Theo kết luận thanh tra, trong thời kỳ thanh tra, UBND tỉnh Kiên Giang đã có nhiều cố gắng trong công tác quản lý nhà nước về khoáng sản, đã thực hiện tương đối đầy đủ các chức năng quản lý nhà nước về khoáng sản theo quy định của Luật Khoáng sản năm 2010, như: Ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật theo thẩm quyền; chỉ đạo các cơ quan chức năng lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch khoáng sản trên địa bàn; khoanh định khu vực cấm khai thác khoáng sản, khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản...
Trong thời kỳ thanh tra, UBND tỉnh Kiên Giang đã có nhiều cố gắng trong công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường; công tác bảo vệ môi trường được chú trọng. Tỉnh đã từng bước phấn đấu đảm bảo sự hài hòa giữa tăng trưởng kinh tế xã hội với bảo vệ môi trường và hướng tới tăng trưởng bền vững.
Tuy nhiên vẫn còn để xảy ra nhiều vi phạm, hạn chế. Điển hình thời kỳ năm 2011-2014, toàn bộ 145/145 đơn vị hành chính cấp xã trên địa bàn tỉnh Kiên Giang không lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất chi tiết, vi phạm Luật đất đai 2003. Kết luận thanh tra cho rằng việc chưa kiểm tra, giám sát thường xuyên dẫn đến nhiều dự án đầu tư chậm tiến độ trong thời gian dài; có trường hợp đã được gia hạn tiến độ nhiều lần nhưng chậm được xử lý theo quy định, gây lãng phí nguồn tài nguyên đất, đặc biệt là các dự án đầu tư trên địa bàn huyện Phú Quốc. Thanh tra Chính phủ đề nghị UBND tỉnh Kiên Giang chỉ đạo các cơ quan chức năng thực hiện các bước theo quy định của pháp luật để xem xét thu hồi chủ trương đầu tư, thu hồi đất đối với 43 dự án đầu tư chậm tiến độ nhiều năm.
"Trong giai đoạn từ năm 2016 đến tháng 6/2018, UBND huyện Phú Quốc và UBND các xã, thị trấn trực thuộc đã buông lỏng quản lý về đất đai, về trật tự xây dựng đô thị, dẫn tới nhiều tổ chức, cá nhân xây dựng hạ tầng trái phép trên đất nông nghiệp nhằm mục đích phân lô, tách thửa đất nông nghiệp với diện tích nhỏ để chuyển nhượng", kết luận thanh tra nêu rõ.
Qua thanh tra phát hiện từ tháng 1/2016 đến tháng 6/2017, Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Kiên Giang cho phép tách 17.808 thửa đất nông nghiệp với diện tích nhỏ (dưới 500 m2) trên địa bàn huyện Phú Quốc, dẫn tới tình trạng chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện đảo này diễn ra hết sức phức tạp, gây khó khăn trong công tác quản lý đất đai.
Kết luận thanh tra cũng cho rằng việc buông lỏng quản lý rừng của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang, Ban quản lý rừng phòng hộ Phú Quốc và Vườn quốc gia Phú Quốc dẫn tới tình trạng các hộ dân lấn chiếm đất rừng diễn ra trong một thời gian dài nhưng chậm được ngăn chặn xử lý. Thậm chí có một số hộ dân được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chồng lấn với diện tích đã cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho Vườn quốc gia Phú Quốc.
Chậm phát hiện, xử lý doanh nghiệp vi phạm khai thác khoáng sản
Cũng theo kết luận thanh tra, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với hoạt động khai thác khoáng sản của Kiên Giang chưa được chú trọng, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan tài nguyên môi trường và cơ quan thuế trong việc đối chiếu, xác nhận sản lượng tài nguyên tính thuế, dẫn đến có một số tổ chức có hoạt động khai thác khoáng sản vi phạm pháp luật về khoáng sản, như: Khai thác vượt công suất theo Giấy phép khai thác khoáng sản; khai thác khoáng sản khi giấy phép khai thác đã hết hạn; không kê khai hoặc kê khai thiếu sản lượng tài nguyên tính thuế... nhưng chậm được phát hiện và xử lý.
Qua thanh tra đã phát hiện Công ty Trách nhiệm hữu hạn Siam City Cement Việt Nam kê khai thiếu sản lượng tài nguyên thực tế khai thác, tương ứng với số tiền thuế tài nguyên phải truy thu về cho ngân sách nhà nước là hơn 2,2 tỉ đồng. Công ty Trách nhiệm hữu hạn Siam City Cement Việt Nam khai thác đá vôi vượt công suất theo Giấy phép tại mỏ đá Cây Xoài - Bãi Voi, huyện Kiên Lương, cần phải tịch thu tang vật (khối lượng khoáng sản khai thác vượt công suất) theo đúng quy định của pháp luật. Công ty Cổ phần xi măng Hà Tiên 1 khai thác đất sét tại mỏ đất sét Kiên Lương khi Giấy phép khai thác khoáng sản đã hết hạn (khai thác trái phép) và khai thác đá vôi vượt công suất theo Giấy phép khai thác khoáng sản tại mỏ đá vôi núi Trầu - núi Còm, huyện Kiên Lương.
"Các sai phạm này đã được Tổng cục Địa chất và Khoáng sản, Bộ Tài nguyên và Môi trường phát hiện, mặc dù có những lý do khách quan, nhưng chưa được xử lý kịp thời theo đúng quy định của pháp luật. Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh thiếu đôn đốc, chưa có biện pháp cương quyết trong việc thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, thuế tài nguyên từ hoạt động khai thác khoáng sản, dẫn đến tình trạng nợ đọng kéo dài về tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, thuê tài nguyên từ hoạt động khai thác khoáng sản nhưng chậm được xử lý theo quy định của pháp luật" - kết luận thanh tra nêu rõ.
Kiểm điểm trách nhiệm để xảy ra vi phạm
Để xảy ra những sai phạm trên, theo Thanh tra Chính phủ, Chủ tịch UBND tỉnh Kiên Giang thời kỳ 2011-2017 chịu trách nhiệm trong công tác chỉ đạo, điều hành chung; còn Thủ trưởng các sở, ngành và chủ tịch UBND các huyện, thành phố trực thuộc chịu trách nhiệm chính.
Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo Chủ tịch, các Phó Chủ tịch tỉnh có liên quan kiểm điểm trách nhiệm để xảy ra những thiếu sót, vi phạm đã nêu tại kết luận.
Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc cần có biện pháp xử lý kiên quyết đối với các công trình xây dựng trái phép trên đất nông nghiệp, xử lý nghiêm hành vi sử dụng đất trái mục đích đối với đất nông nghiệp trên địa bàn huyện; thanh tra việc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với các hộ gia đình, cá nhân liên quan đến đất rừng thuộc Vườn quốc gia và rừng phòng hộ Phú Quốc.
Tỉnh Kiên Giang rà soát lại tiến độ thực hiện các dự án đầu tư chậm tiến độ, vi phạm pháp luật về đầu tư, đất đai; thực hiện các thủ tục theo quy định của pháp luật, cương quyết thu hồi chủ trương đầu tư hoặc thu hồi dự án gắn với thu hồi quyền sử dụng đất đối với 43 dự án đầu tư chậm triển khai, vi phạm pháp luật về đầu tư.