Điện Biên là tỉnh biên giới ở khu vực Tây Bắc của Tổ quốc, có vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Để tăng cường công tác bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới trong tình hình mới, ngày 7/2/1963, Ban Chỉ huy Công an nhân dân vũ trang khu Tây Bắc ra Chỉ thị “Thành lập Ban Chỉ huy Công an Nhân dân vũ trang cấp tỉnh và giải thể Ban Chỉ huy Công an Nhân dân vũ trang cấp Tiểu khu”. Theo Chỉ thị số 27 của Công an vũ trang khu Tây Bắc, ngày 7/2/1963 Công an vũ trang Lai Châu được thành lập (nay là Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên).
Ngày 29/12/2003, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra Quyết định thành lập Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên thuộc Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng.
Toàn tỉnh Điện Biên hiện có 4 huyện biên giới (Mường Nhé, Mường Chà, Điện Biên, Nậm Pồ), 29 xã biên giới. Sau phân giới, cắm mốc đoạn biên giới Việt - Trung và tăng dày, tôn tạo cột mốc tuyến biên giới Việt - Lào (năm 2013), đến nay Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên quản lý, bảo vệ đoạn biên giới quốc gia dài 455,573 km với 160 vị trí/176 mốc quốc giới tiếp giáp với Lào và Trung Quốc.
Trong lịch sử ra đời, hoạt động và trưởng thành của Bộ đội Biên phòng Điện Biên, với những diễn biến chính trị phức tạp, tình hình địa bàn biên giới không ổn định, do đó nhiệm vụ chính trị của đơn vị hết sức nặng nề, phức tạp và khó khăn. Hoạt động của đơn vị được triển khai trên quy mô rộng, có chiều sâu, nội dung, hình thức phong phú. Trong thời chiến cũng như thời bình, với bản lĩnh chính trị vững vàng, các cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị đã vượt qua nhiều khó khăn gian khổ để bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, an ninh lãnh thổ, củng cố quan hệ hợp tác và kiên trì đấu tranh với bạn giải quyết nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh, giữ vững biên giới hòa bình, hữu nghị và ổn định.
Đặc biệt, trên mặt trận đấu tranh phòng, chống tội phạm, Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên thường xuyên đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả các biện pháp nghiệp vụ, nắm chắc tình hình nội, ngoại biên; xác lập và phá thành công nhiều chuyên án xâm phạm an ninh quốc gia, ngăn chặn các hoạt động lợi dụng dân tộc, tôn giáo và tội phạm ma túy xuyên quốc gia. Chỉ tính riêng giai đoạn 2009 - 2022, Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên đã tham gia giải quyết 573 vụ việc phức tạp về an ninh trật tự; tuyên truyền, vận động nhân dân giao nộp và thu giữ 7.773 khẩu súng các loại; đấu tranh có hiệu quả 2 chuyên án xâm phạm an ninh quốc gia; phối hợp với Công an tỉnh Điện Biên, Hải quan tỉnh và Công an các tỉnh Bắc Lào phát hiện và bắt giữ xử lý 1.552 vụ với 1.856 đối tượng, thu giữ 366,937 kg heroin, 51 kg ma tuý đá, 1.977.012 viên ma túy tổng hợp, 134,492 kg thuốc phiện,…
Bên cạnh đó, Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên cũng làm tốt công tác ngoại giao ở khu vực biên giới, phối hợp trong đấu tranh bảo vệ biên giới, đường biên, cột mốc với các nước bạn; giúp đỡ nhân dân ở hai bên biên giới phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo; tuyên truyền, vận động nhân dân khu vực biên giới tham gia bảo vệ đường biên, cột mốc mà xây dựng kinh tế nơi vùng biên…
Đại tá Nguyễn Thanh Dịu, Chính ủy Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên nhấn mạnh, các thế lực thù địch vẫn tăng cường thực hiện âm mưu diễn biến hòa bình, triệt để lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền hòng chia rẽ khối đại đoàn kết các dân tộc; hoạt động của các loại tội phạm ngày càng tinh vi xảo quyệt, manh động, nguy hiểm; vấn đề an ninh nông thôn, an ninh phi truyền thống tiềm ẩn diễn biến phức tạp, khó lường. Bởi vậy, lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên cần phải quyết tâm cao để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, xứng đáng với niềm tin yêu mà Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân giao cho.
Theo đó, Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên chủ động nắm chắc tình hình từ sớm, từ xa, không để bị động bất ngờ trong mọi tình huống; phát huy đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ công tác biên phòng, không ngừng nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý điều hành của cấp ủy, chỉ huy các đơn vị từ tỉnh đến cơ sở; tích cực tham mưu cho cấp ủy, chính quyền tỉnh Điện Biên phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, các lực lượng và toàn thể nhân dân trong tỉnh tham gia xây dựng và bảo vệ biên giới, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân và thế trận biên phòng toàn dân ngày càng vững chắc.
Lực lượng Bộ đội Biên phòng tích cực, chủ động thực hiện và phối hợp chặt chẽ với các ngành, các lực lượng và nhân dân các dân tộc ở khu vực biên giới tham gia đấu tranh phòng, chống có hiệu quả với các loại tội phạm, nhất là tội phạm xâm phạm an ninh quốc gia, tội phạm xuyên quốc gia về ma túy, buôn lậu, gian lận thương mại.
Với những thành tích đã đạt được, Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên vinh dự đón nhận Huân chương Chiến công hạng Nhất; nhiều tập thể, cá nhân được tặng thưởng Huân chương Chiến công các hạng và Bằng khen của UBND tỉnh Điện Biên.