“Tỉ lệ vô sinh ở Việt Nam hiện rất đáng báo động khi chiếm tới 8% dân số”, TS Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế, Giám đốc Bệnh viện Phụ sản TƯ cho biết. Trên thực tế, sức ép này hầu như dồn cả lên vai phụ nữ- những người vẫn gánh trọng trách “mang nặng đẻ đau”.
Vô sinh gia tăng
Theo thống kê mới nhất năm 2010 của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), hiện có khoảng 15% các cặp vợ chồng trong tuổi sinh đẻ “có vấn đề” về đường con cái. Ước tính, cả thế giới có gần 80 triệu cặp vợ chồng gặp phải tình trạng vô sinh, hiếm muộn.
Riêng tại Việt Nam, tổ chức này ước tính hiện có khoảng 1 triệu cặp vợ chồng trong tuổi sinh sản gặp khó khăn khi muốn có con.
Phẫu thuật nội soi điều trị vô sinh tại Bệnh viện Phụ sản TƯ. Ảnh: Dương Ngọc – TTXVN |
Theo TS Tiến, nguyên nhân của tình trạng vô sinh ngày càng gia tăng ở Việt Nam phần nhiều do ô nhiễm môi trường, chất độc hại trong thức ăn, lối sống không lành mạnh như quan hệ tình dục bừa bãi, lạm dụng các chất kích thích, kết hôn quá muộn.
Tuy có rất nhiều nguyên nhân gây vô sinh, song tỷ lệ xuất hiện đều ở nam và nữ. Theo thống kê của Bệnh viện Phụ sản Từ Dũ, TP.HCM tần suất vô sinh khoảng 10-15%, trong đó nguyên nhân do vợ chiếm 40%, do chồng 40%, cả hai vợ chồng 10% và không rõ nguyên nhân chiếm 10%.
Do đó, khi thăm khám và chẩn đoán vô sinh, cần thăm khám cả vợ lẫn chồng để tìm hiểu nguyên nhân và từ đó điều trị mới có kết quả. Về phía người vợ, nguyên nhân có thể do cổ tử cung (viêm nhiễm cổ tử cung làm ảnh hưởng tới khả năng sống của tinh trùng), do tử cung và ống dẫn trứng, do rối loạn rụng trứng ( nguyên nhân rối loạn rụng trứng rất nhiều như rối loạn về yếu tố tâm lý, thể thao quá mức, tăng cân hoặc giảm cân trên 20% trọng lượng cơ thể hoặc các bệnh lý như buồng trứng đa năng, suy buồng trứng sớm…), do tuổi tác…
Còn về phía người chồng, nguyên nhân có thể là do rối loạn trong quá trình sinh tinh, trưởng thành của tinh trùng, rối loạn chức năng tính dục, bất thường về cấu trúc của cơ quan sinh dục..
Buồn lo ai gánh?
Trong câu chuyện về chữa trị vô sinh, bác sỹ Ngô Thị Đức Hạnh - một người đang nghiên cứu về vô sinh hiếm muộn nói nhiều đến nỗi buồn dằng dặc của những phụ nữ lâm vào cảnh vô sinh hiếm muộn.
Có một thực tế là khi gia đình rơi vào tình huống ấy, người chịu trận, bị “nghi” có lỗi thường là phụ nữ. Và thường thì phần lớn các cặp vô sinh hiếm muộn phát hiện bệnh đều theo “lộ trình”: Vợ đi khám trước một mình, đức ông chồng phải rất lâu sau mới thèm thăm khám. Xã hội vẫn có thành kiến rằng chỉ có các bà vợ mới bị “bệnh” vô sinh.
Với những phụ nữ ấy, mỗi khi gặp bạn bè người thân, câu hỏi đầu tiên của mọi người thường là “Có gì chưa?”. Những quan tâm kiểu này khiến người trong cuộc đã nóng ruột càng thêm nóng ruột.
Chưa kể, họ còn phải chịu nhiều mỉa mai ác ý. Và khi tâm lý không thoải mái thì càng khó thụ thai. Bởi, theo TS Tiến “Để chữa vô sinh, điều cần nhất là phải đồng vợ, thuận chồng, và cả hai cùng phải kiên trì, vì thời gian điều trị có khi kéo dài nhiều năm”.
Điều khó khăn hơn cho các chị em là con số thành công trong chữa trị cũng không cao. Hiện nay, mặc dù chúng ta đã áp dụng triệt để những biện pháp kỹ thuật điều trị hiếm muộn và vô sinh tiên tiến trên thế giới, tuy nhiên con số thành công cũng chỉ đạt 30 - 35%.
Nếu tuổi còn trẻ thì vợ chồng nên bình tĩnh chờ đợi, nhưng nếu đã có tuổi (ngoài 30) thì nên tính đến làm thụ tinh trong ống nghiệm. Lý do là từ 33 tuổi trở lên, khả năng có con sẽ giảm xuống.
Tùy từng trường hợp cụ thể nhưng thường một lần thụ tinh trong ống nghiệm, chỉ 30 - 35% là thành công. Có nhiều cặp vợ chồng phải làm đến hai, ba lần... mới thành công.
Một lời khuyên mà BS Hạnh dành cho những cặp vợ chồng khó có con là: “Vô sinh chỉ là tình trạng không thể có con như những trường hợp không có tinh trùng. Còn hiếm muộn là khó và chậm có con hơn so với người bình thường, nhưng vẫn còn có thể có con được như trường hợp tinh trùng ít, di động kém vì sau khi điều trị thì tinh trùng có thể khỏe lên và có con bình thường.
Vì thế khi bạn khó có con thì bạn phải xác định là mình bị vô sinh hay chỉ là hiếm muộn thôi để có phương pháp điều trị phù hợp”.
Rõ ràng, việc xem lại định kiến giới trong nhận định nguyên nhân vô sinh là điều nên làm. Bởi ngoài việc giảm sức ép tâm lý cho phụ nữ, nó còn mang lại cơ hội có con cho cặp vợ chồng nhờ chẩn đoán sớm bệnh lý.
C.T