Nội dung giải trình của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Nguyễn Xuân Cường về tái cơ cấu nhanh nền nông nghiệp Việt Nam, điều chỉnh bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới... được các đại biểu quan tâm.
Nhiều đại biểu Quốc hội nhận định, tích tụ ruộng đất để sản xuất hàng hóa quy mô lớn, thay đổi phương thức sản xuất là một trong những giải pháp quan trọng nhằm tái cơ cấu nông nghiệp. Tuy nhiên, phương thức này còn gặp nhiều hạn chế trong việc thực hiện tại các địa phương.
Đại biểu Hà Thị Minh Tâm (Hà Nam) nêu rõ tích tụ ruộng đất là chủ trương đúng và đã được một số địa phương triển khai thực hiện nhưng còn gặp nhiều lúng túng khi giải quyết các vấn đề nảy sinh, nhất là về cơ chế chính sách, phương thức thu hút đầu tư của địa phương đối với các doanh nghiệp tham gia ở các khu nông nghiệp công nghệ cao; chưa có sự thống nhất và hướng dẫn cụ thể của các bộ, ngành, địa phương thực hiện đảm bảo đúng quy định. Bên cạnh đó, việc canh tác còn manh mún, chưa gắn sản xuất với khoa học công nghệ hiện đại.
Đại biểu Quốc hội Lý Tiết Hạnh (Bình Định) phát biểu ý kiến. |
Một bộ phận người dân băn khoăn về một số vấn đề khi thực hiện tích tụ ruộng đất như: Việc giải quyết việc làm cho lao động nông nghiệp dư thừa, trong đó phụ nữ là chủ yếu; giá hình thức thuê đất; giải pháp giải quyết cụ thể khi doanh nghiệp kết thúc hợp đồng dài hạn hay khi bị thua lỗ, phá sản, dừng hoạt động... rất khó xác định trách nhiệm thuộc về doanh nghiệp hay người dân... Khi có sự thay đổi cơ chế chính sách pháp luật liên quan đến nông nghiệp, sau thời gian dài hạn 20 năm hoặc lâu hơn nữa, liệu có bảo đảm được hiện trạng mặt bằng đất đai cũng như quyền lợi của người dân hay không, nhiều đại biểu đặt câu hỏi.
Để đẩy mạnh tái cơ cấu nông nghiệp, đại biểu Hà Thị Minh Tâm đề nghị Quốc hội, Chính phủ giao các bộ, ngành chức năng nghiên cứu ban hành các văn bản pháp luật, cơ chế chính sách có liên quan, chỉ đạo hướng dẫn cụ thể các quy định, phương pháp thực hiện tích tụ ruộng đất, tạo cơ sở pháp lý phù hợp với tình hình cụ thể của địa phương; quan tâm đầu tư trung hạn, dành nguồn lực nhất định cho phát triển nông nghiệp; tăng cường ưu tiên cho khoa học công nghệ nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp công nghệ cao đến 2020 của Chính phủ. Bên cạnh đó, Chính phủ cần quan tâm đào tạo dạy nghề cho lao động nông thôn dư thừa; chú trọng đào tạo đội ngũ cán bộ cơ sở và người lao động lành nghề, các khu công nghiệp công nghệ cao để thích ứng với việc chuyển giao công nghệ và kỹ năng lao động chuyên nghiệp tại các khu vực này.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cần phối hợp với các bộ, ngành kiểm soát chặt chẽ giống cây trồng vật nuôi, thuốc bảo vệ thực vật, thú y, phân bón... quản lý chặt chẽ đất đai; quy hoạch đất đai, tái cơ cấu ngành nông nghiệp phải đặt trong tổng thể tái cơ cấu nền kinh tế. Bộ nghiên cứu tham mưu cho Chính phủ chỉ đạo hình thành các trung tâm nghiên cứu, sản xuất giống cây trồng, vật nuôi ngay tại các tỉnh có tỷ trọng nông nghiệp cao. Như vậy sẽ lựa chọn được giống cây con phù hợp về thời tiết, nguồn nước, thổ nhưỡng tại địa phương để đáp ứng yêu cầu sản xuất bền vững. Muốn thực hiện hiệu quả sự gắn kết giữa chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và tái cơ cấu ngành nông nghiệp phải hướng đến mục tiêu cuối cùng là Chính phủ tạo "sàn diễn", khoa học công nghệ tiên phong dẫn đầu, doanh nghiệp đua tài và nhân dân tham gia hưởng lợi - đại biểu nhấn mạnh.
Cùng quan điểm, đại biểu Bùi Thanh Tùng (Hải Phòng) dẫn chứng: Theo quy định tại Điều 129 và 130, Luật Đất đai năm 2013 quy định hạn mức giao đất nông nghiệp không quá 2 ha cho mỗi loại đất và hạn mức nhận, chuyển nhượng quyền sử dụng đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân không quá 10 lần hạn mức giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân. Thực tế hiện nay ở thành phố Hải Phòng có những nông dân đã tích tụ đến 40 ha đất nông nghiệp và có doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất nông nghiệp với quy mô hàng trăm ha.
Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, Phùng Quốc Hiển, nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội thảo luận vấn đề tích tụ ruộng đất, Chương trình xây dựng nông thôn mới rất cụ thể, sâu sắc. Các đại biểu đánh giá cao sự cố gắng của đoàn giám sát, cơ bản tán thành với báo cáo giám sát về những kết quả đã đạt được, hạn chế, vướng mắc, nguyên nhân trong quá trình ban hành chính sách và tổ chức thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (giai đoạn 2010 - 2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp. |
Như vậy, hạn mức giao đất nông nghiệp là quá thấp so với thực tiễn. Diện tích nhỏ không thể áp dụng cơ giới hóa, tạo ra sản phẩm sản lượng đủ lớn để cung cấp sản phẩm cho thị trường, nhất là thị trường xuất khẩu. Đại biểu Bùi Thanh Tùng kiến nghị Chính phủ và Quốc hội sớm xem xét, sửa đổi bổ sung Điều 129 và 130 của Luật Đất đai năm 2013 theo hướng tăng hạn mức dẫn tới dỡ bỏ hạn mức đất nông nghiệp, tạo điều kiện phát triển sản xuất nông sản hàng hóa tập trung an toàn thực phẩm.
Đại biểu Nguyễn Đắc Vinh (Nghệ An) cho rằng Quốc hội, Chính phủ cần tập trung phát huy chủ thể xây dựng nông thôn mới là người dân; khuyến khích người dân nông thôn, đặc biệt là thanh niên, phát huy tinh thần khởi nghiệp, sẵn sàng vay vốn đầu tư, tiếp nhận kiến thức khoa học kỹ thuật mới, xây dựng các mô hình kinh tế nông nghiệp hiệu quả, phát triển các mô hình gia trại, trang trại, liên kết với nhau xây dựng hợp tác xã kiểu mới. Chính quyền các cấp cần đóng vai trò kiến tạo, đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật hợp lý, khuyến khích và tạo điều kiện tích tụ ruộng đất, trợ giúp, hướng dẫn người dân sản xuất, kinh doanh hiệu quả hơn.