Ông Donald Trump tại Des Moines, Iowa, Mỹ Ảnh: AFP/TTXVN
Với các chính sách táo bạo và định hướng khác biệt, chính quyền ông Trump đang tái cấu trúc các nền tảng từng đảm bảo vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ trong hơn tám thập kỷ qua.
Khái niệm "Thế kỷ Mỹ" lần đầu tiên được nhắc đến vào năm 1941 bởi Henry Luce, nhà sáng lập tạp chí Time và Life. Ông kêu gọi Mỹ dẫn dắt toàn cầu, truyền bá các giá trị tự do, dân chủ và kinh tế thị trường. Sau Thế chiến II, Mỹ đã hiện thực hóa tầm nhìn này thông qua các chính sách kinh tế và quân sự mang tầm chiến lược - tiêu biểu là Kế hoạch Marshall nhằm tái thiết châu Âu và việc thành lập NATO để bảo vệ an ninh cho các đồng minh. Vai trò lãnh đạo đó không chỉ định hình trật tự thế giới mà còn củng cố vị thế siêu cường của Mỹ, mang lại sự thịnh vượng cho nhiều khu vực.
Tuy nhiên, chiến thắng thứ hai của ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2024 đã đánh dấu một bước ngoặt lớn. Không chỉ đơn thuần là sự trở lại chính trường, các chương trình nghị sự của ông tập trung vào các chính sách bảo hộ, rút khỏi cam kết quốc tế và tái định hình các liên minh toàn cầu. Những cam kết quan trọng như duy trì vai trò trung tâm trong NATO hay các hiệp định thương mại đa phương đang bị xem xét lại. Thay vào đó, chính quyền ông Trump ưu tiên lợi ích cốt lõi của Mỹ, tập trung vào các mục tiêu nội tại và điều chỉnh trật tự quốc tế mà Mỹ đã gắn bó trong nhiều thập kỷ qua. Những động thái này khiến nhiều người cho rằng "Thế kỷ Mỹ" đang dần nhường chỗ cho một kỷ nguyên mới, nơi vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ không còn như trước.
Những lựa chọn nhân sự của ông Trump trong nhiệm kỳ mới đã làm nổi bật định hướng chính sách đầy tranh cãi. Bà Tulsi Gabbard - người được biết đến với quan điểm thân Nga và chính quyền Syria, được đề cử làm Giám đốc Tình báo Quốc gia, gây ra nhiều ý kiến trái chiều. Quyết định này cho thấy chính quyền Trump có thể áp dụng cách tiếp cận khác biệt trong đối phó với các đối thủ chiến lược và định hình lại quan hệ quốc tế.
Ông Howard Lutnick - một nhà tài chính nổi tiếng và là người ủng hộ mạnh mẽ chính sách thuế quan bảo hộ, được bổ nhiệm làm Bộ trưởng Thương mại. Đây là một tín hiệu rõ ràng rằng chính quyền ông Trump sẽ tiếp tục ưu tiên bảo vệ lợi ích kinh tế quốc gia, thậm chí chấp nhận điều chỉnh mạnh mẽ quan hệ thương mại quốc tế.
Về y tế, ông Robert F. Kennedy Jr. - cháu trai cố Tổng thống John F. Kennedy và người nổi tiếng với quan điểm hoài nghi về vaccine, được giao giữ chức Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh. Sự bổ nhiệm này dự báo những thay đổi lớn trong chính sách y tế, đặc biệt liên quan đến vaccine và sức khỏe cộng đồng.
Những quyết định nhân sự này không chỉ phản ánh cách tiếp cận khác biệt của chính quyền ông Trump đối với các vấn đề quốc gia và quốc tế mà còn hé lộ một cấu trúc chính sách mới. Với đội ngũ lãnh đạo mang quan điểm mạnh mẽ và không ngại đối đầu, nhiệm kỳ hai của ông Trump đang định hình lại vai trò của Mỹ trên trường quốc tế cũng như trong các vấn đề nội địa.
Vai trò của Mỹ như một "người bảo hộ" toàn cầu sau Thế chiến II đã duy trì hòa bình và ổn định khu vực, nhưng giờ đây đứng trước nguy cơ bị suy giảm. Chính sách nhập cư từng giúp Mỹ thu hút nhân tài và củng cố sức mạnh kinh tế cũng đang đối mặt với các hạn chế nghiêm ngặt hơn từ chính quyền mới của ông Trump.
Mặc dù các chính sách mới có thể mang lại lợi ích ngắn hạn nhưng chúng tiềm ẩn nguy cơ phá vỡ trật tự quốc tế và tạo ra khoảng trống quyền lực. Những đối thủ như Trung Quốc và Nga có thể tận dụng cơ hội này để gia tăng ảnh hưởng, từ đó thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu.
Liệu Mỹ có thể duy trì vai trò lãnh đạo toàn cầu hay sẽ rút lui vào vị trí ít ảnh hưởng hơn? Với gần 50% cử tri Mỹ ủng hộ chương trình nghị sự của ông Trump, điều này phản ánh mong muốn của một bộ phận lớn người dân về một nước Mỹ tập trung vào lợi ích nội tại. Tuy nhiên, nếu "Thế kỷ Mỹ" thực sự kết thúc, thế giới sẽ đi về đâu và Mỹ sẽ tìm được vị trí nào trong một trật tự quốc tế mới? Đây không chỉ là câu hỏi dành riêng cho nước Mỹ mà còn là mối quan tâm chung của toàn cầu khi đối mặt với những biến động khó lường.