Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV: Giải quyết 'áp lực kép' trong xây dựng nông thôn mới 

Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan và Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh đã phát biểu, làm rõ thêm một số nội dung được các đại biểu Quốc hội đề cập, liên quan đến Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. 

Xem xét lại cơ chế ủy quyền, phân cấp 

Thống nhất với quan điểm tiếp cận của Đoàn giám sát với những đánh giá thỏa đáng, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn chia sẻ, vấn đề được đại biểu Quốc hội nêu về việc hệ thống văn bản hướng dẫn "cồng kềnh" xuất phát từ quan điểm mong muốn tiếp cận đa mục tiêu; đồng thời, sự phối hợp "trên dưới, ngang dọc" chưa chặt chẽ, khi thiết kế chương trình phức tạp nhưng nguồn lực hạn chế. 

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, đề xuất về xem xét lại cơ chế ủy quyền, phân cấp, nhất là về nguồn vốn cho cấp huyện là một giải pháp khả thi. Bộ trưởng nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, cùng với mục tiêu giải ngân, phải đảm bảo được tất cả những chỉ tiêu, mục tiêu đã đề ra để có được nông thôn mới phát triển bền vững. 

Bên cạnh những chính sách chung trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho hay, có cơ chế đặc thù cho riêng các vùng miền và sự chênh lệch giữa các địa phương, cùng trong một vùng miền nhưng có những tỉnh vượt lên. Do đó, khi tiếp cận và vận hành chương trình, vướng mắc nhất là ở những địa phương dưới mức trung bình. Đối với vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông cho biết sẽ trình với Ban Chỉ đạo Trung ương các Chương trình mục tiêu quốc gia trong thời gian tới để tính toán, cân nhắc có giải pháp.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, những kết quả đạt được đến nay trong việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới có thể chậm, chưa đạt đủ mục tiêu, nhưng đó cũng là những cố gắng rất lớn của các địa phương, trong bối cảnh nguồn lực hỗ trợ từ Trung ương giảm gần một nửa nhưng mục tiêu không thay đổi. Tuy các địa phương đã rất nỗ lực song hiện nay nhiều nơi đã bắt đầu “đuối”.

Bộ trưởng nhận định, thời gian tới, có những chỉ tiêu về xây dựng nông thôn mới cần xem xét lại. Nêu một thực tế là khi sau khi xã hoàn thành tiêu chí nông thôn mới, các nguồn lực hỗ trợ không còn, Bộ trưởng đánh giá, thực tế này đã cho thấy việc thiết kế chương trình mục tiêu còn "lỏng lẻo". Áp lực kép đến từ việc một phần mong muốn tất cả các xã đều đạt nông thôn mới để hoàn thành đúng chỉ tiêu, nhưng khi đã đạt chuẩn nông thôn mới, nguồn lực hỗ trợ sẽ bị giới hạn. Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh, những vấn đề trong thiết kế chính sách cần được xem xét lại theo hướng hỗ trợ tạo năng lực cụ thể cho địa phương, bởi nguồn lực Nhà nước không thể hỗ trợ được hết mà về lâu dài cần phát huy được năng lực của cộng đồng.

Phân quyền nhiều hơn cho địa phương

Bày tỏ sự đồng tình với Báo cáo của Đoàn giám sát, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc Hầu A Lềnh cho biết sẽ tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội đã nêu tại phiên họp. Để khắc phục những vướng mắc được đại biểu Quốc hội nêu, Bộ trưởng cho biết, thời gian tới, Ủy ban Dân tộc sẽ phối hợp với các bộ, ngành tham mưu với Chính phủ nghiên cứu, thiết kế mô hình Ban Chỉ đạo các cấp về thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi thống nhất từ Trung ương đến địa phương nhằm đảm bảo hoạt động hiệu quả hơn.

Về vấn đề hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện chương trình, Bộ trưởng Hầu A Lềnh cho biết, hiện Ủy ban Dân tộc đang là cơ quan chủ trì. Đây là chương trình mục tiêu quốc gia lớn, với hệ thống văn bản hướng dẫn được tích hợp từ các chính sách, văn bản có liên quan đến chính sách dân tộc ở các giai đoạn trước đây còn hiệu lực đến năm 2020 cùng một số chính sách mới. Vì vậy, hệ thống chính sách liên quan rất nhiều đến hệ thống văn bản pháp luật và các chủ trương chính sách giai đoạn trước còn hiệu lực với các quy trình, thủ tục đang được hướng dẫn, được tích hợp trong giai đoạn này.

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi bao trùm nhiều dự án ở nhiều lĩnh vực khác nhau, liên quan đến nhiều bộ, ngành, địa phương, địa bàn rất rộng, do đó hệ thống văn bản ban hành cần rất chi tiết, cụ thể. Khối lượng văn bản rất nhiều, không tránh khỏi sự trùng lặp, vướng mắc giữa các văn bản pháp luật hiện đang có hiệu lực cùng với văn bản của các bộ, ngành khác. Ủy ban Dân tộc đã phối hợp với các bộ, ngành, tham mưu với Thủ tướng Chính phủ để tháo gỡ vấn đề này. Tuy nhiên, thực tiễn nảy sinh nhiều vấn đề cần tiếp tục xử lý. Do đó, Ủy ban Dân tộc sẽ tiếp tục tham gia giải quyết trong thời gian tới. 

Về tốc độ giải ngân, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho biết, có nhiều lý do chủ quan, khách quan dẫn đến giải ngân chậm, trong đó vấn đề lớn nhất hiện nay là giải ngân vốn sự nghiệp, còn vốn đầu tư công không khó khăn trong giải ngân. Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc cho hay Ủy ban đã tham mưu với Chính phủ trình Quốc hội về việc phân quyền nhiều hơn nữa cho địa phương trong giải ngân vốn sự nghiệp.