Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam Phan Thái BìnhTâm phát biểu ý kiến. Ảnh: An Đăng/TTXVN.
Sáng 1/6, Quốc hội thảo luận tại hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội và ngân sách nhà nước năm 2021; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2022; tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/6/2017 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng và việc kéo dài thời hạn áp dụng toàn bộ quy định của Nghị quyết này.
Phát biểu trước Quốc hội sáng nay (1/6), đại biểu Phan Thái Bình (Đoàn Quảng Nam) nêu ra loạt vấn đề rất đáng chú ý trong việc chống thất thu thuế kinh doanh chuyển nhượng bất động sản.
Theo ông Bình, thị trường bất động sản đã góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Tuy nhiên, tình trạng "bán nhà 2 giá", tức là giá thực tế cao hơn nhiều giá kê khai trong kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản còn phổ biến, gây thất thu ngân sách.
Để khắc phục vấn đề này, đại biểu cho biết Bộ Tài chính, Bộ Tư pháp đã có nhiều văn bản để thực hiện các biện pháp chống thất thu thuế, hướng dẫn kê khai đúng giá trị chuyển nhượng. Việc này bước đầu có kết quả, nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước, đảm bảo nguồn thu. Tuy nhiên, ông Phan Thanh Bình thẳng thắn cho rằng các chỉ đạo hướng dẫn của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế thời gian qua còn "chung chung", chưa giải quyết được triệt để gốc vấn đề mà ngược lại còn phát sinh bất cập, hệ lụy trong quá trình thực hiện.
Cụ thể, hiện nay theo quy định, việc kê khai tính thuế là giá chuyển nhượng quyền sử dụng đất ghi theo giá trong hợp đồng. Trong trường hợp hợp đồng không ghi giá hoặc thấp hơn giá đất Nhà nước quy định thì giá tính thuế tính theo khung Nhà nước…
"Bản chất là thỏa thuận dân sự của người mua và bán, như vậy nguồn gốc thất thu thuế chính là sự kê khai không trung thực của một bộ phận người dân khi tham gia giao dịch. Bên cạnh đó, bảng giá đất các địa phương hiện nay không sát với thị trường, còn thấp hơn nhiều so với giá thực tế", đại biểu Bình cho biết.
Bên cạnh đó, theo đại biểu, điều này cũng đặt ra vấn đề chống thất thu thuế thì cũng gắn với việc đảm bảo quyền lợi của người sử dụng đất khi thực hiện bồi thường, hỗ trợ trong thu hồi đất.
Đại biểu nêu ra vấn đề rất lớn, đó là khi kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản thì người dân chịu mức thuế cao hơn, theo giá trị trường. Nhưng khi bị thu hồi, đền bù thì áp theo giá Nhà nước, thấp hơn giá thị trường. Điều này dẫn đến "bất bình đẳng".
Ông Bình cũng chỉ ra việc các cơ quan thuế hiện nay không có cơ sở pháp lý rõ ràng để công nhận hay không công nhận mức giá kê khai trong hợp đồng công chứng là giá giao dịch thực tế. Do vậy, khi áp dụng biện pháp để chống thất thu trong lĩnh vực này tại các địa phương không thống nhất, mỗi địa phương, mỗi người lại áp dụng một kiểu.
"Người dân phản ánh, tại một số cơ quan thuế địa phương có biểu hiện tùy tiện trong việc áp giá tính thuế. Nhiều nơi yêu cầu người dân chấp nhận giá trị tính thuế cao hơn gấp 1,5 - 2 lần giá Nhà nước quy định mới được giải quyết hồ sơ. Trường hợp thấp hơn mức trên thì bị "ngâm" hoặc "mời lên làm việc nhiều lần", trả hồ sơ về với lý do chưa sát với thị trường", ông Bình cho hay.
Tuy nhiên ông Bình cho biết, căn cứ như thế nào để sát thị trường thì không rõ ràng, không minh bạch. Thực tế, có nhiều địa phương chậm giải quyết hồ sơ, tình trạng quá hạn rất lớn. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc kinh doanh đời sống người dân.
Bên cạnh đó theo ông Bình, có một số cán bộ thuế còn nhũng nhiễu người dân và doanh nghiệp, một số người chấp nhận tiêu cực để giải quyết hồ sơ được thuận lợi. Về nguyên tắc, ông Bình cho rằng, cá nhân thực hiện 2 giá giao dịch thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật cả về hành chính và hình sự, những hành vi này cần được xử lý nghiêm minh. Tuy nhiên, các chỉ đạo Bộ Tài chính, Tổng cục thuế, UBND một số địa phương và một số cơ quan liên quan… còn chung chung thời gian qua, chưa giải quyết được các nhiệm vụ nêu trên.
Việc chỉ đạo chung chung, không có giải pháp rõ ràng về pháp lý và kỹ thuật, theo ông Bình, vô tình dẫn đến nguy cơ là công cụ phương tiện, để một số cơ quan, cán bộ thuế hay chủ thể khác như công chứng có điều kiện những nhiễu, trục lợi, tham nhũng tiêu cực, gây khó người dân.
Trước tình trạng nêu trên, đại biểu Bình đã đề nghị Quốc hội sớm hoàn thiện hành lang pháp lý về đất đai, thuế. Trong đó quy định xác định giá đất theo giá thị trường đúng như quy định của Luật đất đai. UBND các địa phương cần cập nhật, bám sát giá đất nhà nước để tính thuế và tính chi phí bồi thường cho người dân khi thu hồi đất cho người dân, đảm bảo sự công bằng trong mối quan hệ này.
"Đề nghị Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế phải quy định rõ ràng các biện pháp chống thất thu thuế theo đúng quy định pháp luật, để các cơ quan thuế địa phương đảm bảo tính thống nhất, công khai, minh bạch, đưa thị trường phát triển lành mạnh, tránh tình trạng nhũng nhiễu, lạm quyền, khó khăn cho người dân", đại biểu kiến nghị.