Ngày 19/5/1959, Thường trực Tổng Quân ủy, Bộ Quốc phòng chính thức giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” mở đường, vận chuyển hàng quân sự chi viện cho miền Nam; tổ chức đưa đón cán bộ, bộ đội, chuyển công văn, tài liệu từ Bắc vào Nam và từ Nam ra Bắc. Từ đó, ngày 19/5/1959 trở thành Ngày truyền thống của Đoàn 559 - Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh và Binh đoàn 12.
Là tuyến đường chi viện chiến lược, là cầu nối giữa hậu phương lớn miền Bắc xã hội chủ nghĩa với chiến trường miền Nam, vì vậy đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh luôn là trọng điểm đánh phá, ngăn chặn ác liệt của đế quốc Mỹ. Chiến công của Bộ đội Trường Sơn vô cùng to lớn nhưng sự hy sinh mất mát cũng rất nặng nề: có gần 20.000 cán bộ, chiến sỹ đã hy sinh; 32.000 người bị thương và hơn 12.000 người bị nhiễm chất độc da cam/dioxin...
Sau ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, trước yêu cầu nhiệm vụ của cách mạng, nhiều đơn vị của Bộ đội Trường Sơn chuyển sang làm nhiệm vụ khác. Binh đoàn 12 được thành lập trên cơ sở các lực lượng của Bộ đội Trường Sơn, được giao nhiệm vụ xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng.
Nối tiếp truyền thống Bộ đội Trường Sơn anh hùng, những năm qua, cán bộ, chiến sĩ Binh đoàn 12 luôn có mặt ở những nơi gian khó, các địa bàn chiến lược, vùng sâu, vùng xa, trên khắp mọi miền của đất nước và nước bạn Lào, Campuchia, đảm nhận xây dựng hàng trăm công trình lớn, có ý nghĩa chiến lược về phát triển kinh tế và củng cố quốc phòng an ninh; giữ vững, phát huy "thương hiệu Trường Sơn" trong thời kỳ mới. Trong đó, tiêu biểu như các công trình trọng điểm: Đường cao tốc Bắc - Nam, Sân bay Long Thành; các công trình: Thủy điện Hòa Bình mở rộng, Thủy điện Yaly mở rộng... Bên cạnh đó, Binh đoàn còn tích cực tham gia vào công tác cứu hộ, cứu nạn, tham gia giúp dân vượt qua khó khăn, hoạn nạn trong thiên tai, mưa lũ, góp phần tô thắm thêm hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ, Bộ đội Trường Sơn trong thời kỳ mới.
Đối với công tác xây dựng đơn vị, Binh đoàn đã đổi mới toàn diện công tác quản lý, quản trị doanh nghiệp, ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức điều hành; duy trì nghiêm việc xây dựng nền nếp chính quy, lễ tiết tác phong, chấp hành kỷ luật Quân đội, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện gắn với văn hóa doanh nghiệp - "văn hóa Trường Sơn".
Với tình cảm, trách nhiệm của đơn vị kế thừa truyền thống Bộ đội Trường Sơn anh hùng, Binh đoàn 12 gắn bó, phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam trong tổ chức hoạt động nhằm tham gia xây dựng Hội vững mạnh, phát triển; giữ gìn, phát huy truyền thống và tri ân những cống hiến, hy sinh to lớn của các thế hệ Bộ đội Trường Sơn.
Biểu dương những thành tích, kết quả mà Binh đoàn 12, Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam đạt được trong những năm qua, Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân yêu cầu trong thời gian tới, Binh đoàn 12 cần tiếp tục quán triệt sâu sắc chủ trương của Đảng về xây dựng kinh tế kết hợp với quốc phòng, tập trung xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, sản xuất kinh doanh đúng hướng, đúng pháp luật, có hiệu quả, gắn hiệu quả kinh tế với hiệu quả chính trị-xã hội, góp phần củng cố, tăng cường tiềm lực quốc phòng an ninh của đất nước.
Đồng thời, Binh đoàn phải xây dựng được mối đoàn kết, thống nhất cao trong Đảng ủy, Bộ Tư lệnh và các cơ quan, đơn vị. Song song với hoạt động sản xuất kinh doanh, Binh đoàn cần tăng cường huấn luyện quân sự; xây dựng các phương án, kế hoạch, sắp xếp lực lượng, phương tiện, thiết bị, luyện tập các phương án phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ khi có lệnh.
Binh đoàn 12 phối hợp chặt chẽ, hiệu quả với Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam trong tổ chức các hoạt động nhằm xây dựng Hội vững mạnh, phát triển, giữ gìn, phát huy truyền thống; thực hiện tốt chế độ, chính sách đối với cựu chiến binh Trường Sơn, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến Đoàn 559 và làm tốt công tác “Đền ơn đáp nghĩa”.