Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba phát biểu tại cuộc họp báo ở Tokyo, ngày 27/10/2024. Ảnh: Kyodo/TTXVN
Theo tờ Politico ngày 28/10, chính trường Nhật Bản đang đứng trước một bước ngoặt lịch sử khi liên minh cầm quyền giữa Đảng Dân chủ Tự do (LDP) và đảng Komeito mất đa số trong cuộc bầu cử bất thường vào Chủ nhật (27/10). Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2009, LDP - đảng từng thống trị chính trường Nhật Bản trong phần lớn thời gian hậu chiến - không còn nắm giữ thế đa số tại Hạ viện.
Kết quả này đánh dấu một cú sốc lớn với Thủ tướng Shigeru Ishiba, người mới nhận chức vụ lãnh đạo LDP vào tháng 9 năm nay và đã quyết định tổ chức bầu cử sớm. Động thái này ban đầu nhằm tận dụng sự trỗi dậy của nhà lãnh đạo mới và củng cố uy tín cá nhân, nhưng dường như đã phản tác dụng.
Với chỉ còn một số ít ghế chưa được công bố, liên minh LDP-Komeito không thể đạt được đa số trong Quốc hội Nhật Bản gồm 465 ghế. Đáng chú ý, hai đảng này trước đây nắm giữ tới 279 ghế, trong đó riêng LDP có 259 ghế và Komeito có 32 ghế sau cuộc bầu cử năm 2021.
Ngược lại, cuộc bầu cử mang lại tin vui cho Đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản khi họ tăng mạnh số ghế từ 98 lên hơn 130. Lãnh đạo đảng này, cựu Thủ tướng Yoshihiko Noda, đã phát biểu đầy phấn khích: "Chúng ta thực sự đang ở thời điểm trước thềm thay đổi chính phủ".
Nhiều phân tích cho rằng thất bại của LDP xuất phát từ hai nguyên nhân chính. Thứ nhất là vụ bê bối quỹ đen được phát hiện vào cuối năm 2023, khi hàng chục chính trị gia LDP bị phanh phui việc xây dựng quỹ bí mật lên tới 600 triệu yên (khoảng 4,1 triệu đô la Mỹ). Vụ bê bối này đã dẫn đến việc cựu Thủ tướng Fumio Kishida phải từ chức vào tháng 8, sau khi sa thải bốn thành viên nội các và một loạt vụ bắt giữ các trợ lý quốc hội cùng nhân viên kế toán.
Thứ hai là tình trạng lạm phát và giá cả leo thang đang gây bức xúc trong dư luận. Người dân Nhật Bản, vốn quen với môi trường giá cả ổn định, đang phải đối mặt với áp lực chi phí sinh hoạt tăng cao chưa từng có.
Về triển vọng chính trị trong thời gian tới, mặc dù LDP vẫn là đảng lớn nhất trong quốc hội, nhưng họ đang đứng trước ba lựa chọn khó khăn. Một là tìm kiếm đối tác liên minh mới ngoài đảng Komeito để đạt được con số 233 ghế cần thiết cho đa số. Hai là thành lập chính phủ thiểu số và phải thương lượng với các đảng đối lập để thông qua các chính sách quan trọng. Ba là chấp nhận để phe đối lập nắm quyền.
Thủ tướng Ishiba cũng đã phải thừa nhận tình thế khó khăn khi phát biểu trên đài NHK: "Chúng tôi đang phải chịu sự phán xét nghiêm khắc. Cử tri đang bày tỏ mong muốn mạnh mẽ rằng LDP cần phải suy ngẫm và trở thành một đảng hành động theo ý nguyện của người dân".
Diễn biến chính trị này đến vào thời điểm nhạy cảm khi Nhật Bản, nền kinh tế lớn thứ tư thế giới, đang phải vật lộn với các thách thức kinh tế và đối mặt với sự quyết đoán ngày càng tăng từ Trung Quốc trong khu vực. Việc thiếu một chính phủ ổn định có thể ảnh hưởng đến khả năng đối phó với các thách thức này của Tokyo trong thời gian tới.