếu hỗ trợ từ phương Tây, nước này sẽ không có khả năng đánh bại Nga.
Ukraine đang tự chế tạo súng cối cùng đạn pháo 122 mm, 152 mm theo chuẩn Liên Xô. Các công ty nước này cũng đang tìm cách đáp ứng nhu cầu đạn pháo 155 mm chuẩn NATO, vốn dùng cho những khẩu pháo mà phương Tây viện trợ. Tuy nhiên, dây chuyền đạn pháo 155 mm của Ukraine khó lòng bắt đầu hoạt động vào nửa đầu năm nay.
Các kỹ sư lắp đặt các bộ phận của máy bay không người lái. Ảnh: Lockhaven.com
Tổng thống Volodymyr Zelensky nhận định sản xuất trong nước là chìa khóa để Ukraine duy trì năng lực quốc phòng. "Đây là lối thoát", ông Zelensky nói khi đề cập về kỳ vọng phát triển toàn diện ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine nhằm chấm dứt chiến sự.
Điều đáng lo ngại là ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine vẫn bị ảnh hưởng do tình trạng thiếu thuốc nổ trên toàn thế giới.
Tắc nghẽn trong chuỗi cung ứng, nhu cầu quốc tế tăng mạnh vì các cuộc xung đột Nga - Ukraine, Israel - Hamas đang làm cạn nguồn cung thuốc nổ và thuốc phóng tên lửa. Tình trạng này khiến các cơ sở quốc phòng Ukraine nhiều lần phải dừng sản xuất.
Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất hiện nay có lẽ là thiếu hụt nhân lực. Yaroslav Dzera, quản lý một trong những nhà máy của Ukraine tên là Armor, cho biết ông đang gặp khó khăn trong tuyển dụng và giữ chân công nhân có trình độ, đặc biệt là vì nhiều người trong số họ đã được huy động tham gia chiến đấu.
Để giảm thiểu vấn đề, Chính phủ Ukraine tuyên bố sẽ miễn nghĩa vụ quân sự đối với tất cả công nhân ngành công nghiệp quốc phòng trong tương lai.
Bất chấp những thách thức, một câu chuyện thành công là ngành công nghiệp máy bay không người lái của Ukraine. Máy bay không người lái trên biển do Ukraine sản xuất đã tỏ ra là vũ khí hiệu quả khi tấn công các tàu Nga ở Biển Đen.