Xây dựng định mức chi thường xuyên phù hợp với khả năng cân đối ngân sách nhà nước

Các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, qua hơn 4 năm thực hiện, bên cạnh những kết quả đạt được, việc áp dụng các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên ngân sách nhà nước đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế. Trong đó, kinh phí chi thường xuyên ngân sách nhà nước chủ yếu phân bổ theo tiêu chí biên chế, không gắn với đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ, không thực sự khuyến khích việc sắp xếp lại bộ máy, tinh giản biên chế hành chính…

Nhiều cơ chế, chính sách mới được ban hành, đòi hỏi các tiêu chí, định mức cần được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp. Đồng thời, theo Nghị quyết số 122/2020/QH14, thời kỳ ổn định ngân sách nhà nước giai đoạn 2017 - 2020 chỉ kéo dài hết năm 2021. Vì vậy, cần thiết phải xây dựng các nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ chi thường xuyên ngân sách nhà nước mới để xác định tỷ lệ điều tiết giữa ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương, xây dựng dự toán ngân sách nhà nước giai đoạn 2022 - 2025.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Phú Cường, đại diện cơ quan thẩm tra, chỉ rõ: Việc xây dựng định mức phân bổ chi thường xuyên phải phù hợp với khả năng cân đối ngân sách nhà nước năm 2022 và định hướng cả giai đoạn 2022 - 2025 theo Kế hoạch tài chính 5 năm (2021 - 2025). Bên cạnh đó, bảo đảm cơ cấu lại chi ngân sách nhà nước giai đoạn 2022 - 2025 gắn với nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả theo hướng: Giảm mạnh tỷ trọng chi thường xuyên, tăng tỷ trọng chi đầu tư phát triển trên cơ sở sắp xếp bộ máy quản lý hành chính, áp dụng cơ chế tự chủ đối với các đơn vị sự nghiệp công lập, thực hiện Đề án cải cách tiền lương, từng bước đổi mới phương thức quản lý ngân sách nhà nước theo kết quả thực hiện nhiệm vụ. Ngoài ra, tiêu chí, định mức phân bổ chi thường xuyên phải rõ ràng, đơn giản, dễ thực hiện; bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch; tăng cường trách nhiệm giải trình của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước.

Liên quan đến tỷ lệ điều chỉnh định mức phân bổ theo tiêu chí dân số các lĩnh vực năm 2022 so với năm 2017, Chính phủ dự kiến mức tăng chung là 50% so với năm 2017. Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách cho rằng, đây là mức tăng khá lớn, đặc biệt trong bối cảnh cần phải cơ cấu lại ngân sách nhà nước theo hướng triệt để tiết kiệm chi thường xuyên để tăng chi đầu tư. Trong bối cảnh dịch bệnh và tình hình kinh tế hiện nay, cần đánh giá kỹ về khả năng đáp ứng của nguồn lực ngân sách nhà nước cũng như khả năng bảo đảm mục tiêu phấn đấu giảm tỷ trọng chi thường xuyên xuống khoảng 60% như Kế hoạch Tài chính quốc gia 5 năm đã đặt ra. Chính phủ cân nhắc các khả năng thắt chặt chi tiêu; có thể điều chỉnh giảm thêm tỷ lệ này ở các lĩnh vực khác.

Về cơ chế tài chính đặc thù, Chính phủ đề xuất, các đơn vị đang thực hiện cơ chế tài chính, thu nhập đặc thù ở một số cơ quan sẽ tiếp tục được thực hiện cho đến khi thực hiện cải cách tiền lương vào ngày 1/7/2022.

Ủy ban Tài chính - Ngân sách đề nghị Chính phủ bảo đảm các phương án triển khai, đồng thời khi xây dựng chế độ tiền lương mới cần có phương án bảo đảm nguyên tắc tiền lương theo đúng tinh thần Nghị quyết 27-NQ/TW.

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định, nghị quyết của Trung ương đã khẳng định việc cải cách tiền lương nhất quyết phải tiến hành vào ngày 1/7/2022. Theo đó, tất cả các cơ chế đặc thù phải được bãi bỏ.

Giải trình vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết, hiện ở địa phương còn dư 252.000 tỷ đồng nguồn cải cách tiền lương. Vừa rồi, 7 tỉnh đề nghị dùng tiền này để chống dịch. Bộ Tài chính đã trả lời là dùng các nguồn khác như dự trữ tài chính, tiết kiệm chi thường xuyên; chưa đủ thì phải thực hiện điều hành chính sách tài khóa linh hoạt, cắt giảm các khoản không cần thiết, còn nguồn cải cách tiền lương luôn sẵn sàng để thực hiện.

Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao sự chuẩn bị của Chính phủ, đánh giá cao báo cáo thẩm tra chi tiết của Ủy ban Tài chính - Ngân sách và thống nhất cần sớm ban hành nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ dự toán chi thường xuyên để áp dụng khi xây dựng dự toán ngân sách năm 2022.

Tuy nhiên, do còn nội dung cụ thể cần làm rõ thêm, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ thông qua về mặt nguyên tắc, định hướng chung và giao Ủy ban Tài chính - Ngân sách chủ trì, phối hợp với Ủy ban Pháp luật, các Ủy ban của Quốc hội, Bộ Tài chính rà soát, thống nhất các nội dung còn có ý kiến khác nhau hoặc cần làm rõ để hoàn chỉnh Nghị quyết, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi ban hành. Về thời kỳ ổn định ngân sách, Chính phủ làm Tờ trình báo cáo Quốc hội quyết định tại Kỳ họp thứ 2 (tháng 10/2021) với phương án phù hợp.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội yêu cầu rà soát lại và thể hiện trong nghị quyết về việc đảm bảo nguồn lực để thực hiện các tiêu chí, định mức và cải cách tiền lương từ ngày 1/7/2022 theo đúng Nghị quyết của Quốc hội, đồng thời dự phòng các rủi ro, phương án xử lý rủi ro. Việc đảm bảo hợp lý, tương thích với tỷ lệ phân chia ngân sách Quốc hội sẽ quyết định tại kỳ họp tháng 10/2021 và phù hợp với các mục tiêu, chỉ tiêu trong kế hoạch tài chính ngân sách 5 năm.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất tiêu chí dân số là tiêu chí chính để phân bổ ngân sách cho các địa phương; đề nghị Chính phủ rà soát các tiêu chí bổ sung để bao quát hết đặc thù của từng vùng, miền.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đề nghị Chính phủ lưu ý định mức phân bổ cho lĩnh vực y tế, cần định hướng rõ hơn định mức phân bổ cho y tế dự phòng, y tế cơ sở để bảo đảm thực hiện chủ trương của Đảng: Y tế dự phòng là then chốt, y tế cơ sở là nền tảng.

Cũng trong chiều 17/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét kiến nghị giám sát của Hội đồng Dân tộc về việc phân định miền núi, vùng cao. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Hội đồng Dân tộc rà soát các văn bản, chính sách, pháp luật có liên quan đến miền núi, vùng cao, bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống pháp luật hiện hành; đồng thời nghiên cứu sửa đổi, bổ sung tiêu chí và thực hiện phân định vùng miền núi, vùng cao làm cơ sở thống nhất đồng bộ để thực hiện chính sách, pháp luật trong giai đoạn tiếp theo.

Tại phiên họp chiều 17/8, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã xem xét, quyết định việc thành lập Đoàn giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội "Việc thực hiện pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo từ ngày 1/7/2016 đến ngày 1/7/2021 và "Việc thực hiện các nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2019 - 2021".