Ai sẽ là thủ lĩnh chính trị của Hamas sau cái chết của ông Haniyeh?

Theo tờ New York Times, ông Ismail Haniyeh là một trong những thành viên cấp cao nhất trong ban lãnh đạo Hamas, một lực lượng được phối hợp chặt chẽ mặc dù nằm rải rác trong và ngoài Dải Gaza.

Các nhà lãnh đạo của Hamas, đặc biệt là những người ở Gaza, đã nhiều lần trở thành mục tiêu của các vụ ám sát của Israel, nhưng nhóm này đều nhanh chóng cử người thay thế.

Cơ cấu lãnh đạo của Hamas thường không rõ ràng, nhưng dưới đây là những gì chúng ta biết về một số nhà lãnh đạo nổi bật nhất của Hamas - những người được cho là còn sống hoặc số phận chưa rõ ràng.

Yahya Sinwar, thủ lĩnh Hamas ở Gaza

Ông Sinwar đã tham gia thành lập Hamas vào cuối những năm 1980, khoảng thời gian người Palestine nổi dậy chống lại sự kiểm soát của Israel. Ông đã bị chính quyền Israel bắt giữ nhiều lần, phải ngồi tù hơn 20 năm ở Israel cho đến khi được thả trong một cuộc trao đổi tù nhân vào năm 2011.

Sau khi thăng tiến trong hàng ngũ Hamas, Sinwar được bầu làm lãnh đạo tổ chức này ở Gaza vào năm 2017.

Các quan chức Israel cáo buộc Sinwar là một trong những thủ lĩnh chủ mưu vụ tấn công ngày 7/10, cùng với Mohammed Deif, chỉ huy cánh quân sự của Hamas ở Gaza và Marwan Issa, phó chỉ huy, người đã thiệt mạng trong một cuộc tấn công của Israel vào tháng 3. 

Yahya Sinwar được cho là đang ẩn náu trong mạng lưới đường hầm bên dưới Gaza.

Một số lãnh đạo Hamas ở Gaza, trong đó có ông Sinwar, bị coi là cấp tiến hơn Haniyeh, thủ lĩnh vừa bị sát hại ở Iran.

Hugh Lovatt, một thành viên chính sách cấp cao tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho biết, cái chết của ông Haniyeh, người được coi là một quan điểm đối lập tương đối thực dụng, “sẽ khiến việc đạt được lệnh ngừng bắn trở nên khó khăn hơn nhiều”.

Khaled Meshal, cựu lãnh đạo chính trị Hamas

Sinh ra gần thành phố Ramallah ở Bờ Tây, ông Meshal trở thành lãnh đạo văn phòng chính trị của Hamas vào năm 1996, chỉ đạo nhóm này từ nơi lưu vong.

Hai năm sau, đặc vụ Israel đã tiêm vào cơ thể Meshal một loại thuốc độc tác dụng chậm ở Jordan, khiến ông hôn mê trước khi được cứu nhờ thuốc giải độc do Israel cung cấp như một phần của thỏa thuận ngoại giao với Jordan.

Phần lớn sự nghiệp ông Meshal di chuyển từ quốc gia Arab này sang quốc gia Arab khác, từ Kuwait, Jordan, Qatar đến Syria. Khi Meshal  thôi giữ chức vụ lãnh đạo văn phòng chính trị, ông Haniyeh đã kế nhiệm vào năm 2017. Tới nay Khaled Meshal vẫn là người có ảnh hưởng lớn trong Hamas.

Mohammed Deif, chỉ huy quân đội Hamas

Mohammed Deif, một trong những nhân vật bị tình nghi là người lên kế hoạch cho vụ tấn công Israel ngày 7/10/2023, đã gia nhập Hamas khi còn trẻ ngay sau khi tổ chức này được thành lập. Năm 2002, ông trở thành lãnh đạo cánh quân sự của Hamas, Lữ đoàn Qassam, kế nhiệm người sáng lập thiệt mạng trong một cuộc tấn công của Israel. Kể từ đó, ông Deif được cho là người dàn dựng nhiều cuộc tấn công vào Israel, bao gồm một loạt vụ đánh bom liều chết vào năm 1996.

Đầu tháng này, lực lượng Israel đã bắn phá một khu vực ven biển đông đúc của Gaza bằng đạn dược hạng nặng nhằm tìm cách sát hại ông Deif. Nhiều người Gaza đã thiệt mạng trong cuộc tấn công. Israel cho biết họ tin rằng Deif có thể đã chết, nhưng số phận của nhân vật này hiện vẫn chưa rõ ràng.

Theo tình báo Israel, Deif đứng đầu danh sách những kẻ khủng bố bị truy nã gắt gao nhất của Israel trong nhiều thập kỷ, và đã thoát chết qua ít nhất 8 cuộc tấn công nhằm cướp mạng sống của ông ta.

Năm 2014, một cuộc không kích của Israel đã giết chết vợ Deif và đứa con trai sơ sinh của họ. Các quan chức Israel tin rằng ông Deif, người đã nhiều năm không xuất hiện trước công chúng, phải sống phần lớn thời gian trong các đường hầm dưới lòng đất của Hamas.

Khalil al-Hayya, phó lãnh đạo Hamas ở Gaza

Ông al-Hayya, sống lưu vong, từng là quan chức của Hamas trong nhiều thập kỷ và hiện là cấp phó của ông Sinwar. Ông sống sót sau một vụ ám sát của Israel vào năm 2007. Khi đó, cuộc không kích nhằm vào nhà Hayya ở Gaza đã giết chết các thành viên trong gia đình trong lúc ông không có nhà.

Trước vụ ám sát ở Tehran, Hayya đã được cho là ứng cử viên kế nhiệm ông Haniyeh trong các cuộc bầu cử nội bộ Hamas trong tương lai.

Mousa Abu Marzouk, thành viên văn phòng chính trị Hamas

Theo Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, là một trong những người sáng lập Hamas, ông Abu Marzouk bắt đầu sự nghiệp chính trị của mình ở Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, nơi ông đã giúp thành lập một chi nhánh của Tổ chức Anh em, Hồi giáo Palestine, từ đó Hamas được thành lập.

Sau đó ông tới Mỹ, tham gia thành lập các tổ chức Hồi giáo, bao gồm cả những tổ chức tập trung vào chính nghĩa của người Palestine. Năm 1996, Marzouk phải đối mặt với cáo buộc tài trợ và giúp tổ chức các cuộc tấn công khủng bố của Israel khi ông đứng đầu văn phòng chính trị của Hamas.

Sau 22 tháng bị giam giữ ở Manhattan vì cáo buộc khủng bố, ông đồng ý từ bỏ tư cách thường trú tại Mỹ và cho biết sẽ không phản đối các cáo buộc khủng bố đã dẫn đến việc bắt giữ ông.

Chính quyền Mỹ sau đó trục xuất Marzouk về Jordan. Ông hiện là thành viên cấp cao của văn phòng chính trị Hamas và hoạt động linh hoạt giữa Gaza, Ai Cập và Qatar.