Quang cảnh hội thảo: Ảnh: Đinh Văn Nhiều/TTXVN
Hội thảo thu hút đông đảo các nhà khoa học, nhà nghiên cứu đến từ Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam; đại diện gia tộc dòng họ Trần Quang.
Trần Quang Châu, sinh năm 1759, người làng Kênh Phố, huyện Gia Định (nay là thôn Kênh Phố, xã Cao Đức, huyện Gia Bình), tên húy là Trần Quang Nhiêu, tự là Quang Châu. Từ nhỏ ông thông minh, thích đọc sách binh thư, luyện tập võ nghệ tinh thông, lớn lên có tài cai quản, tập hợp nhân dân. Ông kết duyên cùng con gái thứ hai nhà họ Phạm, năm 20 tuổi sinh con trai đầu lòng là Trần Quang Giao, từ đó ông có hiệu danh là Trương Giao. Năm 26 tuổi, Trần Quang Châu giữ chức Xã trưởng rồi làm đến chức Trấn thủ Kinh Bắc dưới triều vua Lê.
Báo cáo đề dẫn hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Nhuệ, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Sử học khẳng định: Định Quận công Trần Quang Châu sống và hoạt động vào những thập niên cuối thế kỷ XVIII; khi đó khủng hoảng triều chính nhà Lê, mâu thuẫn giữa các phe phái phong kiến. Vào tuổi trưởng thành, Trần Quang Châu nổi tiếng là người hào hiệp, thích làm việc nghĩa nên được dân trong vùng trọng vọng. Không xuất thân thuộc dòng dõi quan lại nhưng Trần Quang Châu có nhiều đóng góp cho sự nghiệp Cần vương, bảo vệ vương triều Lê lúc nguy nan, được nhà Lê trân trọng, tôn vinh. Sau nhiều năm chinh chiến Cần vương, Định Quận công Trần Quang Châu qua đời vào giữa năm Nhâm Tý (1792), thọ 34 tuổi. Ông được thờ tự ở Đền Cố Lê tiết nghĩa, đứng ở vị trí thứ 6 cùng 32 người khác, do vua Tự Đức cho xây dựng năm Canh Thân (1860), tọa lạc tại phường Thụy Khê, thành phố Hà Nội.
Từ đó đến nay, còn có nhiều ý kiến chưa thống nhất về những đóng góp của Định Quận công Trần Quang Châu với triều Lê và triều Tây Sơn. Tại hội thảo có 17 tham luận của các nhà khoa học đến từ các cơ quan nghiên cứu, cơ quan chuyên môn tập trung làm rõ 3 chủ đề chính: Quê hương, gia đình và dòng họ; Định Quận Công Trần Quang Châu - Tiết nghĩa thời Lê; bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử Định Quận công Trần Quang Châu trong đời sống đương đại.
Tham luận “Danh sĩ Bắc Hà với nỗ lực khôi phục nhà Lê cuối thế kỷ XVIII” của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Nhuệ, Phó Viện trưởng phụ trách Viện Sử học khẳng định công lao to lớn, nghĩa tiết của anh hùng Định Quận công Trần Quang Châu trong lịch sử dân tộc.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vương Thị Hường, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Hán nôm, Viện Hàn lâm Khoa học xã Hội Việt Nam với tham luận “Tư liệu hán nôm ghi chép về Định Quận Công Trần Quang Châu” phân tích về những công lao đóng góp của Trần Quang Châu cho sự nghiệp nhà Lê, hành xử cự tuyệt với triều đại Tây Sơn được đánh giá giống như nhiều danh thần danh nho nổi tiếng. Ông được nhà Nguyễn với tư cách là triều đình kế vị đánh giá cao lòng trung thành và tấm gương tiết nghĩa theo quan niện Nho giáo.
Tham luận về phát huy truyền thống Định Quận công Trần Quang Châu trong công cuộc bảo vệ đất nước, đại diện dòng họ Trần Quang cho biết dòng họ đã thành lập Hội đồng gia tộc duy trì kỷ cương, gia phong, giáo dục truyền thống, ý thức chấp hành kỷ cương pháp luật, khuyến học, khuyến tài thi đua làm giàu cho gia đình, dòng họ, đất nước…
Thông qua hội thảo, phác họa về nhân vật lịch sử Định Quận Công Trần Quang Châu; ghi nhận, đánh giá công lao, sự nghiệp, tôn vinh tinh thần và nghĩa cử cao đẹp của bậc tiết nghĩa cuối thời Lê, đặc biệt là tư tưởng trung quân; bổ sung góp phần tạo nên hình ảnh cuộc đời và quá trình cống hiến chân thực của Định Quận Công Trần Quang Châu đối với đất nước, quê hương một cách công bằng, khách quan và khoa học.