Công khai bản án, quyết định của Tòa án và các án lệ trên Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân Tối cao (Ảnh chụp màn hình).
Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình; Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đồng chủ trì Hội nghị.
Mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành việc xây dựng Tòa án điện tử
Phó Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Du cho biết, chuyển đổi số và xây dựng Chính phủ điện tử là xu thế toàn cầu và không thể đảo ngược. Đối với Tòa án cũng vậy, xây dựng Tòa án điện tử là xu thế tất yếu trong “thời đại số” hiện nay để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và bắt kịp với nền tư pháp văn minh của thế giới. Đây cũng chính là việc thực hiện cam kết của Tòa án nhân dân tối cao Việt Nam tại Hội nghị Chánh án các nước ASEAN (đó là đến năm 2025 hoàn thành việc xây dựng Tòa án điện tử).
Đến thời điểm này, có rất nhiều quốc gia đã hoàn thành xong giai đoạn xây dựng Tòa án điện tử và đang trong giai đoạn xây dựng Tòa án số để tiến tới xây dựng Tòa án thông minh như: Hàn Quốc, Trung Quốc, Australia, Ấn Độ, Singapore,…
Theo Phó Chánh án Nguyễn Văn Du, bản chất của Tòa án điện tử là: chuyển đổi số các hoạt động của Tòa án. Trong đó, cốt lõi là chuyển đổi số hoạt động tố tụng để hình thành lên một phương thức tố tụng mới trên nền tảng số. Chủ trương xây dựng Tòa án điện tử đã được Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao đặt mục tiêu đến năm 2025 hoàn thành việc xây dựng Tòa án điện tử.
Thời gian qua, việc triển khai xây dựng Tòa án điện tử đã đạt được một số kết quả. Việc công khai bản án, quyết định của Tòa án và các án lệ trên Cổng thông tin điện tử Tòa án nhân dân Tối cao được các Tòa án trong toàn quốc thực hiện nghiêm túc. Hiện đã công bố được hơn 0.000 bản án, quyết định; 43 Án lệ với tổng lượng truy cập để tìm hiểu về các bản án là hơn 100 triệu lượt và hàng chục nghìn ý kiến bình luận, góp ý đối với các bản án, quyết định.
Phần mềm quản lý đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm được đưa vào sử dụng, bước đầu đã giúp Tòa án nhân dân Tối cao xây dựng được hệ thống cơ sở dữ liệu thống nhất về công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; việc phân công Thẩm phán được tiến hành theo phương thức tự động; Thẩm phán và lãnh đạo Tòa án nhân dân Tối cao dễ dàng theo dõi được khối lượng công việc và quá trình giải quyết đơn của từng Thẩm tra viên, đơn vị.
Dịch vụ công đăng ký trực tuyến cấp sao bản án, tài liệu trong hồ sơ vụ án giúp các cơ quan, tổ chức, người dân đăng ký xin cấp sao bản án, tài liệu trong hồ sơ vụ án ở bất kỳ thời gian, địa điểm nào mà không cần phải đến trụ sở của Tòa án. Đến nay, các Tòa án đã tiếp nhận, giải quyết hơn 6.400 yêu cầu đăng ký trực tuyến cấp sao bản án, tài liệu trong hồ sơ vụ án; Dịch vụ công gửi, nhận đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ và cấp tống đạt, thông báo văn bản tố tụng của Tòa án bằng phương tiện điện tử; Triển khai xây dựng phần mềm quản lý án tổng hợp do Tòa án tối cao Hàn Quốc tài trợ làm nền tảng cho việc phát triển hệ thống tố tụng điện tử từ năm 2019 đến nay đang trong giai đoạn hoàn thiện và thử nghiệm…
Về lộ trình được đưa ra, giai đoạn 2021 - 2022, hoàn thiện nền tảng pháp lý; xây dựng chiến lược tổng thể về chuyển đổi số và xây dựng Tòa án điện tử; đẩy mạnh ứng dụng các hệ thống công nghệ thông tin hiện có; triển khai một số nhiệm vụ trong hạng mục phát triển hạ tầng số; bảo đảm nguồn lực triển khai Tòa án điện tử.
