Những kết quả thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW và Nghị quyết số 19-NQ/TW nhiệm kỳ qua có thể nói là cơ sở quan trọng để tiếp tục xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, công khai, minh bạch; tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của Chính phủ theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả như tinh thần Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra. Để thực hiện thành công nhiệm vụ này, Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho rằng, cần tập trung quyết liệt vào 5 nhóm giải pháp trọng tâm.
Bộ trưởng Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà. Ảnh: Việt Dũng/TTXVN
Đánh giá một cách khái quát nhất, theo Bộ trưởng, chúng ta thu được gì sau hơn 3 năm thực hiện hai nghị quyết “mở đường” cho cải cách bộ máy, tinh giản biên chế là Nghị quyết 18 và 19?
Có thể nói, Nghị quyết số 18-NQ/TW (về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả) và Nghị quyết số 19-NQ/TW (về tiếp tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập) đã giúp “6 giảm” và “6 tăng”. Cụ thể, “6 giảm” là: giảm đầu mối; giảm cấp trung gian; giảm số lượng lãnh đạo; giảm biên chế; giảm thủ tục hành chính; giảm chi cho bộ máy hệ thống chính trị. “6 tăng” bao gồm: tăng về tính khoa học tổ chức; tăng về chất lượng cán bộ; tăng về hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị; tăng chi cho đầu tư phát triển và tăng sự đồng thuận xã hội.
Đến nay, đã giảm được nhiều đầu mối bên trong các bộ, ngành và địa phương, đặc biệt giảm trên 25% đơn vị sự nghiệp, giảm 8 đơn vị hành chính cấp huyện và 557 đơn vị hành chính cấp xã; .369 thôn, bản, tổ dân phố, tương ứng giảm 39%. Biên chế công chức giảm 10,01% và biên chế viên chức giảm 11,98% so với năm 2015, vượt so với mục tiêu giảm 10% mà Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị đề ra đến năm 2021. Lũy kế từ năm 2017 đến năm 2019, chi ngân sách nhà nước đã giảm trên 15.000 tỷ đồng từ tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế và đổi mới lĩnh vực sự nghiệp công.
Trong quá trình tổ chức sắp xếp bộ máy, nhiều bộ, ngành, địa phương đã thực hiện sáng tạo, năng động và hiệu quả. Đơn cử, Bộ Công an triển khai sắp xếp tổ chức bộ máy tập trung, thống nhất, chuyên sâu, tinh gọn đầu mối, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; điều chỉnh, bố trí lực lượng theo hướng tăng cường cho cơ sở, không tổ chức cấp trung gian, nâng cao chất lượng của các cục trực thuộc Bộ. Hay cách sắp xếp của Bộ Tài chính cho thấy tư tưởng của công chức toàn ngành rất ổn định, thể hiện qua kết quả công việc cụ thể, triển khai các kế hoạch, nhiệm vụ chuyên môn hàng năm đều đồng bộ và đạt kết quả tốt.
Ở khối địa phương, nhiều tỉnh có những cách làm hay, hiệu quả. Như tỉnh Yên Bái, ngay từ đầu, Tỉnh ủy Yên Bái nhiệm kỳ 2015-2020 đã xác định việc triển khai thực hiện các nghị quyết của Đảng là một cuộc cách mạng về tư tưởng, nhận thức và hành động, phải được chuẩn bị công phu, khoa học, kỹ lưỡng, sáng tạo, gắn chặt giữa lý luận với thực tiễn; quá trình thực hiện vừa quyết tâm, quyết liệt, vừa bảo đảm đồng bộ, dân chủ, công khai, minh bạch, vừa có tính kế thừa, vừa phát huy tính chủ động, sáng tạo. Kết quả đã giảm được 405 cơ quan hành chính, đơn vị sự nghiệp cấp tỉnh, cấp huyện, bằng 25,52% so với tổng số đầu mối tổ chức, cơ quan, đơn vị năm 2015; giảm 3.780 biên chế (tính chung đã giảm 11% so với năm 2015)...
Tỉnh Quảng Ninh cũng là một trong những địa phương đi tiên phong, gương mẫu, điển hình trong việc sắp xếp lại, tinh gọn bộ máy, giảm bớt các tầng nấc trung gian, bảo đảm hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, công chức, viên chức trong hệ thống chính trị. Qua đó, đã đem lại tinh thần đổi mới sáng tạo, khơi thông và giải phóng tối đa các nguồn lực để đưa Quảng Ninh trở thành một trong những cực tăng trưởng kinh tế toàn diện của phía Bắc nước ta.
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm nhiệm kỳ Đại hội XIII được nêu trong Nghị quyết là xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Thưa Bộ trưởng, Bộ Nội vụ đặt ra giải pháp nào để thực hiện được nhiệm vụ trên?
Tiếp tục xây dựng nền hành chính nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân là quyết tâm chính trị đã được Đại hội XIII của Đảng khẳng định, cần được quán triệt đầy đủ từ nhận thức đến hành động trong thời gian tới. Trong đó, trọng tâm là xây dựng bộ máy hành chính nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, có năng lực kiến tạo phát triển, liêm chính, phục vụ nhân dân. Theo tinh thần đó, cần tập trung thực hiện 5 giải pháp trọng tâm:
Thứ nhất, tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế, chính sách xây dựng nền hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, dân chủ, pháp quyền, chuyên nghiệp, hiện đại, trong sạch, vững mạnh, bảo đảm công khai, minh bạch, quản lý thống nhất, thông suốt, hiệu lực, hiệu quả.
