Chiến hạm quân sự tham gia cuộc tập trận Zapad 2013 ở Kaliningrad. |
Trước chuyến công du tới Estonia, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence không hề biết đến từ tiếng Nga nói về phương Tây “Zapad”. Đây là một biệt danh ám chỉ một trong những cuộc tập trận lớn nhất của Nga truyền thống tổ chức tại khu vực Baltic.
Estonia, cùng với Latvia, Lít-va và Phần Lan sẽ được chứng kiến 100.000 quân nhân Nga, bao gồm cả đội hình lực lượng bọc thép 1st Guards Tank Army, tham gia vào cuộc tập trận khổng lồ diễn ra trong tháng 9 tới.
Báo động trước quy mô của cuộc tập trận, với vị trí tổ chức ngay gần khu vực Baltics, Mỹ đã điều động thêm lực lượng tới đây nhằm tăng cường sức mạnh cho lực lượng NATO đã được triển khai sẵn trước đó. Mỹ lên kế hoạch điều động thêm 3 đơn vị bao gồm 600 binh sĩ tới các nước Baltic trong khoảng thời gian diễn ra cuộc tập trận Zapad.
Phát biểu tại một cuộc họp an ninh quốc gia ở Aspen, Colorado trong tháng 7, Tướng Tony Thomas, người đứng đầu Bộ Tư lệnh tác chiến Đặc biệt Mỹ, cho biết: “Mối quan tâm lớn nhất là họ (Nga) sẽ không rời đi, và đó không phải là sự hoang tưởng”. Theo tạp chí Foreign Policy, việc Nga huy động rồi để lại một lực lượng binh sĩ quan trọng ở Belarus nhằm mục đích khiến quốc gia này “tuân thủ mệnh lệnh” và hơn thế nữa là “đe dọa” các nước Baltic. Động thái bố trí lại lực lượng cũng đem lại vị thế thuận lợi khi Nga tiến hành hành động khiêu khích đối với các quốc gia Baltic.
Hiện mọi con mắt đều đang đổ dồn về các hoạt động chuẩn bị tập trận trong tháng 8 để đón chờ xem tháng 9 tới Nga sẽ phô bày sức mạnh gì. Cho đến thời điểm này, Nga không cho phép các nhà quan sát đồng minh theo dõi cuộc tập trận – một tiêu chuẩn để xây dựng lòng tin giữa các nước đồng minh.
Một khi chuyến công du châu Âu kết thúc, Phó Tổng thống Pence sẽ quay trở về Washington. Không giống Tổng thống Donald Trump còn đang bận rộn giải quyết vấn đề hạt nhân đang nóng tại Bán đảo Triều Tiên, Phó tướng Pence biết rằng những người bạn mới của mình tại Baltic đang trông chờ vào ông sẽ không rời mắt khỏi tình trạng mà sẽ trở thành khủng hoảng quân sự tại khu vực. Nếu như người Nga lựa chọn lợi dụng lần tập trận Zapad để gây rối, Phó Tổng thống Pence có thể sẽ là nhân vật chủ chốt giải quyết khủng hoảng và đại diện phương Tây đưa ra các giải pháp đáp trả. Vậy liệu một vài chuyến đi tới châu Âu đã đủ để khiến Phó Tổng thống Pence sẵn sàng ứng phó với cuộc tập trận khủng sắp tới từ phía Nga?
Trong chuyến công du tới Estonia, Phó Tổng thống Mike Pence lên tiếng trấn an các đồng minh tại châu Âu rằng Mỹ vẫn giữ cam kết với NATO và bảo vệ châu lục. Ông tới thăm các lực lượng NATO tại Estonia và gặp gỡ những người đứng đầu chính quyền.
Hiện Phó Tổng thống đang có một đội ngũ an ninh quốc gia đầy kinh nghiệm và đạt nhiều thành tựu trong vấn đề quốc tế. Cố vấn an ninh quốc gia H.R. McMaster cũng ban Âu/Nga thuộc Hội đồng an ninh Quốc gia có thể cũng tham gia hỗ trợ Phó Tổng thống. Không chỉ có vậy, Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng dưới sự chỉ đạo của Tướng James Mattis, cùng với Tướng Curtis Scaparrotti và Bộ Tư lệnh châu Âu của ông cũng sẵn sàng giúp đỡ Pence giải quyết mối đe dọa sắp tới.
Không giống Ukraine, khi các quốc gia Baltic gặp rắc rối, các nước đồng minh NATO ngay lập tức có thể tham gia cuộc chơi, vì nhiều nước có quân đội triển khai sẵn trong khu vực.
Vậy một khi khủng hoảng quân sự xảy đến trong tháng 9 này, tin tốt là Phó Tổng thống Mike Pence có một đội ngũ hậu thuẫn tốt, như Lầu Năm Góc và Bộ Tư lệnh châu Âu, sẵn sàng giúp ông vạch ra những bước cần hành động. Tuy nhiên, tin xấu là không có quá nhiều thời gian để đưa ra quyết định cứng rắn, đặc biệt là khi quyết định đó cần phải sự đồng thuận từ liên quân hay các nước đồng minh.
Quan trọng hơn, mọi cố gắng nỗ lực của toàn bộ ban lãnh đạo cấp cao có thể bị dập tắt bởi thái độ lưỡng lự của người đứng đầu. Liệu Tổng thống Trump có sẵn sàng hành động quyết đoán, nhanh gọn trong tình huống được coi là có thể trở thành khủng hoảng quân sự chính đầu tiên của mình?
Dự kiến, cuộc tập trận quân sự Zapad 2017 (Phương Tây 2017) được tổ chức vào 14-20/9 sẽ có khoảng 100.000 binh lính Nga, 280 khí tài và 25 máy bay Nga. Địa điểm tập trận sẽ trải dài từ bán đảo Kola ở vùng viễn Tây Bắc của Nga cho tới Belarus.
Kể từ khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, Nga và Belarus đã tổ chức cuộc tập trận chiến lược chung Zapad vào các năm 1999, 2009 và 2013. Tuy nhiên, cuộc tập trận Zapad năm 2017 sẽ là lần đầu tiên kể từ khi quan hệ Nga và Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) suy giảm sau cuộc khủng hoảng Ukraine.