Đại biểu Nguyễn Tấn Tuân (Khánh Hòa) đánh giá: Báo cáo của Chính phủ đã thể hiện tinh thần đổi mới, dân chủ, đoàn kết, đồng thuận của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân trong điều kiện kinh tế thế giới suy giảm; tình hình chính trị bất ổn ở một số khu vực; tình hình biển Đông diễn biến phức tạp, khó lường; thiên tai diễn ra liên tiếp trong nhiều năm. Trong khó khăn, chúng ta đã vững vàng vượt qua, rút ra nhiều bài học quý giá về sự điều hành, quản lý kinh tế - xã hội, giữ vững chủ quyền, trật tự an toàn xã hội, tạo ra một môi trường xã hội đoàn kết để xây dựng đất nước ngày càng phát triển.
Theo phân tích của đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa (Thành phố Hồ Chí Minh), năm qua đất nước đạt được 2 thành tựu nổi bật. Trước tình hình kinh tế bị tác động mạnh bởi những diễn biến khó lường như nền kinh tế thế giới phục hồi chậm, giá dầu thấp, một số nước phá giá đồng tiền, tranh chấp chủ quyền biển đảo trên Biển Đông ngày càng phức tạp... Tuy vậy, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực, bằng những giải pháp linh hoạt và phù hợp, vẫn đảm bảo tăng trưởng kinh tế cao hơn năm trước, ở mức 6,5%, đảm bảo thu ngân sách, đây là một thành công lớn. Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa đánh giá cao việc Việt Nam đã chủ động thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng hơn. Các Hiệp định thương mại tự do được ký kết đã mở ra cơ hội cho nền kinh tế Việt Nam phát triển.
Tán thành với các nhóm giải pháp mà Chính phủ đưa ra, nhiều đại biểu Quốc hội đã đi sâu phân tích những mặt còn hạn chế, yếu kém của kinh tế nước ta. Cụ thể nền kinh tế vẫn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức lớn. Năng suất lao động, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh còn thấp. Cân đối ngân sách khó khăn, bội chi còn cao; nợ công tăng nhanh, áp lực trả nợ lớn, nợ xấu còn lớn và xử lý nợ xấu còn nhiều vướng mắc; doanh nghiệp trong nước và khu vực nông nghiệp, xuất khẩu nông sản đang rất khó khăn; nhập siêu tăng trở lại. Thể chế kinh tế thị trường chậm được hoàn thiện, còn nhiều hạn chế, các loại thị trường vận hành chưa thông suốt. Thất nghiệp, thiếu việc làm vẫn đang là vấn đề xã hội bức xúc; chất lượng nguồn nhân lực thấp...
Thúc đẩy nông nghiệp phát triển tương xứng
Quan tâm tới vấn đề phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, nhiều đại biểu Quốc hội đã đi sâu phân tích, đề xuất nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy nông nghiệp phát triển tương xứng với vị trí, tầm quan trọng của nó trong nền kinh tế đất nước.
Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Bình Định) tán thành với mục tiêu tái cơ cấu nền nông nghiệp như trong Báo cáo Chính phủ đã nêu, trong đó tạo điều kiện, khuyến khích các doanh nghiệp mọi thành phần kinh tế đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, đẩy mạnh mô hình sản xuất theo hướng liên kết chặt chẽ giữa kinh tế hộ gia đình và doanh nghiệp với thị trường... Đại biểu nhấn mạnh, để cạnh tranh trong lĩnh vực nông nghiệp với các nước lớn trong giai đoạn hội nhập sâu rộng như hiện nay, thì sản xuất quy mô lớn phải định hướng được thị trường đầu ra. Đại biểu lưu ý, phải đảm bảo năng lực quản lý, năng lực tài chính để có thể vượt qua những rủi ro của thị trường, nhưng đây là việc mà nông dân không thể tự làm được mà cần phải có doanh nghiệp kết hợp cùng. Đại biểu nêu: "Làm sao để doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm đầu ra khi giá xuống thấp, cũng như làm sao để người dân cung cấp sản phẩm cho doanh nghiệp khi giá trên thị trường tăng, mặc dù hai bên đã có cam kết bao tiêu sản phẩm. Theo tôi, để đảm bảo liên kết này chặt chẽ, cần có bên thứ ba đứng ra bảo lãnh cho cả hai bên". Nhắc lại việc tăng cường liên kết 4 "nhà", đại biểu Nguyễn Văn Cảnh cho rằng để phát huy hiệu quả thì cần có "nhà" thứ 5 đó là ngành tài chính. Đây cũng chính là mắt xích quan trọng bổ sung cho liên kết các nhà trong sản xuất nông nghiệp, tạo ra liên kết hiệu quả hơn - đại biểu khẳng định. Theo đó nhà tài chính tham gia sẽ cung cấp nguồn vốn trung và dài hạn, để doanh nghiệp đẩy mạnh đầu tư công nghệ cho sản xuất nông nghiệp, giúp tăng năng suất và chất lượng sản phẩm, tăng sức cạnh tranh cho nông nghiệp Việt Nam. Theo đại biểu đây cũng là bên thứ ba bảo đảm liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân. Nhà tài chính có đủ năng lực để bảo lãnh doanh nghiệp thực hiện cam kết thu mua sản phẩm của nông dân khi giá tăng và cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp khi có những ràng buộc bảo đảm nông dân cung cấp sản phẩm cho doanh nghiệp không phụ thuộc vào sự biến động giá cả của thị trường, thông qua các hợp đồng cấp vốn để đảm bảo đầu vào cho nông dân.
Đại biểu Khúc Thị Duyền (Thái Bình) cho rằng, tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng nông thôn mới là một chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước và được nhân dân đồng tình ủng hộ. Tuy nhiên, chỉ tiêu phấn đấu thực hiện đến năm 2020 có 50% xã đạt nông thôn mới, 65% - 70% lao động trong lĩnh vực nông nghiệp được đào tạo, 70% số xã đạt tiêu chí về môi trường là tương đối khó. Cụ thể, Chính phủ phấn đấu đến cuối năm 2015 có 1.500 xã đạt tiêu chí nông thôn mới, nhưng đến nay mới chỉ đạt 16,8%. Bởi, ngoài các xã đã đạt nông thôn mới, thì những xã chưa đạt đều thuộc diện tương đối khó khăn.
Theo đại biểu, thời gian qua, Chính phủ đã có nhiều chính sách đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn, nhưng còn dàn trải, manh mún, nhỏ lẻ; đặc biệt đầu tư cho nông dân trồng lúa còn rất thấp. Do đó, để thực hiện các chỉ tiêu đề ra trong lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Chính phủ cần có sự đầu tư, hỗ trợ cho những xã khó khăn về các công trình công cộng (trường học, trạm y tế, nhà văn hóa…). Chính phủ phải có chính sách để nông dân tích tụ ruộng đất, thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông thôn, từ khâu sản xuất, chế biến đến tiêu thụ sản phẩm. Mặt khác, Nhà nước cần có chính sách để phát triển công nghiệp trong nông nghiệp; đầu tư cho doanh nghiệp và có chính sách hỗ trợ để họ tạo nhiều việc làm cho người lao động; quan tâm phát triển sản xuất công nghiệp nông thôn; đào tạo nghề cho nông dân…
Điều chỉnh kịp thời các chính sách để hội nhập thành công
Tiếp tục hoàn thiện thể chế, rà soát, điều chỉnh kịp thời các chính sách, giải pháp để chủ động hội nhập có hiệu quả khi đàm phán xong các Hiệp định thương mại tự do và Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm, cho rằng đây là một trong những giải pháp cần chú trọng trong năm 2016.
Đại biểu Nguyễn Cao Sơn (Hòa Bình) đánh giá việc kết thúc đàm phán TPP là cơ hội để Việt Nam tham gia sân chơi chung với các nền kinh tế lớn trên thế giới. Tuy nhiên, việc tham gia TPP cũng đặt ra những thách thức không nhỏ đối với doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Để giúp các doanh nghiệp chủ động hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới, đại biểu Nguyễn Cao Sơn đề nghị trong nhóm các giải pháp đã nêu, Chính phủ cần tăng cường các biện pháp tuyên truyền, hướng dẫn, hỗ trợ doanh nghiệp, doanh nhân tiếp cận thông tin đầy đủ về Hiệp định; chuẩn bị các điều kiện và cơ chế, chính sách phù hợp giúp doanh nghiệp Việt Nam hội nhập bền vững. Đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp, đại biểu đề xuất cần có chính sách hỗ trợ các doanh nghiệp mở rộng, hiện đại hóa quy trình sản xuất, xây dựng phát triển thương hiệu hàng Việt Nam, tạo thế vững chắc trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.
