Quang cảnh Hội thảo.
Hội thảo thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà khoa học, nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa thuộc Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Viện Sử học Việt Nam, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, tỉnh Thanh Hóa.
Tại Hội thảo, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu đã tập trung thảo luận, đưa ra các bằng chứng khoa học nhằm làm rõ thêm nguồn gốc quê hương, thân thế, sự nghiệp của Nhà Sử học Lê Văn Hưu. Điển hình như Nhà nghiên cứu Phạm Tấn với tham luận “Kẻ Rỵ (làng Phủ Lý), quê hương của Nhà sử học Lê văn Hưu - từ cội nguồn đến thế kỷ XIII”. Phó Giáo sư, Tiến sỹ Nguyễn Đức Nhuệ với tham luận “Tiểu sử và sự nghiệp của Lê Văn Hưu”; Phó Giáo sư, Tiến sỹ Đào Tố Uyên với tham luận “Nhân cách sử học Lê Văn Hưu”… Thông qua quá trình nghiên cứu công phu, nghiêm túc, tâm huyết và trách nhiệm, các tác giả đã khẳng định giá trị, ý nghĩa của bộ Đại Việt sử ký và những đóng góp to lớn của Lê Văn Hưu cho nền sử học nước nhà.
Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận được 37 báo cáo khoa học có chất lượng chuyên môn cao của 42 tác giả là các nhà sử học, nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam, tỉnh Thanh Hóa, Hội Sử học Việt Nam, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội… Các báo cáo tập trung vào 3 nhóm vấn đề gồm: "Lê Văn Hưu - Thời đại, quê hương và hành trạng"; "Sự nghiệp sử học của Lê Văn Hưu"; "Di sản Lê Văn Hưu và vấn đề bảo tồn, phát huy giá trị di sản".
Phát biểu tại Hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa Đầu Thanh Tùng trân trọng cảm ơn các nhà khoa học đã dày công nghiên cứu, tập hợp tư liệu về Bảng nhãn Lê Văn Hưu và bộ Đại Việt sử ký; sự phối hợp trách nhiệm của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam với UBND tỉnh Thanh Hóa trong việc chuẩn bị nội dung, triển khai tổ chức Hội thảo. Đồng thời, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa bày tỏ mong muốn thông qua những tham luận và ý kiến trình bày tại Hội thảo sẽ làm phong phú, sâu sắc thêm những thông tin về cuộc đời, sự nghiệp, tôn vinh những cống hiến to lớn của Nhà Sử học Lê Văn Hưu và bộ Đại Việt sử ký đối với quê hương, đất nước.
Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam Trần Đức Cường khẳng định: Năm 2022 là vừa tròn 750 năm ra đời bộ Quốc sử đầu tiên của Quốc gia Đại Việt cũng là 700 năm Ngày mất của Nhà Sử học Lê Văn Hưu, việc tổ chức Hội thảo khoa học “Lê Văn Hưu và Đại Việt sử ký” như một lời tri ân, tôn vinh Tổ sư nghề viết Sử Việt Nam Lê Văn Hưu và thông qua đó tôn vinh nghề viết sử, khẳng định vai trò không thể thay thế của Sử học trong các Vương triều Trần, Lê, Nguyễn trước đây, cho đến Việt Nam hiện nay và mãi mãi về sau.
"Qua quá trình tổ chức Hội thảo, chúng tôi nhận thấy các vấn đề về tiểu sử, hành trạng của Lê Văn Hưu và bộ Đại Việt sử ký sẽ vẫn tiếp tục phải đi sâu nghiên cứu và thảo luận nhiều hơn nữa trong thời gian tới, để lớp hậu thế sẽ tiếp tục bảo tồn, phát huy giá trị di sản Lê Văn Hưu, hướng tới chương trình Kỷ niệm 800 năm Ngày sinh của Danh nhân văn hóa lớn Việt Nam, Tổ sư ngành Sử Lê Văn Hưu vào năm 2030", ông Trần Đức Cường nói.
Hội thảo đã khẳng định tài năng, tôn vinh công lao và những đóng góp đặc biệt của Nhà sử học Lê Văn Hưu trong lịch sử dân tộc, góp phần tuyên truyền, giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc cho các thế hệ, giới thiệu, quảng bá truyền thống lịch sử, văn hóa, vùng đất và con người xứ Thanh đến đông đảo bạn bè trong nước và quốc tế.
Tại Hội thảo, các ý kiến đều khẳng định, Lê Văn Hưu là người xây nền, đắp móng cho nền sử học nước nhà, là tác giả của Đại Việt sử ký - bộ Quốc sử đầu tiên của đất quốc gia, dân tộc Việt Nam. Ông còn là một nhà giáo dục kiệt xuất, một tấm gương, một nhân cách hoàn hảo và cao hơn, ông là một danh nhân văn hóa tiêu biểu. Hội thảo đi đến thống nhất thời gian tới sẽ phối hợp với các ngành chức năng xây dựng đề án đề nghị UNESCO tôn vinh ông là Danh nhân văn hóa thế giới.
Lê Văn Hưu sinh năm Canh Dần (1230) trong một dòng họ nổi tiếng ở làng Phủ Lý, nay là xã Thiệu Trung, huyện Thiệu Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Được thừa hưởng những truyền thống tốt đẹp của dòng họ, từ thuở nhỏ, ông đã sớm thể hiện tư chất thông minh và có chí hướng lập công danh làm rạng rỡ quê hương, đất nước. Năm 18 tuổi, Lê Văn Hưu thi đậu Bảng Nhãn trong khoa thi đầu tiên của nhà Trần lấy Khôi nguyên.
Bảng nhãn Lê Văn Hưu là tác giả của tác phẩm lịch sử nổi tiếng “Đại Việt sử ký”, bộ sách gồm 30 quyển, trình bày diện mạo lịch sử nước ta qua gần 15 thế kỷ (từ năm 207 trước công nguyên đến năm 1244). Đây là bộ quốc sử đầu tiên ở nước ta, được vua Trần Thánh Tông xuống chiếu ban khen và được Ngô Sĩ Liên, sử thần thời Hậu Lê căn cứ để biên soạn “Đại Việt Sử ký toàn thư”; đồng thời Ngô Sĩ Liên đã đánh giá Lê Văn Hưu là "Đại thủ bút đời Trần”. Bộ Quốc sử Đại Việt sử ký ngay từ khi mới ra đời đã có những đóng góp xứng tầm vào những kỳ công xây dựng và bảo vệ đất nước, đưa Vương triều Trần phát triển đến đỉnh cao huy hoàng. Lê Văn Hưu vì thế đã trở thành Tổ sư của nền Sử học Đại Việt - Việt Nam, tất cả đều được bắt đầu từ sự kiện trọng đại này.
Sinh thời, Bảng nhãn Lê Văn Hưu là người có tư tưởng thấm nhuần đạo lý của Nho giáo. Trong quá trình làm quan, ông luôn yêu thương dân chúng, chăm lo cho đời sống của nhân dân và cống hiến, phụng sự triều đình, với mong muốn góp phần xây dựng một xã hội hài hòa, đất nước thái bình, thịnh vượng. Ông mất vào năm Nhâm Tuất (1322), hưởng thọ 93 tuổi. Hiện nay, phần mộ, bia ký khắc ghi tiểu sử, ca tụng tài đức, sự nghiệp của ông vẫn còn trên đất Thiệu Trung.