Giai đoạn 2023-2024, tập trung hoàn thành việc đầu tư xây dựng hạ tầng số trong toàn hệ thống Tòa án; phát triển các hệ thống công nghệ thông tin số, cơ sơ dữ liệu quốc gia về hồ sơ vụ án và các dịch vụ công của Tòa án; tiếp tục triển khai các biện pháp bảo đảm nguồn lực triển khai Tòa án điện tử và bảo đảm an toàn, an ninh mạng.
Giai đoạn 2025 và các năm tiếp theo, triển khai đồng bộ các hoạt động tố tụng và từng bước nâng cao tỷ lệ tiếp nhận, giải quyết các vụ việc bằng hình thức điện tử; tiếp tục hoàn thiện nền tảng pháp lý, các hệ thống công nghệ thông tin trên cơ sở tổng kết thực tiễn triển khai Tòa án điện tử trong các giai đoạn từ năm 2021-2024 làm cơ sở cho việc tiếp tục hoàn thiện Tòa án điện tử tiến tới xây dựng Tòa án số.
Cần quyết tâm cao
Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã chia sẻ các ưu điểm vượt trội về áp dụng công nghệ số hiện nay. Số hóa hiện đã bước vào giai đoạn 3. Số hóa tổ chức tức là đưa toàn bộ hoạt động của tổ chức lên môi trường số, thay đổi cách vận hành của tổ chức hay còn gọi là chuyển đổi số. Theo đó, Tòa án cũng sẽ hoạt động hiệu quả về những lĩnh vực của mình khi áp dụng hạ tầng này.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Tòa án điện tử chính là phục vụ các đối tượng của mình, ví dụ công khai bản án, án lệ để người dân tiếp cận; Trợ lý ảo để người dân có thể hỏi về các vấn đề pháp lý… Tất cả các nội dung này khi triển khai không phức tạp và mang lại giá trị lớn cho người dân.
"Chuyển đổi số 70% là quyết tâm chính trị, là quyết liệt triển khai của lãnh đạo Tòa án, là tri thức của hệ thống Tòa án, công nghệ nhiều nhất chiếm 30%. Những người xuất sắc nhất của Tòa án sẽ phải tham gia cùng với những người làm công nghệ để đưa tri thức vào cuộc sống" - Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh.
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ, Tòa án online tại nhiều nước trên thế giới đã triển khai (xét xử online) và Tòa án Việt Nam có thể bắt đầu bằng việc thí điểm. Dự kiến, tháng 10/2021 sẽ đưa vào sử dụng và tiến tới, trợ lý ảo có thể đưa vào sử dụng.
Phát biểu kết luận Hội nghị, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, để triển khai Tòa án điện tử cần có sự vào cuộc đồng bộ, không chỉ lãnh đạo Tòa án nhân dân Tối cao mà còn có sự quyết tâm góp sức từ Tòa án nhân dân các cấp. Tòa án điện tử trở thành khát vọng của từng Thẩm phán và đây là cơ hội mở cho hệ thống Tòa án.
Theo Chánh án Nguyễn Hoà Bình, khi hạ tầng này đưa vào sử dụng tại hệ thống Tòa án, niềm tin vào công lý của người dân sẽ rất cao, đảm bảo được quyền con người, cũng như lợi ích của người dân. Có thể nói, Tòa án điện tử còn là công cụ để người dân kiểm tra lại hoạt động của Tòa án và kiểm tra lại các vụ án đã được đưa ra xét xử trước đó, từ đó, giúp người dân nhìn nhận để đưa ra các quyết định khởi kiện… Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho rằng, cần phải tiếp tục chuẩn bị các bước để hoàn thiện pháp lý cho hạ tầng này.
Cũng tại Hội nghị, Tòa án nhân dân Tối cao cùng Bộ Thông tin và Truyền thông đã ký kết Chương trình phối hợp trong công tác chuyển đổi số và xây dựng Tòa án điện tử đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.