Thứ hai, đẩy mạnh đổi mới bộ máy Chính phủ tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả trên cơ sở tổ chức hợp lý các bộ đa ngành, đa lĩnh vực, khắc phục triệt để những chồng chéo, giao thoa về chức năng, nhiệm vụ giữa các bộ, cơ quan ngang bộ; đảm bảo nguyên tắc một việc chỉ giao một cơ quan chủ trì thực hiện và chịu trách nhiệm chính. Cùng với đó, triển khai mạnh mẽ việc xây dựng, phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số nhằm ứng dụng các tiến bộ khoa học và công nghệ để đổi mới phương thức làm việc, nâng cao năng lực quản lý, điều hành thông suốt, hiệu lực, hiệu quả của cơ quan hành chính các cấp, tạo động lực thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia một cách toàn diện để phát triển nền kinh tế số, xã hội số.
Thứ ba, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, xác định rõ trách nhiệm giữa Chính phủ với các bộ, ngành và giữa Chính phủ, các bộ, ngành với chính quyền địa phương; khắc phục tình trạng chồng chéo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn. Đồng thời, phân định rõ trách nhiệm tập thể và trách nhiệm cá nhân, bảo đảm quản lý nhà nước thống nhất, thông suốt và hiệu quả; phát huy vai trò chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm của từng cấp, từng ngành, từng đơn vị và từng cá nhân người đứng đầu bộ, ngành, địa phương và đơn vị. Ứng dụng mạnh mẽ các tiến bộ khoa học và công nghệ nhằm nâng cao năng suất, hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước.
Thứ tư, tiếp tục đẩy mạnh sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và nghiên cứu thí điểm tổ chức ở cấp tỉnh phù hợp với quan điểm chỉ đạo của Đảng “khuyến khích sáp nhập, tăng quy mô các đơn vị hành chính các cấp ở những nơi có đủ điều kiện để nâng cao năng lực quản lý, điều hành và tăng cường các nguồn lực của địa phương” và phù hợp với quy hoạch tổng thể đơn vị hành chính các cấp.
Hoàn thiện hệ thống các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng tinh gọn, có cơ cấu hợp lý, có năng lực tự chủ, quản trị tiên tiến, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; cung ứng dịch vụ sự nghiệp công cơ bản, thiết yếu có chất lượng ngày càng cao. Đẩy mạnh việc chuyển giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. Phát triển thị trường dịch vụ sự nghiệp công và thu hút mạnh mẽ các loại hình kinh tế tham gia cung cấp dịch vụ công; rà soát, chuyển đổi một số đơn vị sự nghiệp thực hiện dịch vụ công ích theo hướng quản trị doanh nghiệp, cơ chế vận hành theo mô hình quản lý doanh nghiệp. Các đơn vị sự nghiệp giáo dục, y tế cũng phải sắp xếp lại cho tinh gọn.
Thứ năm, tập trung đẩy mạnh cải cách chế độ công vụ, công chức, có cơ chế khuyến khích, khơi dậy tinh thần cống hiến vì đất nước, tạo động lực và áp lực để mọi cán bộ, công chức, viên chức hoàn thành tốt nhất nhiệm vụ được giao, tận tụy phục vụ nhân dân; có cơ chế bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung. Đây là yêu cầu có tính cốt lõi, quyết định thành công cho sự phát triển nhanh, bền vững đất nước. Chú trọng tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, nâng cao trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu và của đội ngũ công chức, viên chức.
Như Bộ trưởng vừa đề cập, có thể thấy hai giải pháp quan trọng là đổi mới bộ máy Chính phủ và sắp xếp đơn vị hành chính, vậy là trong nhiệm kỳ này chúng ta sẽ tiến thêm một bước trong sắp xếp bộ máy bộ, ngành và cấp tỉnh?
Đây là hai vấn đề cốt lõi. Với bộ máy Chính phủ, sẽ thực hiện cơ cấu lại theo hướng sắp xếp mạnh mẽ các tổ chức bên trong, các cơ quan chuyên môn thuộc Chính phủ. Bộ Nội vụ đang xây dựng đề án về cơ cấu Chính phủ, nội hàm chủ yếu là sắp xếp các đơn vị bên trong để tránh chồng chéo, trùng lắp, giao thoa, bỏ sót chức năng, nhiệm vụ, một việc chỉ giao cho một bộ quản lý, không để tình trạng nhiều bộ quản lý nhưng vẫn sót nhiệm vụ, chồng chéo và không đáp ứng được yêu cầu quản lý nhà nước trong giai đoạn mới.
Việc đổi mới bộ máy Chính phủ hướng đến phát huy đầy đủ vị trí, vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan hành chính nhà nước cao nhất, thực hiện quyền hành pháp. Chính phủ tập trung vào xây dựng thể chế kiến tạo phát triển, quản trị quốc gia và tổ chức thi hành pháp luật theo tinh thần thượng tôn pháp luật. Chính phủ có đủ năng lực, đủ khả năng giải trình; tạo ra tầm nhìn và chính sách tốt; sự tương tác thân thiện với người dân, doanh nghiệp; tạo ra và chia sẻ sự phát triển. Tích cực đổi mới phương thức hoạt động của Chính phủ theo hướng tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch để kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân; tăng cường năng lực dự báo, phân tích, đề xuất chính sách dựa trên luận cứ khoa học và thực tiễn, thích ứng với cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Bên cạnh việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, chúng ta cũng tiếp tục sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã và có nghiên cứu thí điểm đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh trên cơ sở quy hoạch tổng thể. Các đơn vị hành chính, cơ quan hành chính trực thuộc UBND cấp tỉnh cũng tiếp tục thực hiện việc sắp xếp tổ chức bên trong để đảm bảo tinh gọn. Còn việc sắp xếp theo hướng tổng thể cần phải nghiên cứu thêm.
Trân trọng cảm ơn Bộ trưởng!