Đại biểu Trần Khắc Tâm (Sóc Trăng) cho rằng, 9 năm trước khi Việt Nam tham gia WTO nhiều người nghĩ rằng kinh tế nước ta có thể tăng trưởng từ 8 - 9% trong 10 năm liên tiếp. Nhưng thực tế lại khác, bởi sự bất ổn bên ngoài và yếu kém bên trong đã làm cho Việt Nam nhiều phen lao đao sau khi gia nhập WTO. Do đó, để hội nhập TPP thành công, cần có thể chế và con người hội nhập. Cụ thể, phải tiếp tục sửa đổi, hoàn thiện hệ thống pháp luật hơn nữa và sự đồng lòng từ trên xuống dưới. Trước mắt phải loại bỏ bằng được những cán bộ, công chức nhũng nhiễu, yếu kém ra khỏi bộ máy, đại biểu kiến nghị.
Tiếp tục đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực
Đánh giá nguồn nhân lực là điểm mấu chốt, tạo đòn bẩy cho phát triển kinh tế - xã hội, nhiều đại biểu Quốc hội đề nghị công tác này cần được tiếp tục quan tâm, đầu tư trong năm tiếp theo.
Đại biểu Nguyễn Ngọc Hòa nêu một thực trạng: Có rất nhiều bạn trẻ được đào tạo bài bản ở nước ngoài; nhiều cha mẹ và các cháu có mong muốn học xong trở về Việt Nam, nhưng rất tiếc chúng ta đã lãng phí nguồn lực quý báu do thiếu cơ chế phù hợp để khai thác và phát huy nguồn lực này. Đại biểu lấy một minh chứng cụ thể, đã có 13 cháu được nhận học bổng Đường lên đỉnh Olympia để đi du học, nhưng sau đó 12/13 cháu ở lại nước ngoài, không trở về nước. Đại biểu đặt câu hỏi, liệu chúng ta có trăn trở về điều này hay không, trong khi nhiều địa phương đang phải cố gắng cân đối ngân sách cho đào tạo thạc sỹ và tiến sỹ. Đại biểu kiến nghị thời gian tới cần có sự đột phá mạnh mẽ trong việc thu hút, sử dụng và phát huy nhân tài, trong đó chú trọng nguồn nhân lực đã được xã hội đầu tư bài bản, không chỉ dựa vào nguồn nhân lực do Nhà nước đầu tư đào tạo. "Làm thế nào có thể thu hút lực lượng này vào làm việc trong hệ thống chính trị thông qua một cơ chế thi tuyển rộng rãi, công khai, minh bạch, dựa trên những tiêu chí tuyển chọn khách quan, khoa học, có biện pháp mạnh, kiên quyết để tinh giản bộ máy, rà soát hợp lý hóa các đầu mối, nghiên cứu hợp nhất với các bộ phận, tránh chồng chéo để nâng cao năng suất lao động"- đại biểu đề xuất.
Còn theo quan điểm của đại biểu Ma Thị Thúy (Tuyên Quang) cần tiếp tục chỉ đạo thực hiện tốt đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo hướng chú trọng việc thông tin, tuyên truyền trực tiếp cho lao động nông thôn. Trong quá trình đào tạo, nghề đào tạo phải đa dạng, cụ thể, sát yêu cầu của người dân và thực tiễn sản xuất tại địa phương; khuyến khích hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc chủ động đào tạo, nâng cao tay nghề của người lao động và tập trung kiểm tra, đánh giá hiệu quả đầu ra, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thu nhập của lao động nông thôn, góp phần hoàn thành mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.
Chiều 2/11, các đại biểu Quốc hội tiếp tục thảo luận tại Hội trường về kết quả thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2015 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2016.